سلول‌های یافت شده در شبکیة چشم و هموار شدن راه برای جت‌ لگ درمانی

• آنا ساندویو
• ترجمة هامیک رادیان

بدن ما راهی طبیعی برای هماهنگ کردن خود با چرخة شب و روز در اختیار دارد. بسیاری از ما می‌دانند که اینها "ساعت زیستی" یا "ریتم شبانه‌روزی" ما هستند. در هر حال وقتی تغییرات رفتاری یا شیوة زندگی در کار این ساعت تداخل ایجاد ‌کنند - نظیر مورد جت لگ (تأخیر جت) - نتیجة امر بی‌خوابی و احساس گیجی عمومی است. تحقیق جدید از گروهی از سلول‌های درگیر در تنظیم چرخة خواب و بیداری پرده برمی‌دارد و می‌گوید که در آینده، ما می‌توانیم با استفاده از این دانش مشکل جت لگ را حل و رفع کنیم.
اگرچه هر دو به یکدیگر مرتبطند، ساعت زیستی (بیولوژیک) و ریتم شبانه‌روزی ما دقیقاً یکی و یکسان نیستند. در واقع آنچه ساعت زیستی نامیده می‌شود، گروهی از سلول‌های عصبی از هستة سوپراکیاسماتیک (SCN) هستند، ناحیة بسیار کوچکی که در هیپوتالاموس مغز قرار دارد.
SCN شامل حدود 20000 سلول مغزی است و مسؤول هم‌تراز کردن وضعیت‌های درون بدن ما با چرخة بیرونی روز و شب است - که این همان ریتم شبانه‌روزی ما محسوب می‌شود.
نور اصلی‌ترین عامل تأثیرگذار بر ریتم شبانه‌روزی ما است، تا جایی که پیام‌های شبکیة چشم به بدن "می‌گویند" که ژن‌های کنترل کنندة ساعت زیستی ما را فعال یا غیر فعال کند، که معنی دیگرش این است که ما را خواب‌آلود کرده یا نیروی برخاستن را در ما تقویت می‌کند.
اعمال جسمانی ما که تحت تأثیر ریتم شبانه‌روزی قرار دارند شامل دمای بدن، رها شدن هورمون‌ها، و نیازهای فیزیولوژیک نظیر تشنگی یا نیاز رفتن به دستشویی است.
در هر حال وقتی ریتم شبانه‌روزی ما مختل می‌شود - همچنان که در هنگام جت لگ احساس می‌کنیم - ما دچار حالت گیجی می‌شویم و گاهی از اوقات حتی ممکن است به اختلالات سلامت مبتلا شویم. اختلال شدید در ریتم شبانه‌روزی ممکن است به اختلالات خواب و خلق و خو، مشکلات گوارشی و قلب و عروق و حتی افزایش ریسک ابتلاء به سرطان منجر گردد.
در هر حال، تحقیق جدید می‌تواند به درمان اختلالات ریتم شبانه‌روزی ما کمک کند و باعث تنظیم مجدد ساعت‌های زیستی ما شود. مطالعة جدید منتشر شده در "نشریة فیزیولوژی" و هدایت شده توسط مایک لودویگ / Mike Ludwig، استاد رشتة نوروفیزیولوژی در دانشگاه ادینبورگ اسکاتلند، عنوان می‌کند که گروهی از سلول‌های موجود در شبکیة چشم ممکن است نقشی کلیدی در درمان‌های ضد جت لگ بازی کنند.

سلول‌های بیان وازوپرسین در شبکیة چشم جوندگان یافت شدند
لودویگ و تیمش مجموعه‌ای از تست‌های فیزیولوژیک را در موش‌ها انجام دادند، که در خلال آنها این آزمایش‌ها با پیام‌های اطلاعات نوری که به SCN جوندگان فرستاده می‌شد فعل و انفعال ایجاد می‌کردند.
محققان نشان دادند که شبکیة چشم‌ دارای سلول‌هایی است که وازوپرسین را بیان و مستقیماً ریتم شبانه‌روزی را تنظیم می‌کنند.
وازوپرسین یک هورمون‌ عصبی است که به طور طبیعی تولید می‌شود و آن را هورمون آنتی‌بیوتیک نیز می‌نامند و توسط غدة هیپوفیز ترشح می‌شود. این هورمون از طریق افزایش یا کاهش جریان ادرار در تنظیم فشار و حجم خون دخالت دارد. وازوپرسین به طور کلی به سلول‌ها کمک می‌کند تا با حفظ حجم متعادلی از آب در اطراف خود سالم باقی بمانند.
به علاوه، وازوپرسین به عنوان نیروی کمکی SCN برای کنترل ریتم شبانه‌روزی شناخته می‌شود. در طول خواب، میزان وازوپرسین افزایش می‌یابد، که این احتمالاً دلیل این موضوع است که چرا بسیاری از ما در طول خواب دچار احساس تشنگی نمی‌شوند.
تا زمان حاضر، فقط این موضوع مشخص شده بود که شبکیة چشم پیام‌هایی را به SCN می‌فرستد، که این پیام‌ها "می‌گویند" فضای بیرون تاریک است یا روشن، اما ساز و کار دقیقی که این فرآیند را ممکن می‌کند به طور کامل مشخص نشده است.
به هر حال، تحقیق جدید برای اولین بار آشکار می‌کند که خود شبکیة چشم دارای سلول‌های بیان کنندة وازوپرسین است و این سلول‌ها به طور مستقیم با SCN برای تنظیم ریتم شبانه‌روزی بدن وارد تعامل می‌شوند.
یافته‌های مطالعه فهم عمیق‌تری از ساعت زیستی ما و چگونگی کنترل نور توسط آنها به دست می‌دهد. به علاوه، این مطالعه راه‌های تازه‌ای برای تحقیق در مورد درمان‌های چشم پیش روی ما قرار می‌دهد که روزی می‌توانند به چیدمان مجدد ساعت بیولوژیک ما کمک کند و اثرات منفی جت لگ را از بین ببرند.
مایک لودویگ می‌گوید: "نتایج هیجان‌انگیز مطالعة ما به طور بالقوه مسیر دارویی تازه‌ای را برای دستکاری ساعت زیستی درون ما نشان می‌دهد. تحقیقات آینده که پیام‌رسانی وازوپرسین را از طریق چشم دگرگون می‌کنند می‌توانند به توسعة قطره‌های چشمی برای خلاص شدن از دست جت لگ منجر شوند، اما هنوز تا رسیدن به چنین روزی راه درازی در پیش است."