• آنا ساندویو
• ترجمة نادر اکبری
تحقیقات به شکل روزافزون نشان می‌دهند که استرس دوران بارداری تأثیری درازمدت بر رشد نوزاد دارد. مطالعة تازه‌ای که به انبوه شواهد موجود اضافه می‌شود، نشان می‌دهد که استرس دوران بارداری می‌تواند از طریق ارتباط به واسطة باکتری‌های رودة مادر بر سلامت فرزند در دوران بزرگسالی تأثیر منفی بگذارد.
بر مبنای آنالیز انجام شده از سوی مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، استرس دوران بارداری با تولد زودرس کودک، وزن کم هنگام تولد و همچنین با افسردگی دوران بارداری و افسردگی پس از زایمان و نیز اضطراب در مادر مرتبط است.
بررسی اجمالی تحقیق حاضر حمایت بیشتری از "فرضیة منشأ جنینی" فراهم می‌آورد که بر مبنای آن عوامل محیطی دوران بارداری می‌توانند اثرات مادام‌العمر بر رشد مغز جنین و رفتار فرزند داشته باشند.
زنان باردار در معرض عوامل استرس‌زای متعددی قرار دارند، که از موارد معمول تا آسیب زننده را شامل می‌شود، و با تغییر و تبدل‌های مهم در رشد عصبی کودکان مرتبط شده است. عوامل استرس‌آور نظیر از دست دادن معشوق، عذاب‌های زندگی روزانه، یا نگرانی‌های مالی به اُتیسم، اختلالات آسیب‌زننده و کاهش توانایی شناختی در کودکان مرتبط شده است.
تحقیق جدیدی که روی موش‌ها صورت گرفته است نشان می‌دهد که استرس دوران بارداری می‌تواند میکروبیوم روده را به شکلی منفی در بچه تغییر دهد.
میکرب‌های روده و سلامت روانی
تیمر گور / Tamar Gur، استادیار روان‌پزشکی، سلامت رفتاری، علم اعصاب و زنان و زایمان در دانشگاه ایالتی اُهایو، معتقد است که میکرب به طور مشخص یکی از واسطه‌های تحقق ارتباط میان مادر و جنین او است.
این دلیلی بود که باعث شد او یک تیم از محققان را برای بررسی دقیق چگونگی اثرات استرس دوران بارداری بر فرزند، رهبری کند. خانم گور که در عین حال عضو مرکز پزشکی وکسنر انستیتو تحقیقات طب رفتاری در دانشگاه ایالتی اُهایو است، می‌گوید: "ما پیشتر می‌دانستیم که استرس دوران بارداری برای فرزند بد است، اما راز موضوع در چگونگی آن بود."
گور توضیح می‌دهد که باکتری‌های دستگاه گوارش مادر و دستگاه تناسلی نخستین مواردی هستند که در رشد جنین و نوزاد دخالت دارند. در نتیجه باکتری روده می‌تواند توضیحی برای چرایی و چگونگی تأثیر استرس مادری بر سلامت روانی مادام‌العمر فرزند ایجاد کند.
گور می‌گوید: "به طور روزافزون پزشکان و پژوهشگران متوجه می‌شوند که حضور طبیعی باکتری‌ها صرفاً یک حضور منفعل در بدن ما نیست، بلکه آنها با سلامت ما مرتبط هستند."
استرس دوران بارداری چطور بر بچه موش‌ها اثر می‌گذارد
برای مطالعة خود محققان دو گروه از موش‌های باردار را با هم مقایسه کردند. یک گروه روزانه به مدت دو ساعت تحت القاء استرس خویشتنداری قرار گرفتند. گروه دیگر دورة بارداری خود را بدون دخالت به پایان رساندند. باکتری رودة هر دو گروه با گرفتن نمونة مدفوع ارزیابی شد.
محققان افزایش شاخص‌های التهابی را در جُفت، مغز جنین و مغز فرزندان بزرگسال موش‌ها مشاهده کردند. دانشمندان همچنین کاهشی را در میزان یک پروتئین حمایتی به نام "عامل نوروتروفیک مشتق شده از مغز" مشاهده کردند.
وقتی موش‌های باردار تحت استرس قرار گرفتند، تغییری در آرایش میکربی آنها به وجود آمد. این تغییرات هم در رودة مادر و هم در جفت و همچنین در رودة فرزندان ماده قابل مشاهده بود. تغییرات میکربی مزبور در تمام دورة بزرگسالی فرزندان ادامه داشت.
گور توضیح می‌دهد: موش‌های بزرگسال آسیب دیده "بیشتر مضطراب بودند، زمان بیشتری را در تاریکی و فضاهای بسته می‌گذراندند، و علی‌رغم اینکه در دورة پس از تولد هرگز در معرض استرس قرار نداشتند یادگیری وظایف شناختی برایشان مشکل‌تر بود."
محققان دریافتند که توانایی کمتر برای فراگیری و رفتار نشان دهندة سطح بالاتر اضطراب در میان فرزندان مادة موش‌ها است. بر مبنای گفتة گور، تیم تحقیق همچنین تغییراتی را در رفتار فرزندان نر موش‌ها مشاهده کرد، اما جزئیات این بخش از مطالعه هنوز در دست بررسی است.
گور اخیراً مطالعه را در علم اعصاب 2016 – نشست سالانة جامعة علوم اعصاب که در سان دیه‌گو برگزار شد – عرضه کرد.
مطالعات آینده برای آشکار کردن ارتباط میان مغز و میکرب
نویسندة مطالعه تأکید می‌کند که یافته‌های مطالعه به هیچ وجه عنوان نمی‌کند که مادران را باید برای سلامت روانی فرزندان آنها در بزرگسالی ملامت کرد. نتایج مطالعه بیش از آن بر اهمیت ارتباط میان سلامت روانی هم برای مادران باردار و هم برای فرزندان آنها تأکید دارد.
تیمر گور می‌گوید: "به عنوان یک روان‌پزشک که زنان باردار را درمان می‌کند، من فکر می‌کنم که اگر شما دچار استرس، اضطراب یا افسردگی هستید، بارداری زمان مقدم دخالت در این موضوع است. و آنچه برای مادر خوب باشد برای بچه هم خوب است."
گور و تیمش امیدوارند در آینده مطالعات بیشتری در مورد ارتباط میان مغز و میکرب روده از طریق بررسی زنان باردار و فرزندان آنها انجام شود.
در نهایت، گور امیدوار است نقش پروبیوتیک‌ها را در کاهش اثرات منفی استرس مورد تحقیق قرار دهد./
