"حشیش مصنوعی" و ضررهای جدی برای سلامت

• آنا ساندویو
• ترجمة هامیک رادیان

کانابینوئیدهای مصنوعی که به غلط زیر عنوان جایگزین‌های ایمن و قانونی حشیش (ماری‌جوانا) به بازار آمده‌اند طیفی از اثرات جانبی بر سلامت انسان دارند. یک مرور تازه موارد بالینی را که به مصرف مواد مصنوعی مرتبط است خلاصه می‌کند.
کانابینوئیدهای مصنوعی (SCBs) نوعی از مواد روان‌گردان هستند که به عنوان جایگزین‌های قانونی ماری‌جوانا (حشیش) به بازار آمده‌اند.
برای مصرف آنها یا به درون برگ‌های خشک گیاهان پاشیده می‌شوند که بر این مبنا می‌توان آنها را دود کرد یا به عنوان مایعات قابل بخور و استنشاق فروخته می‌شوند.
مرور تازه‌ای از سوی دانشگاه علوم پزشکی آرکانزاس (UAMS) در مورد اثرات جانبی خطرناک این ترکیبات عامه‌پسند (و گمراه کننده) با نام "حشیش مصنوعی" هشدار می‌دهد.
با اشاره به SCBs که در حال حاضر به نام "کی 2 /K2" و "اسپایس /Spice" فروخته می‌شوند، دکتر پل ال. پراتر / Paul L. Prather، داورشناس مولکولی و سلولی از UAMS و نویسندة مسؤول مطالعه، انگیزة پشت این تحقیق را توضیح می‌دهد:
"در ایالات متحد آمریکا در سال 2007 ما می‌دیدیم که همة افرادی به بخش اورژانس می‌‌آمدند می‌گفتند که ماری‌جوانا کشیده‌اند، اما دارای علایم عجیب و غریبی بودند که به علایمی که بر اثر مصرف ماری‌جوانا دیده می‌شود شباهت نداشت."
بنابراین گزارش بر آن شد تا مروری بر متون موجود در مورد SCBs انجام و نشان دهد که این موارد نه تنها از ماری‌جوانا متفاوتند، بلکه در عین حال نمی‌توانند جایگزین مناسبی برای حشیش باشند. در مقابل SCBs مواد مخدری با ویژگی‌های خاص خود هستند که اثرات سمی – و گاهی از اوقات حتی کشنده‌ای – دارند.
مرور حاضر در نشریة "گرایش‌های علوم دارویی" / Trends in Pharmacological Sciences منتشر شده است.

SCBs با حشیش تفاوت دارد

SCBs دارای اثرات روان‌گردان مشابه حشیش شناخته می‌شود – با فعال کردن گیرندة کانابینوئید CB1 که بدواً در مغز و سیستم عصبی مرکزی مشاهده می‌شود. به علاوه در مورد حشیش، ترکیب فعال اصلی آن تتراهیدروکانابینول (THC) است که همچنین گیرندة CB2 (که بیشتر در سیستم ایمنی یافت می‌شود) را فعال می‌کند.
در هر حال همچنان که نویسندگان هشدار می‌دهند، SCBs گیرندة CB1 را در سطحی بسیار شدیدتر از THC فعال می‌کند.
ویلیام ئی. فانتگروسی / William E. Fantegrossi داروشناس رفتاری در UAMS و نویسندة همکار مرور، می‌نویسد که CCBs "مواد مخدر بسیار تأثیرگذاری هستند؛ آنها به این گرایش دارند که گیرندة CB1 را در سطحی فعال کنند که امکان رسیدن به آن با استفاده از THC حشیش وجود ندارد."
به علاوه، نویسندگان هشدار می‌دهند از آنجا که SCBs از نظر شیمیایی متفاوت از THC هستند، آنها می‌توانند گذشته از CB1 گیرنده‌های دیگری را نیز فعال کنند. شاید این گیرنده‌های سلولی، که تاکنون ناشناخته باقی مانده‌اند، باعث اثرات جانبی منفی بر سلامت ناشی از مصرف SCB باشند.

SCBs با اثرات جانبی خطرناک و حتی مرگ مرتبط است

همچنان که در مطالعه گزارش شده است، برخی از این اثرات جانبی نشان می‌دهند SCBs اثرات سمی بسیار بیشتری نسبت به حشیش دارند. مسمومیت در طیفی از ارگان‌های بدن شامل دستگاه گوارش، عصبی، قلبی عروقی و سیستم کلیوی گزارش شده است.
موارد بالینی مستند شده در مطالعه شامل علایم درازمدت و حاد شامل موارد زیر است:
- تشنج
- آشوب
- کاتاتونی (نوعی حالت جنون)
- آسیب کلیوی
- فشار خون بالا
- درد قفسة سینه
- مسمومیت میوکاردیال
- سکتة مغزی ایسکمیک
عوارض جانبی شایع شامل ناراحتی، حملات پانیک، اضطراب و تهوع شدید و درازمدت است. به علاوه گزارش شده است که SCBs سبب ایجاد جنون بیش از حد در افراد آسیب‌پذیر می‌شود، در حالی که حشیش در افراد مستعد حالت‌های جنون خفیف ایجاد می‌کند.

به علاوه در فاصلة سال‌های 2011 تا 2014، 20 مورد مرگ مرتبط به SCBs گزارش شده است در حالی که در میان مصرف کنندگان حشیش در این دورة زمانی هیچ مورد از مرگ گزارش نشده است.

ترکیبات SCBs ایمن نیستند

از آنجا که SCBs از طریق غربالگری استاندارد مواد مخدر قابل کشف نیستند، آنها در میان آن دسته از مصرف کنندگان که می‌خواهند ناشناس باقی بمانند، نظیر نوجوانان و پرسنل نیروهای ارتش، عمومیت دارد. این مصرف کنندگان اغلب اوقات مواد مخدر را از طریق آنلاین خریداری می‌کنند، اما همچنان که پراتر و همکارانش هشدار می‌دهند، مشتریان اغلب اوقات از ماهیت آنچه می‌خرند باخبر نیستند زیرا هر بار چیز متفاوتی خرید می‌کنند.
فانتگروسی اضافه می‌کند: " نه فقط مقدار مواد دارویی فعال در بسته‌های مختلف تولید شده در آزمایشگاه‌های مختلف متفاوت است، بلکه خود ترکیب فعال موجود در این بسته‌ها نیز ممکن است تغییر کند." پراتر اضافه می‌کند: "به طور معمول حداقل سه اگر نه 5 کانابینوئید مصنوعی مختلف در یک محصول واحد وجود دارد."
نویسندگان مطالعه می‌گویند، در هر حال فواید دارویی بالقوة کانابینوئیدها را نباید به طور کامل نادیده گرفت. از آنجا که این مخدرها عمومیت دارند کاربرد غلط یا سوء مصرف آنها می‌تواند عوارض جانبی یا پیامدهای مهلک به همراه داشته باشد، اما مصرف صحیح آنها می‌تواند فواید قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.

در کل، SCBs را باید با تردید نگاه و با پرهیز با آنها رفتار کرد

دکتر پراتر می‌گوید: "مردم چیزی در برچسب حشیش به عنوان بالقوه ایمن نمی‌بیینند، اما این ترکیبات شیمیایی حشیش نیستند... شما هرگز نمی‌دانید آنها چیستند و ایمن نیستند."/