• دکتر کاترین پادوک
• ترجمة محمدقاسم رافعی
شواهد نشان می‌دهند که در اغلب موارد لوسمی لنفوبلاستیک شدید – رایج‌ترین سرطان دوران کودکی – ریشه‌های بیماری به دوران پیش از تولد کودک برمی‌گردد. همچنین ادعایی جنجالی در این مورد وجود دارد که عفونت مادرزادی می‌تواند در این مورد نقش داشته باشد. اکنون یک مطالعة تازه درمی‌یابد کودکانی که دچار سرطان می‌شوند سه بار بیشتر محتمل است که در آزمایش ویروس تبخال شایع سیتومگالوویروس در هنگام تولد دارای جواب مثبت باشند.
نویسندة رهبر مطالعه پروفسور استیفن فرانسیس – استادیار اپیدمیولوژی در دانشگاه نوادا و دانشگاه کالیفرنیا، سان فرانسیسکو – و همکارانش یافته‌های خود را در نشریة خون / Blood گزارش داده‌اند.
لوسمی لنفوبلاستیک حاد دوران کودکی (ALL) وقتی بروز می‌کند که مغز استخوان به میزان بیش از حد گلبول‌های سفید خون تولید می‌نماید – سلول‌های بنیادی که به لنفوبلاست‌ها، بی لنفوسیت‌ها یا لنفوسیت‌ها تبدیل می‌شوند.
این سلول‌ها به طریق مشابه گلبول‌های سفید نرمال توسعه نمی‌یابند، و قادر به مقابلة مناسب با عفونت نیستند. در عین حال همچنان که تعداد آنها افزایش می‌یابد، فضای کمتری برای سلول‌های بنیادی برای ساختن گلبول‌های سفید و قرمز خون و پلاکت‌ها باقی می‌ماند. این وضعیت احتمال عفونت، آنمی و خونریزی در شرایط معمول را افزایش می‌دهد.
چنین به نظر می‌رسد که قرار داشتن در شرایط درمان سرطان و برخی اختلالات ژنتیک بر ریسک توسعة ALL دوران کودکی تأثیر می‌گذارد، که علایم آن شامل تب و حالت کبودی است. ALL شایع‌ترین سرطان دوران کودکی است؛ این سرطان معمولاً در سنین بین 2 تا 6 سالگی گسترش پیدا می‌کند و در صورت درمان نشدن به سرعت رو به وخامت می‌رود.
اگرچه محققان از مدت‌ها پیش به این موضوع مشکوک بوده‌اند که عفونت نقشی در بروز ALL دوران کودکی دارد، مطالعة جدید نخستین موردی است که آن را به یک عفونت خاص مرتبط می‌کند.
سیتومگالوویروس یک ویروس رایج تبخال است که افراد را در هر سنی آلوده می‌کند. بیش از نیمی از افراد بزرگسال تا سن چهل سالگی با سیتومگالوویروس دچار عفونت می‌شوند.
وقتی فردی با این ویروس آلوده شود، ویروس مزبور برای تمام عمر فرد در بدن او باقی می‌ماند و در آنجا معمولاً حالت نهفتگی به خود می‌گیرد. اغلب مردم بر اثر عفونت با سیتومگالوویروس دچار علایم یا نشانه‌ای نمی‌شوند.
در هر حال، این ویروس می‌تواند در طول بارداری و انتقال جنین عود کند، که دارای عوارض جدی نظیر نقایص هنگام تولد و از دست دادن شنوایی در نوزادان است. همچنین افراد دچار نقص یا ضعف سیستم ایمنی ممکن است بر اثر عفونت سیتومگالوویروس دچار عوارض جدی سلامت شوند.
مثبت بودن سیتومگالوویروس در هنگام تولد با نسبت بالاتر ALL دوران کودکی مرتبط است
برای مطالعة خود، پروفسور فرانسیس و همکارانش نخست عفونت‌های مغز استخوان را در 127 کودک دارای تشخیص ALL و 38 کودک دارای تشخیص ابتلاء به دیگر انواع لوسمی – لوسمی مایلوئید حاد (AML) – مورد مقایسه قرار دادند.
محققان با استفاده از روش "آخرین دستاوردهای علمی"، نمونه‌های تمامی انواع ویروس و باکتری را غربالگری کردند. آنها رد پای ژنتیکی سیتومگالوویروس را در گلبول‌های غیر نرمال سفید خون و بخش‌های دست نخوردة ویروس را در نمونه‌های خون کودکان دچار ALL یافتند، اما این مورد در کودکان دچار AML نادر بود.
سپس محققان از غربالگری دروپلت دیجیتال فوق حساس برای آزمایش سیتومگالوویروس در نمونه‌های خون نوزادی 268 کودکی که دچار توسعة ALL شدند، استفاده کردند. آنها همچنین نمونه‌های خون 270 کودک سالم را آزمایش کردند.
پژوهشگران دریافتند که کودکان دچار توسعة ALL، 3.71 بار بیشتر احتمال دارد که در هنگام تولد با مثبت شدن تست سیتومگالوویروس مواجه شده باشند.
نسبت مزبور برای کودکان اسپانیایی تبار که دچار ALL شده بودند بالاتر بود – آنها 5.9 بار بیشتر محتمل بود که در زمان تولد دارای نتیجة مثبت در تست سیتومگالوویروس بوده باشند. محققان می‌گویند یافتة مزبور مهم است زیرا خطر ابتلاء به ALL در میان افراد اسپانیایی‌تبار در بالاترین حد قرار دارد.
پروفسور فرانسیس می‌گوید هدف آنها نشان دادن این موضوع بود که عفونت سیتومگالوویروس پیش از آغاز ALL به خوبی بروز می‌کند.
او و همکارانش می‌نویسند که اگرچه این هنوز اول راه است، آنها امیدوارند که این یافته‌ها محرک تحقیقات بیشتر برای تأیید نتایج مطالعة آنها خواهد بود. اگر این مطالعات نیز به این نتیجه برسند که سیتومگالویروس سبب ALL می‌شود، آنگاه این نتایج ممکن است به توسعة واکسنی برای سیتومگالوویروس و بنابراین پیشگیری از انتقال ویروس از مادر به فرزند منجر شود.
پروفسور استیفن فرانسیس می‌گوید: "اگر این موضوع واقعیت داشته باشد که سیتومگالوویروس دوران جنینی یکی از حوادث اولیه در توسعة لوسمی دوران کودکی است، پس کنترل ویروس مزبور پتانسیل این را دارد که یک هدف پیشگیرانه باشد. پیام اصلی واقعی این است."/
