تب یونجه یا رینیت آلرژیک - علایم، علل، تشخیص، و درمان

• مایو کلینیک
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

تب یونجه که رینیت آلرژیک نیز نامیده می‎شود سبب بروز علایم و نشانه‎های شبه سرماخوردگی مثل آبریزش بینی، خارش چشم، احتقان، خس خس سینه و فشار سینوس می‎شود. اما خلاف سرماخوردگی تب یونجه بر اثر یک ویروس بروز نمی‎کند. تب یونجه بر اثر یک پاسخ آلرژیک به مواد آلرژی‎زای فضای داخلی یا محیط بیرون مثل گرده، هیره‎ها، یا تکه‎‏های پوست و بزاق ریخته یا ریزش کرده توسط گربه‏‎ها، سگ‏‎ها و دیگر حیوانات دارای پشم یا مو ایجاد می‎شود.
در کنار ایجاد حالت ناخوشی تب یونجه می‎تواند فرد را در محیط خانه یا محل و کار و مدرسه دچار مشکل کند و عموماً باعث بروز اختلال در زندگی روزمره می‎شود.

[مطالب این مقاله:]
• علایم تب یونجه
• علل تب یونجه
• تشخیص تب یونجه
• درمان تب یونجه

علایم تب یونجه
نشانه‎ها و علایم تب یونجه شامل موارد زیر است:
• آبریزش و احتقان بینی
• نمدار شدن، خارش و سرخی چشم (ورم ملتحمه آلرژیک)
• خس خس سینه
• سرفه
• خارش بینی، سقف دهان یا گلو
• متورم و کبود رنگ شدن پوست زیر چشم
• آبریزش از بخش عقب بینی
• خستگی مفرط

عوامل فصلی
نشانه‎ها و علایم تب یونجه ممکن است در اوقات مشخصی از سال آغاز شده یا تشدید یابند. محرک‎ها در این مورد عبارتند از:
• گرده‌ریزی درختان، که در اوایل فصل بهار شایع است
• گرده‌ریزی علفزار که در اواخر بهار و تابستان شایع است
• گرده‎ریزی راگ‎وید که در پاییز شیوع دارد
• هیره‎ها، سوسک حمام و شوره حیوانات خانگی می‏توانند در کل اوقات سال آزار دهنده باشند. علایم ناشی از شوره ممکن است در فصل زمستان که در و پنجره خانه‎ها بسته است تشدید شود.
• هاگ‎های داخل خانه و بیرون، قارچ‌‌ها و کپک‌ها هر دو هم به صورت فصلی و هم پری‎نئال یا مربوط به تمامی اوقات سال تلقی می‎شوند.

این سرماخوردگی است یا تب یونجه؟
نشانه‎ها و علایم در این دو مورد ممکن است مشابه باشند، بنابراین تشخیص اینکه فرد به کدام‌یک از آنها مبتلا شده دشوار است.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
در صورت مواجهه با موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد:
• فرد قادر به یافتن مسکنی برای علایم تب یونجه نیست
• داروهای آلرژی باعث تسکین فرد نشده یا سبب بروز عوارض جانبی آزار دهنده می‎شوند
• فرد دچار اختلال دیگری مثل پولیپ بینی، آسم یا عفونت‎های مکرر سینوس است که باعث تشدید تب یونجه می‎شود
بسیاری از مردم به ویژه کودکان به علایم تب یونجه عادت می‎کنند، بنابراین در مورد آنها نیازی به درمان نخواهد بود تا زمانی که علایم شدت پیدا کنند. اما استفاده از درمان درست می‎تواند باعث آسودگی فرد شود.

علل تب یونجه
وقتی کسی دچار تب یونجه باشد، سیستم ایمنی وی مواد بی‌ضرر قابل انتقال از راه هوا را به عنوان مواد مضر ارزیابی می‎کند. آنگاه سیستم ایمنی آنتی‎بادی‎هایی را برای این مواد بی‌ضرر تولید می‎کند. بار بعد که فرد در معرض تماس با مواد مزبور قرار گیرد آنتی‎بادی‎های مورد اشاره به سیستم ایمنی پیام می‎دهند که موادی شیمیایی مثل هیستامین را به درون جریان خون ترشح کند، که سبب بروز واکنشی می‎شود که به نشانه‎ها و علایم تب یونجه منجر می‎گردد.

ریسک فاکتورهای تب یونجه
موارد فهرست زیر می‎توانند ریسک ابتلاء به تب یونجه را افزایش دهند:
• ابتلاء به دیگر انواع آلرژی یا آسم
• ابتلاء به درماتیت اتوپیک (اگزما)
• داشتن یک خویشاوند خونی (مثل یکی از والدین یا خواهر و برادر) که دچار آلرژی یا آسم باشد
• زندگی یا کار در محیط‎هایی که در آنها فرد به طور مداوم در معرض تماس با مواد آلرژی‎زا قرار دارد - مثل شوره حیوانات یا هیره‎ها
• داشتن مادری که در طول نخستین سال زندگی فرزندش دخانیات مصرف می‎کرده است

عوارض تب یونجه
مشکلات همراه تب یونجه می‎تواند موارد زیر را شامل شود:
• کاهش کیفیت زندگی
• کاهش کیفیت خواب
• تشدید آسم
• سینوزیت
• عفونت گوش

پیشگیری از تب یونجه
هیچ راهی برای اجتناب از ابتلاء به تب یونجه وجود ندارد. اگر کسی دچار تب یونجه باشد، بهترین کار برای وی کاستن از میزان قرار گرفتن در معرض مواد آلرژی‌زایی است که سبب ایجاد علایم در وی می‎شوند. مردم باید بر مبنای دستور پزشک داروهای آلرژی را پیش از تماس با مواد آلرژی‌زا مصرف کنند.

تشخیص تب یونجه
پزشک معاینه بالینی انجام داده، تاریخچۀ پزشکی فرد را می‎گیرد و احتمالاً یکی از دو تست زیر یا هر دوی آنها را توصیه می‎کند:
• تست خراش پوست. فرد پس از تحویل مقدار کمی از مواد آلرژی‎زا که می‏توانند محرک آلرژی باشند از طریق پوست تحت پایش قرار می‎گیرد. اگر کسی نسبت به این مواد دچار آلرژی باشد در ناحیه ورود ماده آلرژی‎زا به زیر پوست دچار کهیر می‎شود. متخصصان آلرژی به طور معمول بهترین گزینه برای انجام تست مزبور محسوب می‎شوند.
• تست خون برای آلرژی. یک نمونه خون از فرد گرفته شده و برای بررسی پاسخ سیستم ایمنی به مواد آلرژن خاص به آزمایشگاه ارسال می‎شود. این تست که رادیوآلرژوسوربنت نیز نامیده می‎شود مقدار آنتی‎بادی‎های مسبب آلرژی را در جریان خون که زیر عنوان آنتی‎بادی‎های ایمنوگلوبولین E شناخته می‎شوند، اندازه‌گیری می‎کند.

درمان تب یونجه
بهترین کار این است که میزان تماس با مواد مسبب تب یونجه در فرد به حداقل برسد. اگر میزان تب یونجه در فرد چندان شدید نباشد، داروهای غیر نسخه‌ای ممکن است برای تخفیف علایم کافی باشد. برای علایم شدید، فرد نیاز به آن دارد که داروهای نسخه‌ای مصرف کند.
بسیاری از مردم با استفاده از ترکیب داروهای آلرژی بیشترین تسکین ممکن را احساس می‎کنند. یافتن بهترین ترکیب دارویی نیاز به صرف وقت و آزمون و خطا دارد.
اگر کودک شما دچار تب یونجه باشد باید در مورد درمان وی با پزشک مشورت کنید. تمامی داروهای آلرژی برای استفاده در کودکان مورد تأیید نیستند. مردم باید شرح روی برچسب داروها را به دقت مطالعه کنند.
داروهای تب یونجه شامل موارد زیرند:
• کورتیکوستروئیدهای بینی. این داروهای نسخه‎ای به صورت اسپری بینی به پیشگیری از التهاب بینی و درمان آن، خارش بینی و آبریزش بینی بر اثر تب یونجه کمک می‎کنند. داروهای مزبور در مورد بسیاری از مردم مؤثرترین گزینه دارویی محسوب می‎شوند و اغلب نخستین داروهایی هستند که برای مصرف به بیمار تجویز می‌گردند.
مثال‎هایی در مورد این داروها مومتازون (نازونکس) و بودزوناید (رینوکورت)، را شامل می‎شود که هر دو به شکل نسخه‌ای در دسترسند. داروهای غیر نسخه‎ای در این مورد فلوتیکازون، بودزوناید و تریامیسینولون هستند.
کورتیکوستروئیدهای بینی درمانی ایمن و درازمدت برای بسیاری از مردم محسوب می‎شوند. عوارض جانبی در مورد آنها شامل احساس بو یا مزه نامطبوع و تحریک بینی است. اثرات جانبی استروئیدی نادر محسوب می‎شود.
• آنتی‎هیستامین‎ها. این ترکیبات بیشتر به شکل قرص در دسترسند. در هر حال اشکال اسپری و قطره چشمی آنها نیز تولید می‎شود. آنتی‎هیستامین‎ها می‎توانند در رفع خارش، عطسه و آبریزش بینی مؤثر باشند اما در مورد احتقان تأثیرات کمتری دارند. آنها از طریق بلوک کردن یک عامل شیمیایی مسبب علایم ترشح شده توسط سیستم ایمنی در طول واکنش آلرژیک یا هیستامین کار می‎کنند.
قرص‌های غیر نسخه‎ای در این مورد شامل لوراتادین، سیتریزین و فکسوفنادین است. اسپری‎های بینی آنتی‎هیستامین شامل ازلاستین و الاپاتادین می‎توانند علایم ایجاد شده در بینی را کاهش دهند. قطره‎های چشمی آنتی‎هیستامین مثل کتوتیفن فومارات به تخفیف کاهش و تحریک چشم ناشی از تب یونجه کمک می‎کنند.
• دکونژستانت‎ها. این داروها در اشکال قرص، مایع و اسپری‎های بینی غیر نسخه‎ای و نسخه‎ای در دسترسند. دکونژستانت‎های غیر نسخه‌ای شامل پزودوافدرین است. اسپری‎های بینی فنیل‎افرین هیدروکلراید و اکسی‎متازولین را شامل می‎شود.
دکونژستانت‎های خوراکی دارای یک سری عوارض جانبی شامل افزایش فشار خون، اینسومنیا، تحریک‎پذیری و سردرد هستند. مردم نباید در یک دوره از اسپری بینی دکونژستانت به مدت بیش از دو تا سه روز استفاده کنند زیرا این کار می‎تواند به وخامت علایم منجر شود (احتقان ریباند).
• کرومولین سدیم. این دارو به صورت اسپری بینی غیر نسخه‎ای در دسترس است که باید چند بار در روز استفاده شود. داروی مزبور به شکل قطره چشمی با تجویز پزشک قابل تهیه است. این دارو از طریق پیشگیری از ترشح هیستامین به تخفیف علایم تب یونجه کمک می‎کند. بیشترین میزان اثربخشی داروی مزبور هنگامی است که مردم آن را پیش از بروز علایم مصرف کنند و دارای عوارض جانبی جدی نیست.
• تعدیل کننده لکوترین. مونتلوکاست یک قرص تجویزی است که برای بلوک کردن عملکرد لکوترین‏ها (مواد شیمیایی سیستم ایمنی که مسبب علایم آلرژی مثل تولید بیش از حد مخاط هستند) مصرف می‎شود. مونتلوکاست بیشترین اثربخشی را در درمان آسم ناشی از آلرژی دارد. این دارو اغلب برای مواردی که اسپری‎های بینی توسط فرد تحمل نمی‎شود یا برای موارد خفیف آسم مورد استفاده قرار می‎گیرد.
مونتلوکاست می‎تواند باعث ایجاد سردرد شود. در موارد نادر این دارو با واکنش‌های سایکولوژیک مثل آشفتگی، پرخاشگری، توهم، افسردگی و افکار خودکشی مرتبط شده است. در صورت بروز هر گونه واکنش روان‎شناختی غیر نرمال فرد باید به پزشک مراجعه کند.
• ایپراتروپیوم بینی. به صورت اسپری بینی در دسترس است و از طریق پیشگیری از غدد موجود در درون بینی برای تولید مایع بیش از حد به تخفیف آبریزش شدید بینی کمک می‎کند. داروی مزبور برای درمان احتقان، عطسه یا آبریزش پشت بینی مؤثر نیست.
عوارض جانبی خفیف در این مورد خشکی بینی، خونریزی بینی و گلو درد را شامل می‏‌شود. در موارد نادر این دارو می‎تواند عوارض جانبی جدی‎تر مثل تاری دید، سرگیجه و مشکلات ادراری در پی داشته باشد. ایپراتروپیوم برای مردم دچار گلوکوما (گلوکوم) یا مردان مبتلاء به بزرگ شدن پروستات تجویز نمی‎شود.
• کورتیکوستروئیدهای خوراکی. قرص‎های کورتیکوستروئیدی مثل پردنیزون گاهی از اوقات برای تخفیف علایم شدید آلرژی به کار می‎رود. از آنجا که مصرف طولانی مدت این داروها می‎تواند عوارض جانبی جدی نظیر کاتاراکت، استئوپوروزیس و ضعف عضلانی به همراه داشته باشد، به طور معمول آنها را برای مصرف در دوره‎های کوتاه مدت تجویز می‎کنند.

دیگر درمان‎های تب یونجه شامل موارد زیر است:
• تزریق‎های مربوط به آلرژی (ایمنی‏ درمانی). اگر داروها قادر به تخفیف علایم تب یونجه نباشند یا عوارض جانبی ناشی از مصرف آنها زیاد باشد، دکتر انجام ایمنی درمانی یا درمان حساسیت‎زدایی را تجویز می‎کند. در طول سه تا پنج سال، فرد تزریق‌های منظمی شامل مقادیر اندک مواد آلرژی‎زا را انجام می‎دهد. هدف از این درمان عادت دادن بدن به مواد آلرژی‎زای مسبب بروز علایم و کاهش میزان نیاز فرد به استفاده از دارو است.
ایمنی درمانی به ویژه در مواردی که فرد نسبت به شوره حیوانات خانگی، هیره‎ها، یا گرده درختان، چمن‌ها یا علف‎های هرز دچار آلرژی باشد مؤثر است. در کودکان درمان مزبور می‎تواند به پیشگیری از ایجاد آسم کمک کند.
• قرص‌های آلرژی زیر زبانی. گذشته از تزریق فرد مـی‎تواند مقادیر اندک ماده آلرژی‎زا را به صورت قرص‎های کوچکی دریافت کند که زیر زبان حل شده و معمولاً به صورت روزانه مصرف می‎شوند.
• آبکشی سینوس‏‌ها. آبکشی معبرهای بینی با محلول شستشوی تقطیر شده و استریل راهی سریع، کم‎هزینه و مؤثر برای رفع احتقان بینی است. آبکشی مزبور باعث خارج کردن مخاط و مواد آلرژی‌زا از بینی می‎شود.

سبک زندگی و مداوای خانگی
اجتناب کامل از مواد آلرژی‎زا ممکن نیست اما مردم می‎توانند از طریق محدود کردن میزان تماس با آنها میزان بروز علایم را کاهش دهند. اگر کسی عامل ایجاد آلرژی در خود را بداند می‎تواند از تماس با آن خودداری کند.

گرده یا کپک
• درها و پنجره‎ها را در فصل گرده‌افشانی ببندید.
• از آویختن لباس‎های شسته شده در فضای خارج ساختمان خودداری کنید زیر امکان چسبیدن مواد آلرژی‎زا به آنها وجود دارد.
• درون خانه یا اتومبیل از تهویه هوا استفاده کنید.
• در سیستم تهویه هوای خانه از فیلترهای مخصوص آلرژی استفاده و آنها را منظماً تعویض کنید.
• در ساعات آغاز روز که در آنها میزان گرده در بالاترین مقدار خود است از فعالیت در فضای باز خوددای کنید.
• در روزهای خشک و پر باد داخل فضای سرپوشیده بمانید.
• برای کاهش میزان رطوبت در فضای خانه از دستگاه خشک‎کن هوا استفاده کنید.
• در اتاق خواب و جاهایی که بیشترین وقت خود را در آنها می‎گذرانید از فیلتر هوای دارای کیفیت بالا استفاده نمایید.
• از اقدام به هرس علف‎ها و جمع‎آوری برگ‎های خشک خودداری کنید.
• در هنگام نظافت خانه یا باغبانی از ماسک صورت استفاده نمایید.

هیره‌ها
• از پوشش‎های مقاوم آلرژی در مورد تشک، بالش و ملافه استفاده کنید
• ملافه‎ها و پتوها را در آب دارای دمای حداقل 54 درجه سانتی‎گراد شستشو کنید
• از دستگاه ضد رطوبت یا تهویه هوا برای کاهش رطوبت فضای داخلی استفاده کنید.
• به صورت هفتگی برای واکیوم فرش و کارپت از جارو برقی مجهز به فیلتر HEPA استفاده کنید.
• از اسپری مخصوص از بین بردن هیره‎ها در درون خانه استفاده کنید.
• در صورت داشتن حساسیت شدید نسبت به هیره‎ها به ویژه در هنگام خواب، فرش‌ها را از این محیط جمع کنید.

سوسک حمام
• راه ورود به فضای داخل خانه را به روی سوسک‌ها ببندید
• نشتی‎ لوله‎ها و شیرهای آب را برطرف کنید.
• ظروف را شستشو کرده و زباله‎ها را روزانه دور بریزید
• خرده‎های غذای ریخته بر پیشخان و کف اتاق را تمیز کنید.
• غذا شامل غذای حیوانات خانگی را در ظروف دربسته نگهداری کنید.
• استفاده از آفت‎کش‌های قوی را در دستور کار قرار دهید.

شوره حیوانات خانگی
• در صورت امکان حیوانات خانگی را از خانه دور نگه دارید
• در صورت امکان سگ‎ها را دو بار در هفته حمام کنید. فواید حمام کردن گربه‎ها اثبات شده نیست. حیوانات خانگی را از اتاق خواب و مبلمان خانه دور نگه دارید.

طب جایگزین
در حالی که شواهد کافی در مورد میزان کارکرد درمان‎های جایگزین در دسترس نیست برخی از مردم برای درمان تب یونجه به این درمان‎ها شامل موارد زیر متوسل می‎شوند:
• داروهای گیاهی و مکمل‎ها. شواهد معدودی در مورد اثربخشی برخی از گیاهان دارویی و مکمل‎ها در این مورد وجود دارد. اگرچه فواید آنها مشخص نیست، دیگر مداواهای گیاهی برای آلرژی‎های فصلی شامل استفاده از کپسیکوم، عسل، ویتامین C و روغن ماهی است.
• طب سوزنی. برخی از مردم مدعی‎اند که طب سوزنی می‏تواند به علایم آلرژی فصلی کمک کند. شواهد معدودی در موردی کارآیی طب سوزنی در این مورد وجود دارد اما در مقابل شواهد مربوط به مضرات این روش نیز معدود است./

Source:
Hay fever
Mayo Clinic
Aug. 01, 2018