علایم، علل، تشخیص و درمان آلرژی سویا

• مایو کلینیک
• ترجمه پریسا شعله‎دوست

آلرژی به سویا، یکی از فرآورده‎های دانه سویا، یک آلرژی غذایی شایع است. اغلب اوقات آلرژی سویا در دوران کودکی با واکنش نسبت به شیر خشک بر پایۀ سویا شروع می‎شود. اگرچه بیشتر کودکان آلرژی سویا را پشت سر می‎گذارند، در برخی از آنان این آلرژی تا دوران بزرگسالی ادامه می‎یابد.
نشانه‎ها و علایم خفیف آلرژی سویا شامل بروز کهیر یا خارش درون و اطراف دهان است. در موارد نادر آلرژی سویا می‎تواند باعث ایجاد واکنش آلرژیک مهلک (آنافیلاکسی) ‎شود.
اگر فرد یا کودک وی دچار واکنش نسبت به سویا باشد، باید به دکتر مراجعه شود. تست‎های موجود می‏‌توانند آلرژی نسبت به سویا را مشخص کنند.
دچار بودن به آلرژی سویا به معنی اجتناب از محصولات حاوی سویا است که می‎‏تواند کار مشکلی باشد. بسیاری از غذاها مثل فرآورده‎های گوشت قرمز، انواع نان، شکلات و سریال‎های صبحانه حاوی سویا هستند.

علایم آلرژی سویا
در مورد اغلب مردم آلرژی سویا ناراحت کننده بوده اما مشکلی جدی نیست. به هر حال در موارد نادر واکنش آلرژیک به سویا می‎تواند ترسناک و مهلک باشد. نشانه‎ها و علایم آلرژِی غذایی به طور معمول در طول چند دقیقه تا چند ساعت پس از خوردن غذای حاوی ماده آلرژی‎زا خود را نشان می‎دهند.
علایم آلرژی سویا می‎تواند موارد زیر را شامل شود:
• مور مور داخل دهان
• کهیر، خارش، یا اگزما
• ورم لب‎ها، صورت، زبان و گلو، یا دیگر قسمت‎های بدن
• خس خس سینه، آبریزش بینی یا مشکلات تنفسی
• درد شکم، اسهال، تهوع یا استفراغ
• سرخی پوست (برافروختگی)
بروز آنافیلاکسی در آلرژی سویا نادر است. این وضعیت بیشتر در مورد مردمی محتمل است که دچار آسم باشند یا کسانی که در کنار سویا به دیگر مواد غذایی مثل بادام زمینی آلرژی داشته باشند.
آنافیلاکسی باعث بروز نشانه‎ها و علایم بیشتری شامل موارد زیر می‎شود:
• دشواری تنفسی، به علت ورم گلو
• شوک، که با افت شدید فشار خون همراه است
• تند شدن ضربان قلب
• سرگیجه، سبکی سر یا از دست دادن هشیاری

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
اگر کسی کمی پس از خوردن غذا دچار علایم آلرژی می‎شوند می‎توانند برای بررسی مشکل مقدمتاً به پزشک خانواده یا متخصص درمان آلرژی (آلرژیست) مراجعه کنند.
اگر کسی دچار نشانه‎ها و علایم آنافیلاکسی، شامل موارد زیر شود، باید به اورژانس مراجعه کند:
• مشکل تنفسی
• نبض تند و ضعیف
• سرگیجه یا سبکی سر
• خواب‎آلودگی و ناتوانی در عمل بلع
• سرخی کل بدن و گرما

علل آلرژی سویا
واکنش سیستم ایمنی باعث ایجاد آلرژی غذایی می‎شود. در مورد آلرژی سویا، سیستم ایمنی برخی پروتئین‎های سویا را به عنوان مواد مضر تلقی کرده محرک تولید آنتی‎بادی‎های ایمونوگلوبولین E یا IgE به پروتئین سویا (ماده آلرژی‏زا) می‎شود. بار بعد که فرد با سویا تماس پیدا می‎کند این آنتی‎بادی‎های IgE آن را شناسایی کرده و به سیستم ایمنی پیام می‎دهند تا هیستامین و دیگر مواد شیمیایی را درون خون رها کند.
هیستامین و دیگر مواد شیمیایی بدن سبب ایجاد طیفی از نشانه‎ها و علایم آلرژیک می‎شوند. هیستامین تا حدودی مسؤول بیشترین پاسخ‎های آلرژیک شامل آبریزش بینی، خارش چشم، خشکی گلو، راش و کهیر، تهوع، اسهال، دشواری تنفسی، و شوک آنافیلاکتیک است.

سندرم انتروکولیت ناشی از پروتئین غذا (FPIES)
ماده آلرژی‎زای غذایی در عین حال می‎تـواند باعث چیزی شود که گاه آلرژی غذایی تأخیری خوانده می‎شود. اگرچه هر غذایی می‎تواند یک محرک باشد، سویا غذایی است که این نقش را در مورد کودکان بیشتر بازی می‎کند. واکنش نسبت به آن که معمولاً استفراغ و اسهال است به طور معمول در حدود یک ساعت پس از خوردن غذای محرک بروز می‎کند تا چند دقیقه بعد.
خلاف برخی آلرژی‎های غذایی FPIES معمولاً در طول چند ساعت برطرف می‎شود. همانند آلرژی‎های متعارف سویا، پیشگیری از واکشن مستلزم اجتناب از خوردن غذاهای حاوی سویا است.

ریسک فاکتورهای آلرژی سویا
برخی عوامل شامل موارد زیر می‎توانند خطر بروز آلرژی سویا را در فرد افزایش دهند:
• تاریخچه خانوادگی. فرد در معـرض ریسک بالاتری برای ابتلاء به آلرژی سویا یا دیگر آلرژی‎های غذایی قرار خواهد داشت اگر دیگر آلرژی‎های غذایی یا انواع دیگر آلرژی مثل تب یونجه، آسم، کهیر سا اگزما در خانواده وی شیوع داشته باشند.
• سن. آلرژی سویا بیشتر در بچه‌ها و به ویژه در نوزادان و کودکان نوپا شیوع دارد.
• آلرژی‎های دیگر. در برخی موارد مردم دچار آلرژی نسبت به گندم، حبوب، شیر یا دیگر غذاها ممکن است به سویا نیز دچار واکنش آلرژیک باشند. همچنین مردم مبتلاء به آلرژی سویا ممکن است در آزمایش نشان داده شود که نسبت به دیگر حبوب دچار آلرژی هستند اما در عمل بتوانند آنها را بدون مشکل بخورند.
اگر زن در حال شیردهی نباشد باید در مورد تغذیه بچه برای کاهش ریسک علایم از پزشک سؤال کند.
اگر کسی دچار علایم آلرژی سویا باشد باید از غذاهای حاوی سویا اجتناب کند.

پیشگیری از آلرژی سویا
هیچ راهی برای پیشگیری از آلرژی غذایی در دست نیست. اگر کسی دارای نوزاد شیرخوار است، دادن شیر پستان به جای شیر خشک دارای سویا می‎تواند کمک کننده باشد.
اگر کسی نسبت به سویا آلرژی داشته باشد بهترین راه به عنوان واکنش اجتناب از فرآورده‏‌های سویا است. اما همیشۀ اوقات دانستن اینکه چه غذایی حاوی سویا است کار آسانی نیست زیر بسیاری از غذا دارای ترکیب سویا هستند.
برچسب مواد غذایی را به دقت مطالعه کنید. سویا اغلب در جاهایی که انتظارش نمی‎رود مثل تون ماهی و گوشت قرمز کنسروی، انواع نان، کراکرها، اقلام انرژی‎زا، کره بادام زمینی کم‎چرب، و سوپ‎های کنسرو شده وجود دارد. مردم باید در هر بار خرید برچسب مواد غذایی را بخوانند زیرا امکان تغییر محتویات آنها وجود دارد. همچنین باید در مورد وجود اعلام "حاوی سویا" یا "دارای سویا" بر روی برچسب‎ها دقیق شد.
روغن تصفیه شده سویا ممکن است باعث ایجاد واکنش نشود زیرا حاوی پروتئین‎های سویا نیست. مشابهاً، فرد ممکن است به غذاهای دارای سویای لسیتین واکنش نشان ندهد. اما به طور معمول اگر برچسبی دارای لغت "سویا" باشد باید از آن اجتناب کرد. غذاهایی که مبتلایان به آلرژی سویا باید از آنها اجتناب کنند از جمله شامل موارد زیر است:
• شیر سویا، پنیر سویا، بستنی سویا و ماست سویا
• آرد سویا
• توفو
• میزوناتو
• شویو
• تمپه
• سس و تاماری سویا
• ادامام
• روغن سبزی، آدامس سبزی، سوپ سبزی و نشاسته سبزی
در کنار کلماتی مثل "سوی"، "سویا" و "دانه سویا" کلمات دیگری شامل فهرست زیر می‎توانند نشان دهنده وجود سویا در فرآورده غذایی باشند:
• گلیسین مکس
• پروتئین سبزی هیدرولیز شده
• پروتئین گیاهی هیدرولیز شده
• پروتئین سبزی بافت‎دار
• مونودی‎گلیسیرید
• مونوسدیم گلوتامات
• طعم دهنده صناعی
• طعم دهنده طبیعی

تشخیص آلرژی سویا
پزشک در مورد علایم سؤال کرده و معاینه بالینی انجام می‎دهد. پزشک ممکن است انجام یکی از دو تست زیر یا هر دوی آنها را توصیه کند:
• تست پوستی
• آزمایش خون

درمان آلرژی سویا
تنها راه پیشگیری از واکنش آلرژیک خودداری از خوردن سویا و پروتئین‎های سویا است.
داروهایی مثل آنتی‎هیستامین‎ها، ممکن است بتوانند علایم خفیف آلرژی سویا را کاهش دهند. مصرف یک آنتی‎هیستامین پس از تماس با سویا ممکن است واکنش فرد را کنترل کرده و ناراحتی ایجاد شده را کاهش دهد. آنتی‎هیستامین‎های غیر نسخه‌ای عبارتند از: دیفن‎هیدرامین (بنداریل، داروی آلرژی کامل بانوفن)، کلرفنیرامین (کلر-تریمتون، الر-کلر)، ستریزین (زیرتک، اکوات آلرژی رلیف) و لوراتادین (آلاورت، کلاریتین)
علی‎رغم تمامی پیشگیری‎ها فرد ممکن است فرآورده‎های سویا را مصرف کند. اگر کسی در این مورد دچار واکنش آلرژیک شدید باشد، نیاز به تزریق اورژانسی اپی‎نفرین و مراجعه به اوراژانس خواهد داشت./

Source:
Soy allergy
Mayo Clinic
April 11, 2018