علایم، علل، تشخیص و درمان آلرژی سویا

• مایو کلینیک
• ترجمه پریسا شعله‌دوست

- علایم آلرژی سویا
- چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
- علل آلرژی سویا
- ریسک فاکتورهای آلرژی سویا
- پیشگیری از آلرژی سویا
- تشخیص آلرژی سویا
- درمان آلرژی سویا

آلرژی به سویا، یکی از فرآورده‌های دانه سویا، یک آلرژی غذایی شایع است. اغلب اوقات آلرژی سویا در دوران کودکی با واکنش نسبت به شیر خشک بر پایۀ سویا شروع می‌شود. اگرچه بیشتر کودکان آلرژی سویا را پشت سر می‌گذارند و بر آن غلبه می‌کنند، در برخی از آنان این آلرژی تا دوران بزرگسالی ادامه می‌یابد.
نشانه‌ها و علایم خفیف آلرژی سویا شامل بروز کهیر یا خارش درون و اطراف دهان است. در موارد نادر آلرژی سویا می‌تواند باعث ایجاد واکنش آلرژیک مهلک (آنافیلاکسی) ‎شود.
اگر فرد یا کودک وی دچار واکنش نسبت به سویا باشد، باید به دکتر مراجعه شود. تست‌های موجود می‌‌توانند آلرژی نسبت به سویا را مشخص کنند.
دچار بودن به آلرژی سویا به معنی اجتناب از محصولات حاوی سویا است که این می‌‏تواند کار مشکلی باشد. بسیاری از غذاها مثل فرآورده‌های گوشت قرمز، انواع نان، شکلات و سریال‌های صبحانه حاوی سویا هستند.

علایم آلرژی سویا
در مورد اغلب مردم آلرژی سویا ناراحت کننده بوده اما مشکلی جدی نیست. به هر حال در موارد نادر واکنش آلرژیک به سویا می‎تواند ترسناک و مهلک باشد. نشانه‌ها و علایم آلرژِی غذایی به طور معمول در طول چند دقیقه تا چند ساعت پس از خوردن غذای حاوی ماده آلرژی‌زا خود را نشان می‌دهند.
علایم آلرژی سویا می‌تواند موارد زیر را شامل شود:
• مور مور داخل دهان
• کهیر، خارش، یا اگزما
• ورم لب، صورت، زبان و گلو، یا دیگر قسمت‌های بدن
• خس خس سینه، آبریزش بینی یا مشکلات تنفسی
• درد شکم، اسهال، تهوع یا استفراغ
• سرخی پوست (برافروختگی)
بروز آنافیلاکسی در آلرژی سویا نادر است. این وضعیت بیشتر در مورد مردمی محتمل است که دچار آسم باشند یا کسانی که در کنار سویا به دیگر مواد غذایی مثل بادام زمینی آلرژی داشته باشند.
آنافیلاکسی باعث بروز نشانه‌ها و علایم بیشتری شامل موارد زیر می‌شود:
• دشواری تنفسی، به علت ورم گلو
• شوک، که با افت شدید فشار خون همراه است
• تند شدن ضربان قلب
• سرگیجه، سبکی سر یا از دست دادن هشیاری

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
اگر کسی کمی پس از خوردن غذا دچار علایم آلرژی می‌شود می‌تواند برای بررسی مشکل مقدمتاً به پزشک خانواده یا متخصص درمان آلرژی (آلرژیست) مراجعه کند.
اگر کسی دچار نشانه‌ها و علایم آنافیلاکسی، شامل موارد زیر شود، باید به اورژانس مراجعه کند:
• مشکل تنفسی
• نبض تند و ضعیف
• سرگیجه یا سبکی سر
• خواب‌آلودگی و دشواری بلع
• سرخی کل بدن و گرما

علل آلرژی سویا
واکنش سیستم ایمنی باعث ایجاد آلرژی غذایی می‌شود. در مورد آلرژی سویا، سیستم ایمنی برخی پروتئین‌های سویا را به عنوان مواد مضر تلقی کرده محرک تولید آنتی‌بادی‌های ایمونوگلوبولین E یا IgE به پروتئین سویا (ماده آلرژی‏زا) می‌شود. بار بعد که فرد با سویا تماس پیدا می‌کند این آنتی‌بادی‌های IgE آن را شناسایی کرده و به سیستم ایمنی پیام می‌دهند تا هیستامین و دیگر مواد شیمیایی را درون خون رها کند.
هیستامین و دیگر مواد شیمیایی بدن سبب ایجاد طیفی از نشانه‌ها و علایم آلرژیک می‌شوند. هیستامین تا حدودی مسؤول بیشترین پاسخ آلرژیک شامل آبریزش بینی، خارش چشم، خشکی گلو، راش و کهیر، تهوع، اسهال، دشواری تنفسی، و شوک آنافیلاکتیک است.

سندرم انتروکولیت ناشی از پروتئین غذا (FPIES)
ماده آلرژی‌زای غذایی در عین حال می‌تـواند باعث چیزی شود که گاه آلرژی غذایی تأخیری خوانده می‌شود. اگرچه هر غذایی می‌تواند یک محرک باشد، سویا غذایی است که این نقش را در مورد کودکان بیشتر بازی می‌کند. واکنش نسبت به آن که معمولاً استفراغ و اسهال است به طور معمول در حدود چند دقیقه تا یک ساعت پس از خوردن غذای محرک بروز می‌کند.
خلاف برخی آلرژی‌های غذایی FPIES معمولاً در طول چند ساعت برطرف می‌شود. همانند آلرژی‌های متعارف سویا، پیشگیری از واکنش مستلزم اجتناب از خوردن غذاهای حاوی سویا است.

ریسک فاکتورهای آلرژی سویا
برخی عوامل شامل موارد زیر می‌توانند خطر بروز آلرژی سویا را در فرد افزایش دهند:
• تاریخچه خانوادگی. فرد در معـرض ریسک بالاتری برای ابتلاء به آلرژی سویا یا دیگر آلرژی‌های غذایی قرار خواهد داشت اگر دیگر آلرژی‌های غذایی یا انواع دیگر آلرژی مثل تب یونجه، آسم، کهیر سا اگزما در خانواده وی شیوع داشته باشند.
• سن. آلرژی سویا بیشتر در بچه‌ها و به ویژه در نوزادان و کودکان نوپا شیوع دارد.
• آلرژی‌های دیگر. در برخی موارد مردم دچار آلرژی نسبت به گندم، حبوب، شیر یا دیگر غذاها ممکن است به سویا نیز دچار واکنش آلرژیک باشند. همچنین مردم مبتلاء به آلرژی سویا ممکن است در آزمایش نشان داده شود که نسبت به دیگر حبوب دچار آلرژی هستند اما در عمل بتوانند آنها را بدون مشکل بخورند.
اگر زن در حال شیردهی نباشد باید در مورد تغذیه بچه برای کاهش ریسک علایم از پزشک سؤال کند.
اگر کسی دچار علایم آلرژی سویا باشد باید از غذاهای حاوی سویا اجتناب کند.

پیشگیری از آلرژی سویا
هیچ راهی برای پیشگیری از آلرژی غذایی وجود ندارد. اگر کسی دارای نوزاد شیرخوار است، دادن شیر پستان به جای شیر خشک دارای سویا می‌تواند کمک کننده باشد.
اگر کسی نسبت به سویا آلرژی داشته باشد بهترین راه به عنوان واکنش اجتناب از فرآورده‏‌های سویا است. اما همیشۀ اوقات دانستن اینکه چه غذایی حاوی سویا است کار آسانی نیست زیرا بسیاری از غذاها دارای ترکیب سویا هستند.
برچسب مواد غذایی را به دقت مطالعه کنید. سویا اغلب در جاهایی که انتظارش نمی‌رود، مثل تون ماهی و گوشت قرمز کنسروی، انواع نان، کراکرها، اقلام انرژی‌زا، کره بادام زمینی کم‌چرب، و سوپ‌های کنسرو شده وجود دارد. مردم باید در هر بار خرید برچسب مواد غذایی را بخوانند زیرا امکان تغییر محتویات آنها وجود دارد. همچنین باید در مورد وجود اعلام "حاوی سویا" یا "دارای سویا" بر روی برچسب‎ها دقیق شد.
روغن تصفیه شده سویا ممکن است باعث ایجاد واکنش نشود زیرا حاوی پروتئین‌های سویا نیست. مشابهاً، فرد ممکن است به غذاهای دارای سویای لسیتین واکنش نشان ندهد. اما به طور معمول اگر برچسبی دارای لغت "سویا" باشد باید از آن اجتناب کرد. غذاهایی که مبتلایان به آلرژی سویا باید از آنها اجتناب کنند از جمله شامل موارد زیر است:
• شیر سویا، پنیر سویا، بستنی سویا و ماست سویا
• آرد سویا
• توفو
• میزوناتو
• شویو
• تمپه
• سس و تاماری سویا
• ادامام
• روغن سبزی، آدامس سبزی، سوپ سبزی و نشاسته سبزی
در کنار کلماتی مثل "سوی"، "سویا" و "دانه سویا" کلمات دیگری شامل فهرست زیر می‌توانند نشان دهنده وجود سویا در فرآورده غذایی باشند:
• گلیسین مکس
• پروتئین سبزی هیدرولیز شده
• پروتئین گیاهی هیدرولیز شده
• پروتئین سبزی بافت‌دار
• مونودی‌گلیسیرید
• مونوسدیم گلوتامات
• طعم دهنده صناعی
• طعم دهنده طبیعی

تشخیص آلرژی سویا
پزشک در مورد علایم سؤال کرده و معاینه بالینی انجام می‌دهد. پزشک ممکن است انجام یکی از دو تست زیر یا هر دوی آنها را توصیه کند:
• تست پوستی
• آزمایش خون

درمان آلرژی سویا
تنها راه پیشگیری از واکنش آلرژیک خودداری از خوردن سویا و پروتئین‎های سویا است.
داروهایی مثل آنتی‌هیستامین‌ها، ممکن است بتوانند علایم خفیف آلرژی سویا را کاهش دهند. مصرف یک آنتی‌هیستامین پس از تماس با سویا ممکن است واکنش فرد را کنترل کرده و ناراحتی ایجاد شده را کاهش دهد. آنتی‌هیستامین‌های غیر نسخه‌ای عبارتند از: دیفن ‎هیدرامین (بنداریل، داروی آلرژی کامل بانوفن)، کلرفنیرامین (کلر-تریمتون، الر-کلر)، ستریزین (زیرتک، اکوات آلرژی رلیف) و لوراتادین (آلاورت، کلاریتین)
علی‌رغم تمامی پیشگیری‌ها فرد ممکن است فرآورده‌های سویا را مصرف کند. اگر کسی در این مورد دچار واکنش آلرژیک شدید باشد، نیاز به تزریق اورژانسی اپی‌نفرین و مراجعه به اوراژانس خواهد داشت./

Source:
Soy allergy
Mayo Clinic
April 11, 2018