پلی‌داکتیلی یا متولد شدن با انگشت اضافی – علل، تشخیص، و درمان

• لنا برجس، دکتر کارن جیل
• ترجمۀ فرهنگ راد

پلی‌داکتیلی اختلالی است که در آن فرد با یک یا تعداد بیشتری انگشت اضافی در دست یا پا متولد می‌شود. این اختلال می‎تواند در مورد هر دو دست و هر دو پا بروز کند. نام پُلی‎داکتیلی برگرفته از کلمات یونانی "پُلی" به معنی "بسیار" و "داکتیلوس" به معنی "انگشت" است. انگشتان مضاعف دست یا پا به عنوان "اضافی" توصیف می‌شوند که در این مورد به معنی "بیش از تعداد نرمال" است. به همین دلیل این وضعیت برخی از اوقات انگشت اضافی خوانده می‌شود.
بسته به نوع پلی‌داکتیلی طیفی از درمان‎ها برای آن در دسترس است، و علت آن اغلب ژنتیکی است.

[مطالب این مقاله:]
• علایم پلی‌داکتیلی 
• علل پلی‌داکتیلی 
• تشخیص پلی‌داکتیلی 
• درمان پلی‌داکتیلی 
• عوارض پلی‌داکتیلی 
• خلاصه

علایم پلی‌داکتیلی کدامند؟
پلی‌داکتیلی وضعیتی است که در آن فرد با انگشتان اضافی در دست یا پا یا هر دو متولد می‌شود.
نوع بروز پلی‌داکتیلی می‎تواند متفاوت باشد. پلی‌داکتیلی می‎تواند به صُور زیر بروز کند:
• تودۀ برجسته و کوچک بافت نرم، دارای استخوان (که "ناقص" نامیده می‌شود)
• حدوداً به شکل انگشت دست یا انگشت پا، حامل برخی استخوان‎ها اما بدون مفاصل
• انگشت دست یا پای دارای عملکرد کامل و دارای بافت‎، استخوان و مفصل
سه نوع اصلی شامل موارد زیر وجود دارد:
• پلی‌داکتیلی پسامحوری اولنار یا دو تایی شدن انگشت کوچک دست: این مورد شایع‌تریـــن شکل پلی‌داکتیلی است، که در آن انگشت اضافی در کنار انگشت کوچک دست ایجاد می‌شود. این سمت دست زیر عنوان طرف اولنار شناخته می‌شود. وقتی این شکل از پلی‌داکتیلی مبتلابه انگشتان پا می‌شود آن را پلی‌داکتیلی فیبولار می‎نامند.
• پلی‌داکتیلی پیشامحوری یا رادیال یا دو تایی شدن انگشت شست: این مورد کمتر شایع است و در هر 1000 تا 10.000 مورد بارداری منجر به تولد نوزاد زنده بروز می‎کند. انگشت اضافی در این مورد در کنار انگشت شست ظاهر می‌شود. این سمت دست زیر عنوان طرف رادیال شناخته می‌شود. وقتی این شکل اختلال مبتلابه انگشتان پا شود آن را پلی‌داکتیلی تیبیال می‎نامند.
• پلی‌داکتیلی مرکزی: این مورد نوع نادری از پلی‌داکتیلی است. انگشت اضافی به انگشت حلقه، میانی، یا با شیوع بیشتر به انگشت اشاره متصل است. این نوع پلی‌داکتیلی در هنگام دچار شدن پا نیز به همان نام پلی‌داکتیلی مرکزی خوانده می‌شود.

علل پلی‌داکتیلی 
پلی‌داکتیلی می‎تواند در [نسل‌های مختلف] خانواده‌ها ادامه یابد.
وقتی پلی‌داکتیلی در نسل‎های مختلف ادامه می‌یابد زیر عنوان پلی‌داکتیلی خانوادگی شناخته می‌شود. این شکل از پلی‌داکتیلی به‌ طور معمول واقعه‌ای منفرد (یا مجرد) است به‎ این معنی که فرد هیچ‌گونه علایم همراه را تجربه نمی‌کند.
پلی‌داکتیلی همچنین ممکن است با یک اختلال ژنتیکی یا نوعی سندرم مرتبط باشد، که بدین معنی است که امکان انتقال آن در کنار یک اختلال ژنتیکی وجود دارد. اگر پلی‌داکتیلی در خانواده ادامه نیابد بر اثر تغییری در ژن‌های نوزاد در دوران حیات جنینی وی ایجاد می‌شود.
اختلالات مرتبط به پلی‌داکتیلی عبارتند از:
• سینداکتیلی (پره‎ای شدن دست یا پا)
• دیستروفی اختناق توراسیک
• سندرم کارپنتر
• سندرم الیس - وان کریولد (دیسپلازی کوندورکتودرمال)
• سندرم لارنس - مون - بیدل
• سندرم روبنستاین - تایبی
• سندرم اسمیت - لملی - اُپیتز
• تریزومی 13
در مورد برخی انواع پلی‌داکتیلی احتمال انتقال نسل به نسل بیشتر است. در دیگر موارد احتمال ارتباط آن با اختلالات ژنتیکی وجود دارد.
دو تایی شدن انگشت کوچک دست اغلب وراثتی است. این شکل از اختلال مزبور در میان مردم آفریقایی - آمریکایی تبار دو بار بیش از دیگر گروه‌های انسانی است.
در میان آفریقایی - آمریکایی تبارها، مضاعف شدن انگشت کوچک گرایشی به بروز به صورت منفرد و به ارث رسیدن از یک ژن غالب خاص نشان می‌دهد. در سفیدپوستان قفقازی تبار، احتمال بیشتری در پیوند با ارتباط آن به یک اختلال ژنتیکی یا یک سندرم مطرح است.
دو تایی شدن انگشت شست اغلب به صورت منفرد و نیز فقط در یک دست یا یک پا بروز می‌کند.
مردم دچار پلی‌داکتیلی مرکزی نیز ممکن است دارای دست یا پای پره‌ای شوند.

پلی‌داکتیلی چطور تشخیص داده می‌شود؟
پزشکان فرد را معاینه کرده و برای تشخیص پلی‌داکتیلی تست اشعه X را در دستور کار قرار می‎دهند. این تست امکان مشاهدۀ ساختار دست یا پای آسیب دیده را فراهم می‎کند.
هر نوع پلی‌داکتیلی دارای زیرنوع‎های خاص خود است که به چگونگی شکل‎گیری انگشت اضافی یا محل قرارگیری آن بستگی دارد. تست اشعه X به پزشک در شناسایی این موارد کمک می‎کند.
پزشک در عین حال پرسش‌هایی در مورد خانواده و تاریخچه پزشکی فرد مطرح می‎کند که به جای خود کمکی برای تشخیص علت پلی‌داکتیلی محسوب می‌شوند.
پرسش‎ها به طور معمول دربرگیرندۀ موارد زیر است:
• آیا کس دیگری هم در خانواده شما هست که دارای انگشت اضافی در دست یا پا باشد؟
• آیا در خانواده شما سابقه اختلالات ژنتیکی وجود دارد؟
• آیا شما علایم یا مشکلات سلامت دیگری هم دارید؟
در عین حال امکان استفاده از تست‎های تکمیلی مثل موارد فهرست زیر وجود دارد:
• مطالعات کروموزومی
• تست‎های مربوط به آنزیم
• بررسی‎های متابولیک
برخی از اوقات پلی‌داکتیلی در طول سه ماهۀ نخست بارداری تشخیص داده می‌شود. این تشخیص با استفاده از اولتراسوند یا فیتوسکپی جنین انجام می‌شود.

درمان پلی‌داکتیلی
درمان پلی‌داکتیلی بستگی به نوع مبتلابه فرد دارد:

دو تایی بودن انگشت کوچک
مضاعف بودن انگشت کوچک ممکن است نیاز به درمان نداشته باشد زیرا به طور معمول خدشه‎ای در نوع کارکرد دست ایجاد نمی‎کند. به هر جهت، مردم ممکن است به دلایل زیبایی شناختی علاقه‎ای به نگهداری این انگشت اضافی نداشته باشند.
اگر انگشت کوچک اضافی به شکل ناقص شکل گرفته و فاقد استخوان باشد برداشتن آن کار ساده‎ای است. دکتر می‎تواند این کار را با پیچیدن یک حلقه یا حتی نخ سفت به دور پایه انگشت اضافی انجام دهد. این کار به توقف جریان خون منجر شده و امکان مردن بافت انگشت اضافی و افتادن آن به شکل طبیعی را به وجود می‎آورد. این اقدام پزشکی اغلب در نخستین سال زندگی فرد دچار پلی‌داکتیلی انجام می‌شود.
اگر انگشت کوچک اضافی به میزان بیشتری شکل گرفته یا دارای ساختاری عملکردی باشد، ممکن است برای برداشتن آن عمل جراحی انجام شود.

مضاعف بودن انگشت شست
درمان انگشت شست اضافی مورد دشوارتری است زیرا انگشت مزبور ممکن است بر کارکرد انگشت شست اصلی یا دوم تأثیر داشته باشد.
به همین دلیل این احتمال وجود دارد که برداشتن این انگشت اضافی کار ساده‎ای نباشد. برای تحقق این هدف نیاز است تا عمل جراحی برای بازسازی یک انگشت شست کارکردی با استفاده از بخش‎هایی از هر دو انگشت انجام شود.
بسته به وضعیت و مرحله شکل‎گیری انگشت شست اضافی طیفی از اعمال مختلف جراحی به عنوان گزینه‎های درمانی مطرحند.

پلی‌داکتیلی مرکزی
چند گزینۀ جراحی مختلف برای پلی‌داکتیلی مرکزی وجود دارد که عبارتند از:
• نگه داشتن انگشت مرکزی اضافی، اما انجام عمل جراحی روی تاندون‎ها و رباط‎ها برای پیشگیری از بروز دگرشکلی (دفورمیتی)
• برداشتن انگشت مرکزی اضافی و بازسازی انگشت متصل به آن
• برداشتن هر دو انگشت و بازسازی یک انگشت تازه
پزشک در مورد هر یک از این گزینه‎ها با فرد دچار پلی‌داکتیلی کنکاش* می‎کند. آنگاه پزشک و بیمار به اتفاق در مورد مناسبت‎ترین درمان در دسترس تصمیم می‎گیرند.

آیا عوارضی هم مطرح است؟
عوارض ناشی از جراحی نادرند اما ممکن است شامل موارد زیر باشند:
• خطر بروز عفونت
• برآمدگی فروافتاده انگشت یا انگشت ناقص پس از برداشته شدن آن
• محدودیت حرکتی در انگشت بازسازی شده

پیام همراه
گزینه‎های جراحی متعددی در مورد پلی‌داکتیلی وجود دارد. اغلب موارد کار ساده بوده و با بازده مثبت همراه است.
دو تایی شدن انگشت کوچک دست، که شایع‎ترین نوع پلی‌داکتیلی است، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. اگر به چنین درمانی نیاز باشد اغلب اوقات به دلایل زیبایی‎شناختی است.
اگر کسی به علت اختلالات ژنتیکی زیربنایی دچار پلی‌داکتیلی شود، این مورد ممکن است نیاز به درمان تکمیلی داشته باشد. پزشک می‎تواند به فرد دچار پلی‌داکتیلی در یافتن بهترین گزینۀ در دسترس برای مدیریت اختلال موجود کمک کند./

*همان‌‌گونه که در برخی مقاله‌های دیگر نیز توضیح داده‌ایم، کلمۀ "کنکاش" یکی از پُرشمار کلماتی است که بر اثر رویۀ مرسوم و پرطرفدار رونویسی غلط از دست هم در متن‌های فارسی به معنایی نادرست، چه در متن‌های منتشر شده در دنیای مجازی و چه در متن‌های چاپی، به کار می‌رود و بر این اساس معنی آن از "مشورت" و "شور کردن" به "کاوش" یا "جستجو" تبدیل شده است. کنکاش (= کنکاج یا کنکاچ) در اصل کلمه‌ای با ریشۀ احتمالاً مغولی و به معنی شور یا مشورت است و گویا زمانی نیز قرار بوده که یکی از مشتقات آن زیر عنوان "کنکاشستان" برای نهادی که به هر روی "مجلس شورای ملی" نام گرفت استفاده شود. توضیح م.

Source:
Medical News Today
What does it mean if you're born with more than five fingers on a hand?
Last reviewed Tue 24 April 2018
By Lana Burgess
Reviewed by Karen Gill, MD