پکتوس اکس‌کاواتوم یا قفسه سینه قیفی شکل

• علایم پکتوس اکس‌کاواتوم
• علل پکتوس اکس‌کاواتوم
• ریسک فاکتورهای پکتوس اکس‌کاواتوم
• عوارض پکتوس اکس‌کاواتوم
• تشخیص پکتوس اکس‌کاواتوم
• درمان پکتوس اکس‌کاواتوم

پکتوس اکس‌کاواتوم [قفسه سینه قیفی شکل] اختلالی است که در آن استخوان سینه به سمت داخل قفسه سینه دچار فرورفتگی باشد. در موارد شدید، قفسه سینه قیفی شکل ممکن است چنان به نظر برسد که گویی مرکز قفسه سینه از بین رفته و یک خمیدگی عمیق به جا مانده است.
اگرچه گودرفتگی استخوان سینه اغلب کمی پس از تولد مشهود است شدت قفسه سینه قیفی شکل به طور معمول در طول دوره رشد جهشی دوره نوجوانی خود را نشان می‌دهد.
پکتوس اکس‌کاواتوم که قفسه سینه قیفی شکل نیز نامیده می‌شود بیش از دختران در پسران شایع است. موارد شدید قفسه سینه قیفی شکل در نهایت ممکن است در عملکرد قلب و ریه‌ها اختلال ایجاد کند. اما حتی موارد خفیف قفسه سینه قیفی شکل می‌تواند باعث شود تا کودکان در مورد نمای ظاهری خود دچار خودآگاهی شوند. عمل جراحی می‌تواند دگرشکلی (دفورمیته) مورد بحث را تصحیح کند.

علایم پکتوس اکس‌کاواتوم
برای بسیاری از مردم مبتلاء به قفسه سینه قیفی شکل تنها نشانه یا علامت این اختلال تورفتگی جزئی قفسه سینه است. در برخی از مردم عمق تورفتگی مزبور در اوایل نوجوانی تشدید می‌شود و می‌تواند در دوران گذر به بزرگسالی اضافه گردد.
در موارد شدید قفسه سینه قیفی شکل، استخوان سینه ممکن است بر ریه‌ها و قلب فشار وارد کند. نشانه‌ها و علایم در این مورد عبارتند از:
• کاهش توان ورزشی
• سرعت گرفتن ضربان قلب یا تپش قلب
• عفونت‌های مکرر تنفسی
• خس خس سینه یا سرفه
• درد قفسه سینه
• "غرولند" قلب
• خستگی مفرط

علل پکتوس اکس‌کاواتوم
اگرچه علت دقیق قفسه سینه قیفی شکل شناخته شده نیست، این اختلال ممکن است وراثتی باشد زیرا گاهی از اوقات در نسل‌های مختلف خانواده‌ها دیده می‌شود.

ریسک فاکتورهای پکتوس اکس‌کاواتوم
قفسه سینه قیفی شکل در پسران بیش از دختران شایع است. این اختلال همچنین در مردم دچار موارد زیر شیوع بیشتری دارد:
• سندرم مارفان
• سندرم اهلرس-دانلوس
• استخوان‌زایی ناکامل
• سندرم نونان
• سندرم ترنر

عوارض پکتوس اکس‌کاواتوم
موارد شدید قفسه سینه قیفی شکل می‌تواند قلب و ریه‌ها را در تنگنا قرار دهد یا قلب را به یک سمت براند. حتی موارد خفیف قفسه سینه قیفی شکل می‌تواند به مشکلات تصویر از خود در فرد مبتلاء منجر شود.

مشکلات قلب و ریه
اگر خمیدگی در قعر استخوان سینه شدید باشد این می‌تواند باعث کاهش مقدار فضای موجود برای ریه‌ها در هنگام اتساع شود. این تنگنا همچنین می‌تواند قلب را فشرده کرده آن را به سمت چپ قفسه سینه براند و توانایی آن برای پمپاژ کافی خون را کاهش دهد.

مشکلات تصویر از خود
در کودکان دچار قفسه سینه قیفی شکل همچنین روندی از ابتلاء به حالت خمیده به جلو و شانه‌ و دنده‌های بیرون زده به چشم می‌خورد. بسیاری از این کودکان به قدری در مورد این وضعیت خودآگاهند که از فعالیت‎هایی مثل شنا، که در آن پنهان کردن توررفتگی قفسه سینه با لباس دشوارتر است اجتناب می‌کنند.

تشخیص پکتوس اکس‌کاواتوم
قفسه سینه قیفی شکل را معمولاً با یک معاینه ساده قفسه سینه می‌توان تشخیص داد. اما این امکان وجود دارد که پزشک برای بررسی مشکلات مرتبط به قلب و ریه‌ها از برخی تست‌های مختلف استفاده کند. این تست‌ها شامل موارد زیرند:
• اشعه X قفسه سینه. این تست می‌تواند شیب ایجاد شده در استخوان سینه را مشهود کرده و اغلب جابجایی ایجاد شده در محل قرارگیری قلب را نشان می‌دهد. اشعه X تستی فاقد درد است و انجام آن فقط به چند دقیقه زمان نیاز دارد.
• CT اسکن. این تست را می‌توان برای کمک به تعیین شدت بروز قفسه سینه قیفی شکل و اینکه قلب و ریه‌ها در تنگنا قرار دارند یا خیر، مورد استفاده قرار داد. اسکن‌های CT از تعداد زیادی اشعه X از زوایای گوناگون برای خلق تصاویر مقطعی از ساختار داخلی بدن استفاده می‌کنند.
• الکتروکاردیوگرام. الکتروکاردیوگرام می‌تواند نشان دهد که ضربآهنگ (ریتم) قلبی منظم است یا غیر منظم، و آیا پیام‌های الکتریکی قلب که ضربان قلب را کنترل می‌کنند از زمان‌بندی دقیق برخوردارند. این تست فاقد درد است و مستلزم جاگذاری چندین لید الکتریکی است که با یک دستگاه چسبنده به بدن متصل می‌شوند.
• اکوکاردیوگرام. اکوکاردیوگرام سونوگرافی قلب است. این تست می‌تواند تصاویر در زمان حال از چگونگی کارکرد قلب و دریچه‌های آن به دست دهد. تصاویر با ارسال امواج صوتی به واسطه فشردن یک ابزار دستی مخابره می‌شود.
• تست‌های عملکرد ریه. این انواع تست مقدار هوایی را که ریه‌ها قادر به حفظ آن هستند و نیز سرعت تخلیه ریه‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.
• تست ورزش. این تست عملکرد قلب و ریه‌ها را در زمان ورزش و معمولاً هنگام استفاده از دوچرخه ثابت یا تردمیل پایش می‌کند.

درمان پکتوس اکس‌کاواتوم
قفسه سینه قیفی شکل را با استفاده از عمل جراحی می‌توان ترمیم کرد، اما جراحی به طور معمول برای مردم دچار علایم و نشانه‌های شدید این اختلال لحاظ می‌شود. به مردم دچار نشانه‌ها و علایم خفیف می‌توان با استفاده از فیزیوتراپی کمک کرد. برخی ورزش‎ها در بهبود حالت بدن مؤثرند و میزان اتساع قفسه سینه را تا حدودی افزایش می‌دهند.

انواع عمل جراحی
اگر کسی دچار موارد متوسط تا شدید قفسه سینه قیفی شکل باشد پزشک ممکن است عمل جراحی را پیشنهاد دهد. دو نوع عمل جراحی که بیشترین کاربرد را در تصحیح قفسه سینه قیفی شکل دارند بر مبنای اندازه برش‌های جراحی مورد استفاده و خارج کردن یا نکردن غضروف از یکدیگر متمایز می‌شوند:
• برش‌های جراحی کوچک‌تر. برای به حداقل رساندن رویکرد تهاجمی جراحی، برش‌های کوچکی در هر سمت قفسه سینه، زیر هر بازو، ایجاد می‌شود. ابزارهای دراز و یک دوربین اپتیک با الیاف نازک از طریق برش‌های ایجاد شده وارد بدن می‌گردد. یک میله فلزی خمیده زیر استخوان سینه تحت فشار جاگذاری شده تا آن را به حالت نرمال‌تری درآورد. در برخی موارد بیش از یک میله مورد استفاده قرار می‌گیرد. این میله‌ها پس از گذشت 2 یا 3 سال از بدن خارج می‌شوند.
• برش‌های جراحی بزرگ‌تر. یک برش جراحی در مرکز قفسه سینه امکان می‌دهد تا استخوان قفسه سینه به طور مستقیم در معرض دید باشد. غضروف دفورمه شده متصل به دنده‌های پایین استخوان سینه خارج شده استخوان سینه در وضعیتی نرمال‌تر با سخت‌افزارهای جراحی مثل تیرک فلزی یا مش حمایت کننده محکم می‌شود. این ابزارهای کمکی در طول 6 تا 12 ماه از بدن خارج می‌گردند.
اغلب مردم قرار گرفته تحت عمل جراحی تصحیح قفسه سینه قیفی شکل از تغییر ایجاد شده در نمای ظاهری قفسه سینه خود خشنود می‌شوند و به نوع عمل مورد استفاده اهمیت نمی‌دهند. بهترین نتیجه زمانی تحقق می‌پذیرد که عمل جراحی در پیرامون زمان جهش دوره بلوغ انجام شود اما بزرگسالان نیز از ترمیم قفسه سینه قیفی شکل سود می‌برند./

• مایو کلینیک
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
Mayo Clinic
Pectus excavatum
Oct. 13, 2018