استرس چگونه بر میزان کلسترول تأثیر می‌گذارد؟‎

• مارکوس مک‌گیل، دکتر سوزان فالک
• ترجمة هستی فراست‌فر

تأثیر استرس بر میزان کلسترول روشن نیست. یکی از مشکلات مرتبط به این مورد این است که استرس واژه‎ای مبهم و اندازه‎گیری آن دشوار است.
در هر حال مطالعات بسیاری در مورد اثرات استرس بر سلامت کلی قلب صورت گرفته است. این مطالعات شامل بررسی غیر مستقیم اثرات استرس بر میزان کلسترول مانند چگونگی تأثیر استرس بر عوامل سبک زندگی بوده‎اند.
این مقاله دقیقاً به این موضوع می‎پردازد که استرس چیست، و کلسترول چیست. در عین حال مقالة حاضر برخی از یافته‎های موجود در مورد ارتباط بین استرس و کلسترول را بررسی خواهد کرد.

آنچه در این مقاله می‎خوانید:
• استرس چیست؟
• کلسترول چیست؟
• استرس و کلسترول
• تأثیرات غیر مستقیم استرس بر کلسترول

استرس چیست؟
استرس واژه‎ای با معانی گسترده و مبهم است. هر فردی پاسخ خاص خود را در مورد عوامل منجر به استرس که استری‎زا نامیده می‎شوند، دارد. آنچه را که یک نفر استرس‎زا تلقی می‎کند، فرد دیگر ممکن است هیجان‎انگیز بیابد.
استرس زیر عنوان مفاهیم متعدد درک می‎شود:
- زیر فشار بودن
- پاسخ به تغییرات دشوار
- از دست دادن کنترل
- احساس نگرانی، اضطراب یا افسردگی
- احساس تهدید یا آسیب‎پذیری
- پاسخ به تروما یا خشونت
- خشم و پرخاشگری
- مضطرب شدن
واکنش بدن نسبت به استرس کنش بجنگ یا دررو است. این واکنش نوعی واکنش خودکار است.
وقتی بدن در مـعرض تهدید قرار می‎گیرد، به صورت خودکار عضلات، قلب، و دیگر عملکردها را برای ادای یک پاسخ پرانرژی آماده می‎کند. این واکنش می‎تواند شامل فرار از مشکل یا مقابله با آن باشد.

چگونگی کنترل استرس
مدیریت میزان استرس موضوعی بسیار شخصی است. این موضوع به نوع استرس وارد شده بر فرد و نوع تمایل فرد برای واکنش در مقابل آنها بستگی دارد. در عین حال این موضوع به تجارب پیشین فرد در مورد استرس وابسته است.
افراد مختلف نیز ترجیحات خاص خویش را برای مواجهه با انواع مختلف استرس دارند. راهکارهای مقابله طیف گسترده‎ای از باخودگویی (با خود حرف زدن) و تکنیک‎های ریلکسیشن تا مشاورة روانی را شامل می‎شود.

در این زمینه بیشتر بخوانیم:

هیپرکلسترولمی خانوادگی، 
پردازش کلسترول و بیماری قلبی

کلسترول چیست؟
کلسترول ماده‎ای شبه چربی و موم نما است. بدن ما خود کلسترول تولید می‎کند اما در عین حال آن را از غذا نیز می‎گیرد. کلسترول برای تمامی سلول‎های بدن اهمیت و عملکردهای متعددی را بر عهده دارد. یکی از این عملکردها آرایش ساختار دیوارة سلولی است.
کلسترول به طور آزاد در جریان خون حضور ندارد زیرا ماده‎ای آب‎گریز است و در عوض، توسط موادی به نام لیپوپروتئین در خون حمل می‎شود. دلیل اندازه‎گیری میزان کلسترول توسط میزان چربی خون نیز همین است.
دو نوع لیپوپروتئین برای حمل کلسترول وجود دارد: لیپوپروتئین کم‎چگالی (LDL) که به عنوان کلسترول "بد" شناخته می‎شود و لیپوپروتئین پرچگالی (HDL) که آن را تحت عنوان کلسترول "خوب" می شناسیم.

میزان کلسترول توصیه شده
میزان کلسترول سالم توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‎ها (CDC) ذکر شده است. توصیه شده است که افراد بزرگسال هر 5 سال یک بار میزان کلسترول خون خود را از طریق انجام آزمایش کامل خون بررسی کنند.
توصیه‎ها مبتنی بر پایین نگه داشتن مجموع کلسترول است که در خلال آن میزان کلسترول بد خون پایین نگه داشته می‎شود. میزان مناسب کلسترول بر مبنای واحد میلی‌گرم بر دسی‎لیتر عبارت است از:
- کلسترول کامل پایین‎تر از 200
- کلسترول LDL کمتر از 100
- کلسترول HDL کمتر از 60
میزان کلسترول هدف در هر فردی متفاوت است.

علایم و نشانه‎های کلسترول بالا
بالا بودن میزان کلسترول تغییرات قابل توجهی در خود بدن ایجاد نمی‎کند.
به جای نشان دادن هر گونه علایم یا نشانه‎ها، کلسترول بالا از طریق آزمایش خون تشخیص داده شده و به عنوان ریسک فاکتور تلقی می‎شود.

چگونگی کنترل کلسترول
میزان بالای کلسترول از طریق رژیم غذایی و ورزش قابل کنترل است. این مقادیر در عین حال پیش از آنکه خیلی بالا بروند قابل پیشگیری هستند.
رژیم غذایی سالم برای قلب توسط انجمن قلب آمریکا / American Heart Association و دیگر گروه‌ها بر مبنای خطوط کلی زیر توصیه شده است:
- مصرف مقدار زیاد میوه و سبزی و غلات سبوس‎دار
- مصرف فرآورده‎های روزانة دارای چربی کم
- مصرف ماکیان و ماهی پوست کنده
- آجیل و انواع لوبیا
مصرف چربی باید به سمت روغن‌های گاهی غیر گرمسیری سوق داده شود و مصرف دیگر چربی‌ها متوقف گردد.
این بدان معنی است که رژیم غذایی باید دارای چربی اشباع شدة کم، چربی ترانس اندک، کم‌نمک، دارای مقدار کم گوشت قرمز، شیرینی و شکر و نوشابه‌های قنددار اندک باشد.
آنچه برای میزان کلسترول سالم مفید است برای فشار خون بالا نیز مفید خواهد بود. رژیم غذایی سالم دارای فواید بسیار برای سلامت از جمله کاهش وزن است. کاهش چاقی کلسترول را نیز کاهش می‌دهد.
داشتن فعالیت فیزیکی نیز فواید گسترده‌ای دارد و به کنترل کلسترول کمک می‌کند. انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند:
- 150 دقیقه ورزش ایروبیک با شدت متوسط یا 75 دقیقه ورزش سنگین هفتگی برای تمامی بزرگسالان
- برای کاهش کلسترول 40 دقیقه ورزش بسیار سنگین 3 تا 4 بار در هفته
آنچه گفته شد فقط دستورعمل است و هر میزانی از ورزش مفید خواهد بود. فعالیت جسمانی شامل پیاده‌روی سریع نیز می‌شود.
در عین حال پزشکان نیز می‌توانند از طریق درمان‌های دارویی به کاهش کلسترول کمک کنند. همچنین امکان دارد که پزشک به دلیل وجود ریسک‌فاکتورهای دیگر یا سابقة بیماری قلبی دارو برای کلسترول تجویز کند. تعدادی از داروهای نسخه‌ای شامل استاتین‌ها به این منظور در دسترس هستند.

استرس و کلسترول
شماری از مطالعات دریافته‌اند که استرس عاطفی میزان کلسترول خون را افزایش می‌دهد. اغلب یافته‌ها مرتبط به اثرات فوری استرس است.
یک مطالعه که در سال 2013 منتشر شد، پیوندی میان کلسترول بالای درازمدت و مشاغل استرس‌زا یافته است.
این مطالعه چنین جمع‌بندی می‌کند که افزایش کلسترول ناشی از استرس شغلی است. بنابراین به جای وابستگی اثر استرس به رژیم غذایی یا ورزش، نویسندگان مقاله می‌گویند که این اثر نوعی تأثیر بیولوژیک مستقیم است.
نویسندگان مقاله می‌گویند، استرس مزمن میزان درازمدت هورمون کورتیزول را بالا می‌برد. این می‌تواند چاقی را در ناحیة شکم به دلیل ذخیرة بیشتر چربی افزایش دهد، دارای دیگر اثرات چربی در بدن است و حتی می‌تواند باعث افزایش میزان اشتها شود.
مطالعة دیگری بر روی 2850 نفر نیز وجود چنین ارتباطی را در درازمدت تأکید کرده است.
نویسندگان چنین مطرح می‌کنند که افراد دارای اختلالات اضطرابی شدید و افسردگی ممکن است در خلال اثرات التهابی درازمدت دچار میزان چربی زیادتر و چاقی شوند. آنها اضافه می‌کنند که دخانیات نیز یکی از عوامل است.

 در مورد استرس بیشتر بخوانیم:

اثرات استرس بر سیستم‌های مختلف بدن

بدن چگونه به استرس واکنش نشان می‌دهد
بدن دارای یک واکنش فوری بسیار شناخته شده نسبت به استرس است. در هنگام ترس این اتفاقات در افراد روی می‌دهد:
- ضربان قلب افزایش می‌یابد
- فشار خون بالا می‌رود
اضطراب نیز سبب افزایش فشار خون می‌شود.
بلافاصله پس از موقعیت‌های چالش برانگیز یا تهدید کننده مسایل زیر روی می‌دهد:
- بدن هورمون‌های اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین ترشح می‌کند
- این هورمون‌ها باعث فعالیت شدیدتر قلب می‌شوند
- این روند منجر به جاری شدن گلوکز در عضلات و خون برای استفاده به عنوان انرژی می‌شود
- اسیدهای چرب نیز برای استفاده به عنوان انرژی آزاد می‌شوند
- میزان کلسترول می‌تواند بر اثر اسیدهای چرب آزاد که به عنوان انرژی برای لیپیدها به کار می‌روند افزایش یابد
بنابراین پاسخ کوتاه مدت بدن به استرس آن را درگیر افزایش کلسترول می‌کند.
یکی از اثرات کوتاه مدت شناخته شدة کلسترول هموکانسنتریشن نامیده می‌شود. این بدان معنی است که تحت استرس خون مایعات خود را از دست می‌دهد. این موضوع باعث تغلیظ خون شامل میزان کلسترول آن می‌شود. صرف به پا خواستن از حالت نشسته نیز چنین اثری دارد.
یک مطالعه با بررسی خوشه‌های استرس در کلسترول به این طریق دریافت که تأثیر مزبور به طور کامل برگشت‌پذیر نیست. بخشی از کلسترول افزایش یافته بر جای خود باقی می‌ماند.
یک تأثیر دیگر می‌تواند به هورمون کورتیزول مربوط باشد. این هورمون توسط سیستم عصبی در پاسخ به یک عامل استرس‌زا رها می‌شود. این نکته مشخص شده است که میزان لیپید با افزایش کورتیزول افزایش می‌یابد.

دیگر تأثیرات قلبی استرس
استرس عامل ایجاد اثرات دیگری نیز شناخته می‌شود. برخی از آنها خطرناکند. ایسکمی قلبی ناشی از استرس روانی در مردمی که بیماری کرونری قلبی (CHD) دارند وضعیت شناخته شده‌ای است.
این وضعیت مربوط به وقتی است که فرد دچار CHD در ریسک حملة قلبی در پاسخ به استرس روانی ناشی از فقدان خونرسانی به ناحیة قلب قرار دارد.
تأثیر ناشی از استرس در مطالعه‌ای که در سال 2013 در نشریة کالج کاردیولوژی آمریکا / the Journal of the American College of Cardiology منتشر شد، به تأیید رسید.
محققان ایسکمی قلبی 310 فرد دچار CHD پایدار را اندازه‌گیری کردند. در حدود نیمی از نمونه‌های تحت استرس روانی در پاسخ به عوامل استرس‌زا دچار ایسکمی قلبی شدند.
نویسندگان تحقیق همچنین در این مورد بحث کرده‌اند که چگونه جنسیت، ازدواج، و نظم و ترتیب زندگی می‌تواند بر مشکلات قلبی مؤثر باشد. آنها لزوم تحقیق بیشتر در مورد این عوامل را مطرح می‌کنند.

نظریة واکنش‌پذیری قلبی عروقی
پژوهشگران دریافته‌اند که فشار خون برخی از مردم بیش از دیگران در پاسخ به استرس افزایش می‌یابد.
فرضیة واکنش‌پذیری قلبی عروقی نام این وضعیت است، و این نظریه‌ای است که عنوان می‌کند استرس می‌تواند ریسک بیماری قلبی را افزایش دهد. کلسترول در ایجاد افزایش پاسخ قلبی عروقی به استرس دخالت دارد.
تأثیر مزبور این است که افراد دارای کلسترول بالا دچار تغییراتی در دیوارة رگ‌های شریانی می‌شوند. این موضوع باعث کم شدن انعطاف رگ‌های شریانی می‌شود، بنابراین از توان رگ‌های خونی برای باز شدن در پاسخ به استرس کاسته می‌شود.

تأثیرات غیر مستقیم استرس بر کلسترول
عقاید علمی در مورد چگونگی تأثیر کوتاه مدت استرس بر کلسترول ممکن است کمتر از اثرات غیر مستقیم استرس آشنا باشد. اینها همچنین از نظر علمی بهتر درک شده‌اند.
استرس ممکن است بر اثر عوامل وابسته به موارد زیر میزان کلسترول را به صورت غیر مستقیم افزایش دهد:
- رژیم غذایی
- ورزش
- دیگر واکنش‌های ناشی از سبک زندگی مانند مشروب و سیگار
اگر رژیم غذایی دارای چربی زیاد باشد، میزان کلسترول افزایش می‌یابد. مطالعات نشان داده‌اند که افراد تحت استرس کمتر به تغذیة سالم گرایش دارند. آنها ممکن است در معرض افزایش مصرف الکل نیز باشند.
ورزش به طور مستقیم بر میزان کلسترول تأثیر می‌گذارد. اگر استرس میزان فعالیت جسمانی را کاهش دهد، میزان کلسترول افزایش می‌یابد.
در مورد تأثیرات غیر مستقیم استرس بر کلسترول بیش از تأثیرات مستقیم بیولوژیک آن اطلاعات وجود دارد. این واقعیت دارد که بین استرس و بیماری ارتباط زیادی وجود دارد.
انجمن قلب آمریکا میان استرس و سلامتی کلی به واسطة اثرات سبک زندگی ارتباطی می‌بیند. در هر حال این انجمن اشاره می‌کند که دانش بیشتری در مورد اثرات مستقیم استرس در حال ایجاد شدن است./

Source:
Medical News Today
How Does Stress Affect My Cholesterol Levels?
Last reviewed Sun 4 September 2016
By Markus MacGill
Reviewed by Suzanne Falck, MD, FACP