ریتالین [متیل‌فنیدات، متیل‌فنیدیت] - آنچه دانستنش ضروری است

• دکتر کاتلین اسمیت
• ترجمۀ فرهنگ راد

ریتالین یک داروی محرک است که برای درمان اختلال بیش‌فعالی کمبود توجه (ADHD) و نارکولپسی به کار می‎رود. ریتالین بر بخش‎هایی از مغز و سیستم عصبی مرکزی که بیش‌فعالی و تکانش‌ها را کنترل می‎کنند تأثیر می‌گذارد. ریتالین یکی از نام‎های تجاری دارویی به نام متیل‌فنیدیت (متیل‎فنیدات) است. دیگر نام‌های برند برای این دارو شامل کانسرتا، متیلین، و متادیت است.

[در این مقاله:]
• FDA چه زمانی ریتالین را برای مصرف در ایالات متحد آمریکا تأیید کرد؟
• آیا ورسیون ژنریک ریتالین در دسترس است؟
• آیا تفاوتی اساسی میان ریتالین و ادرال وجود دارد؟
• آیا کودکان نیز می‎توانند ریتالین مصرف کنند؟
• درمان با ریتالین چگونه آغاز می‎شود؟
• آیا بین ریتالین و دیگر داروهای مصرفی فعل و انفعال ایجاد می‎شود؟
• آیا اختلالات پزشک خاصی وجود دارد که باعث می‌شوند تا درمان با ریتالین برای مردم گزینه مناسبی نباشد؟
• دوز معمول در تجویز ریتالین برای مصرف کننده آن چیست؟
• ریتالین به طور معمول برای اثربخشی چقدر زمان نیاز دارد؟
• در صورت فراموش کردن مصرف یک دوز دارو چه باید کرد؟
• عوارض جانبی ریتالین کدامند؟
• آیا مصرف ریتالین عوارض روان‌شناختی هم دارد؟
• آیا مصرف ریتالین در زنان باردار، شیرده یا در صدد بارداری ایمن است؟
• آیا ترک مصرف ریتالین باعث بروز علایم می‎شود؟
• آیا در صورت اوردوز، ریتالین سمی است؟
• آیا ریتالین عادت‌زا است؟
• آیا مصرف ریتالین معایبی هم دارد؟

FDA چه زمانی ریتالین را برای مصرف در ایالات متحد آمریکا تأیید کرد؟
متیل‌فینیدیت نخستین بار در 1956 برای درمان آنچه بعدها بیش‌فعالی نامیده شد از سوی FDA تأیید گردید.

آیا ورسیون ژنریک ریتالین در دسترس است؟
نام ژنریک متالین متیل‎فینیدیت (متیل‎فینیدات) است. برخی کاربران اصرار دارند که ورسیون ژنریک این دارو ضعیف‎تر از ورسیون برند آن است.

آیا تفاوتی اساسی میان ریتالین و ادرال وجود دارد؟
شباهت‎های زیادی بین این دو دارو وجود دارد. هر دو دارو مواد محرک برای درمان ADHD هستند و هر دوی آنها ایجاد کننده عادت بوده و به عنوان مواد تحت کنترل II در جدول‌بندی داروها لحاظ شده‌اند. بنابراین اگر کسی دارای سابقه مشکل مصرف مواد مخدر باشد باید پیش از مصرف هر یک از این داروها با پزشک مشورت کند. در مورد تفاوت‎ها ریتالین در سه فرمت ارائه می‎شود: رهش پایدار (سه تا چهار ساعت ادامه می‎یابد)، رهش بالا (6 تا 8 ساعت ادامه می‎یابد)، و رهش طولانی‌اثر (8 ساعت ادامه می‎یابد). ادرال در دو فرمت ارائه می‎شود: رهش پایدار (4 تا 6 ساعت دوام دارد) و رهش گسترده (12 ساعت دوام دارد).

آیا کودکان نیز می‎توانند ریتالین مصرف کنند؟
در درمان ADHD ممکن است ریتالین برای کودکان سنین بالای 6 سال تجویز شود. کودکان باید دارو را دقیقاً در دوز تجویز شده از سوی پزشک دریافت کنند. در عین حال این موضوع اهمیت دارد که پزشک کودک در مورد عوارض دارو یا تاریخچه مصرف مواد مخدر توضیح دهد.

درمان با ریتالین چگونه آغاز می‎شود؟
مردم باید در این مورد که آیا ریتالین گزینه درمانی مناسبی برای آنها محسوب می‎شود با پزشک مشورت کنند. همچنین همیشه باید ریتالین دقیقاً در دوز تجویز شده از سوی پزشک مصرف شود. دوزهای با تفاوت در میزان قدرت اثربخشی از این دارو وجود دارد، که بسته به این است که فرد قرص‎های دارای رهش فوری، قرص‎های دارای رهش پایدار یا کپسول‎های دارای رهش گسترده داروی مزبور را مصرف کنند.

آیا بین ریتالین و دیگر داروهای مصرفی فعل و انفعال ایجاد می‎شود؟
در صورتی که کسی در طول دو هفته گذشته مهار کننده‎های MAO مصرف کرده باشد نباید ریتالین بگیرد، زیرا احتمال بروز فعل و انفعال خطرناک دارویی وجود دارد. در عین حال صدها دارو وجود دارد که می‎دانیم بین آنها و ریتالین با درجات مختلفی از شدت فعل و انفعال دارویی هست، بنابراین مردم باید پیش از گرفتن ریتالین در مورد تمامی داروهایی که پیشتر مصرف می‎کرده‎اند به پزشک توضیح دهند.

آیا اختلالات پزشک خاصی وجود دارد که باعث می‌شوند تا درمان با ریتالین برای مردم گزینه مناسبی نباشد؟
در صورتی که کسی دچار آلرژی به ریتالین باشد نباید این دارو را مصرف کند. در عین حال اگر کسی دچار سندرم تورت، تاریخچه ابتلاء به اختلالات تیک عضله باشد نباید برای وی ریتالین تجویز گردد. ریتالین در عین حال ممکن است علایم اضطراب یا تلاطم و تحریک شدید را حتی تشدید کند. همچنین در صورتی که کسی دچار مشکلات قلبی، فشار خون بالا، تشنج، مشکلات گردش خون، تاریخچه بیماری روانی مثل افسردگی یا اختلال دوقطبی، یا تاریخچه سوء مصرف مواد مخدر باشد، باید پیش از مصرف ریتالین با پزشک صحبت کند.

دوز معمول در تجویز ریتالین برای مصرف کننده آن چیست؟
دوز این دارو بسته به نوع قرص مورد استفاده (رهش پایدار، مداوم یا طولانی اثر) و همچنین سن دریافت کننده دارو و اختلالی که دارو برای آن تجویز می‎شود (ADHD یا نارکولپسی) متفاوت است.

ریتالین به طور معمول برای اثربخشی چقدر زمان نیاز دارد؟
زمان‎بندی مربوط به تأثیر داروی مورد بحث به نوع قرص تجویز شده و همچنین دوز مصرف آن بستگی دارد. ورسیون رهش سریع این دارو به طور متوسط برای آغاز اثربخشی به 30 تا 45 دقیقه زمان نیاز دارد و اثرات دارو می‎تواند تا 8 ساعت ادامه یابد.

در صورت فراموش کردن مصرف یک دوز دارو چه باید کرد؟
اگر ساعت از 6 بعد از ظهر گذشته باشد باید دوز مزبور را نادیده گرفت. در صورتی که هنوز ساعت 6 بعد از ظهر نرسیده باشد در صورت به یاد آوردن، می‎توان دوز به تعویق افتاده را مصرف کرد. به هر حال، هرگز نباید دو دوز از این دارو را برای جبران دوز فراموش شده یکجا مصرف کرد.

عوارض جانبی ریتالین کدامند؟
آنچه در زیر فهرست شده است عوارض جانبی شایع ریتالین است که مصرف کنندگان این دارو گزارش داده‌اند:
• سردرد
• تهوع
• استفراغ
• اینسومنیا
• کاهش میزان اشتها
• خشکی دهان
عوارض جانبی شدید باید بلافاصله به پزشک اطلاع داده شود، و این عوارض عبارتند از: تند شدن ضربان قلب، درد مفصل، راش، تب، سیاه شدن مدفوع، خون در ادرار، تاری دید، کرامپ‎های عضلانی، پرش‎های صوتی، کبودی غیر معمول، یا ور آمدن پوست.

آیا مصرف ریتالین عوارض روان‌شناختی هم دارد؟
مردمی که ریتالین مصرف می‌کنند ممکن است دچار اضطراب و تحریک‎پذیری شوند.

آیا مصرف ریتالین در زنان باردار، شیرده یا در صدد بارداری ایمن است؟
هیج مطالعه کنترل شده بر روی انسان در مورد مصرف ریتالین در بارداری وجود ندارد، و این دارو صرفاً زمانی برای زنان باردار تجویز می‎شود که مزایای مصرف آن قطعاً بر معایب این رویکرد ترجیح داشته باشد. ریتالین در عین حال به مقدار کم وارد شیر پستان می‎شود. بنابراین زنان باردار، در صدد بارداری یا شیرده باید پیش از مصرف ریتالین با پزشک مشورت کنند.

آیا ترک مصرف ریتالین باعث بروز علایم می‎شود؟
علایم ترک ریتالین ممکن است به فاصله چند ساعت پس از توقف مصرف این دارو بروز کند و برای چند ماه ادامه داشته باشد. علایم ترک ریتالین شامل بروز تغییراتی در ریت قلبی، افسردگی خلقی، خستگی مفرط، تهوع، عصبانیت، ایجاد کابوس، و حالت تلاطم و طغیان است. در صورت تداوم علایم مردم باید به پزشک مراجعه کنند.

آیا در صورت اوردوز، ریتالین سمی است؟
اوردوز ریتالین می‎تواند کشنده باشد، بنابراین در صورت بروز اوردوز این دارو باید به اورژانس مراجعه کرد. علایم اوردوز ریتالین عبارتند از: استفراغ، پرش و پیچش عضلات، برافروختگی، خشکی دهان، تب، تشنج، گشاد شدن مردمک چشم، لرزش غیر قابل کنترل، گیجی، تلاطم، تعریق، توهم، سردرد، سایکوز سمی، و از دست دادن هشیاری.

آیا ریتالین عادت‌زا است؟
ریتالین می‎تواند موجب بروز عادت یا وابستگی دارویی شود زیرا به مرور زمان تحمل نسبت به این دارو در مصرف کننده ایجاد می‎شود. برخی از اوقات این دارو توسط دانشجویان با هدف ایجاد تمرکز طولانی مدت مورد سوء مصرف قرار می‎گیرد. فروش ریتالین یا دادن آن به دیگران غیر قانونی است. اگر کسی در گذشته دارای سابقه وابستگی به مواد مخدر بوده باشد باید پیش از درمان با ریتالین موضوع را به پزشک اطلاع دهد.

آیا مصرف ریتالین معایبی هم دارد؟
معایب ریتالین شامل مشاهده این موضوع است که 25% مردم مصرف کننده ریتالین به آن جواب نمی‎دهند. همچنین از آنجا که ریتالین عادت‌زا است، خطر سوء مصرف و اوردوز در مورد آن موضوعی جدی است.

سلب مسؤولیت. اطلاعات ارائه شده در این نوشته نباید جایگزین توصیه‎های پزشک صاحب صلاحیت و دارای پروانه فعالیت یا دیگر متخصصان مراقبت‎های پزشکی محسوب گردد. این مقاله به ذکر داروهایی اقدام کرده است که توسط FDA تأیید و در زمان نگارش مقاله در انتشارات مختلف FDA ذکر شده‎اند و شامل تمامی داروهایی نیست که امکان فعل و انفعال آنها با ریتالین وجود دارد و نیز تمامی هشدارهای عنوان شده از سوی FDA را شامل نمی‎شود. /

Source:
Ritalin (methylphenidate)
psycom.net
Kathleen Smith, PhD
Last Updated: Feb 21, 2018