• کریستین نوردکویست، دکتر جانت بریتو
• ترجمه هامیک رادیان
بیماریهای واگیردار جنسی که به نام بیماریهای مقاربتی یا بیمـاریهای آمیزشی (VD) نیز شناخته میشوند آن دسته از بیماریها هستند که از طریق ارتباط جنسی از یک فرد به دیگری انتقال مییابند - عفونت میتواند از طریق مقاربت جنسی واژینال، سکس دهانی و سکس مقعدی انتقال یابد.
برخی بیماریهای مقاربتی میتوانند بر اثر استفاده از سرنگهای غیر استریل، از طریق مادر به بچه در طول زایمان، یا شیردهی، و انتقال یا تزریق خون، از فردی به فرد دیگر سرایت کنند.
بیماریهای مقاربتی از هزاران سال پیش وجود داشتهاند. ناحیۀ تناسلی معمولاً محیطی گرم و مرطوب دارد که برای رشد مخمرها، ویروسها و باکتریها محیطی ایدهآل محسوب میشود.
میکروارگانیسمهایی (ریزانداموارهها) که در پوست یا غشاهای مخاطی ناحیۀ تناسلی مردان یا زنان وجود دارند میتوانند منتقل شوند، و به همین شکل ارگانیسمهای منی، ترشحات واژن یا خون در طول مقاربت جنسی این امکان را دارند.
[مطالب این مقاله:]
• کلامیدیا
• بدل شانکر
• شپش زهاری (خرچنگ)
• هرپس (تبخال) تناسلی
• زگیلهای تناسلی
• هپاتیت B
• ویروس کمبود ایمنی انسانی و سندرم کمبود ایمنی اکتسابی (HIV و AIDS)
• پاپیلوماویروس انسانی (HIV)
• تریکومونیازیس (عفونت انگلی)
• مولوسکوم کونتاجیوسوم
• بیماری التهابی لگن (PID)
• سیفلیس، سوزاک
• تریکومونیازیس (تریک)
بیماریهای مقاربتی در خلال سکس محافظت نشده - بدون استفاده از گزینههای سکس ایمن مثل کاندوم، انواع حایل، ضد عفونی اسباببازیهای جنسی - به شکل راحتتری انتقال پیدا میکنند.
برخی عفونتها ممکن است به واسطۀ تماس جنسی منتقل شوند اما به عنوان بیماریهای مقاربتی طبقهبندی نمیشوند. برای مثال مننژیت ممکن است از طریق تماس جنسی منتقل شود اما معمولاً مردم بر اثر علل دیگری آلوده میشوند و بنابراین مننژیت در گروه بیماریهای مقاربتی قرار نمیگیرد.
WHO تخمین میزند که در سطح جهان بیش از یک میلیون نفر در هر روز دچار بیماریهای مقاربتی میشوند. مردم در سنین 15 تا 24 سال نیمی از موارد این ابتلا را به خود اختصاص میدهند، و از هر 4 دختر نوجوان فعال از نظر جنسی یک نفر دچار یکی از انواع این بیماریها است. در مقایسه با مردم در سنین بالاتر، افراد دارای سنین 15 تا 24 سال در ریسک بالاتری برای ابتلا به بیماریهای مقاربتی قرار دارند.
به هر حال میزان ابتلا افراد سالمند به بیماریهای مقاربتی در حال افزایش است.
شایعترین بیماریهای مقاربتی
در اینجا مروری بر شایعترین عفونتهای قابل انتقال از راه آمیزش انجام خواهد شد.
کلامیدیا
کلامیدیا که به نام عفونت کلامیدیا نیز شناخته میشود، یک بیماری مقاربتی است که توسط کلامیدیا تراکوماتیس (سی. تراکوماتیس)، باکتریومی که انحصاراً انسان را آلوده میکند، منتقل میشود. کـلامیدیا شایعترین علت بروز عفونت در ناحیۀ تناسلی و بیماریهای چشم در سراسر جهان محسوب میشود - کلامیدیا در عین حال در میان بیماریهای مقاربتی باکتریایی بیماری پیشتاز است.
بر مبنای اعلام CDC، در سال 2015، تقریباً 3 درصد دختران در سنین 15 تا 19 سال دچار کلامیدیا بودند.
زنان مبتلا به کلامیدیا به طور معمول فاقد علایم یا نشانه هستند. اگر علایم یا نشانههایی در زنان وجود داشته باشد غیر اختصاصی بوده و شامل موارد زیر است:
• سیستیت
• تغییر در ترشحات واژن
• درد خفیف در ناحیۀ زیر شکم
در صورت عدم درمان کلامیدیا میتواند به بروز علایم و نشانههای زیر منجر گردد:
• درد لگن
• دردناک شدن مقاربت جنسی که به صورت متناوب یا دایمی ظاهر خواهد شد.
• بروز خونریزی در فاصلۀ میان پریودها
برای مطالعه بیشتر در مورد کلامیدیا روی همین سطر کلیک کنید |
بدل شانکر
بدل شانکر به نام شانکر نرم و اولکوس مول شناخته میشود. این یک عفونت باکتریایی است که بر اثر استافیلوکوکوس هموفیلوس دوکرئی گرم منفی سختجان ایجاد میشود و با زخمهای دردناک در ناحیۀ تناسلی مشخص میگردد. این عفونت صرفاً از طریق مقاربت جنسی انتقال مییابد.
میزان عفونت مزبور در کشورهای ثروتمند بسیار پایین است. این عفونت بیشتر در کشورهای در حال توسعه به ویژه در میان فواحش و برخی گروههای دارای وضعیت اقتصادی اجتماعی پایین شیوع دارد. علت این موضوع عدم دسترسی کافی این گروهها به مراقبتهای پزشکی، داغ ننگ ناشی از جستجو برای طلب کمک در مورد بیماریهای آمیزشی، فقدان آگاهی جنسی و برخی عوامل دیگر است.
در سال 2015، فقط 11 مورد بدل شانکر در ایالات متحد آمریکا گزارش شد. بدل شانکر خطر ابتلا به HIV را افزایش میدهد و HIV باعث افزایش ریسک ابتلا به بدل شانکر میشود.
در فاصلۀ 1 تا 2 هفته پس از ایجاد عفونت، بیمار دچار تودهای میشود که در طول 1 روز به اولسر منجر میگردد. این اولسر یا زخم میتواند دارای پهنایی از 4.6 سانتیمتر تا 5.2 سانتیمتر باشد. این زخم بسیار دردناک است و ممکن است دارای شکل مشخص، حاشیههای تحلیل رفته و یک مادۀ زرد و خاکستری در پایۀ خود باشد. در صورت خراشیدن این پایه، زخم دچار خونریزی میشود. در برخی موارد گرههای لنفی متورم شده و دردناک میشوند (لنفادنوپاتی).
زنان اغلب اوقات دچار چهار مورد از این زخم میشوند، در حالی که مردان فقط به یک مورد از آن مبتلا میگردند. در مردان گرایشی به علایم کمتر و نیز دارای شدت کمتر به چشم میخورد. زخمها به طور معمول در شیار پشت آلت تناسلی مردان (کورونال سولکوس) در مردان ختنه نشده و در زنان در ناحیۀ لابیا مینورا (چینهای داخلی کوچک فرج یا مادگی) یا در فورچت (چین نازک پوست پشت مادگی) بروز میکنند.
بدل شانکر با استفاده از یک دوره هفت روزۀ مصرف اریترومایسین، یک دوز واحد ازیترومایسین یا یک دوز واحد سفتریاکسون درمان میشود.
خرچنگها (شپش زهاری)
پتیریازیس (شکل تظاهر شپش زهاری) بدواً از طریق تماس جنسی منتقل میشود. حیوانات خانگی هیچ نقشی در انتقال شپش انسانی ندارند. شپش به موی ناحیۀ شرمگاهی میچسبد و نیز ممکن است گاهی از اوقات در ناحیۀ زیر بغل، شکم، ریش، مژهها و ابروها نیز یافت شود. این شپشها از خون انسان تغذیه میکنند.
اصطلاح شایع "خرچنگ" از نمای ظاهری این شپش میآید که از نظر پاها و ظاهر بدن شبیه به خرچنگ است.
هرپس تناسلی (تبخال تناسلی)
بیماریهای مقاربتی بر اثر ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد میشود. این ویروس بهپوست، گردن رحم، ناحیۀ تناسلی، و برخی از دیگر بخشهای بدن آسیب میزند. دو نوع از ویروس وجود دارد:
• HSVp1، که به نام هرپس نوع 1 نیز شناخته میشود
• HSV-2، که به نام هرپس نوع 2 نیز شناخته میشود
هرپس یک اختلال مزمن یا درازمدت است. شمار قابل توجهی از مبتلایان هرگز دچار علایمی نمیشوند و ممکن است هیچوقت متوجه ابتلا خود به این ویروس نشوند.
HSV از طریق تماس انسان با انسان به راحتی قابل انتقال است. در اغلب موارد انتقال نوع 2 HSV از طریق سکس واژینال، دهانی یا مقعدی صورت میگیرد. نوع 1 آن بیشتر مواقع از طریق استفادۀ مشترک از وسایل شخصی مثل حوله و ناخنگیر منتقل میشود. در اغلب موارد، ویروس پس از ورود به بدن حالت نهفته به خود میگیرد و به عبارت دیگر فاقد هر گونه علامت میشود.
نشانهها و علایم مرتبط به هرپس تناسلی - اگر نشانه یا علامتی بروز نماید - شامل موارد زیر است:
• بروز تاول یا اولسر در ناحیۀ گردن رحم
• ترشحات واژینال
• درد در هنگام ادرار کردن
• تب
• احساس ناخوشی (مریضی) کلی
• زخمهای تبخالی در اطراف دهان - برای نوع 1 HSV
همچنین احتمال بروز تاولهای سرخ رنگ وجود دارد - این تاولها ممکن است دردناک باشند، به ویژه هنگامی که میترکند و زخمهایی بر روی قسمت بیرونی ناحیۀ تناسلی، مقعد، کشالۀ ران و کفل بر جای میگذارند.
هپاتیت B
این نوع بیماریهای مقاربتی توسط ویروس هپاتیت B یا HBV ایجاد میشود. این عفونت از طریق تماس با منی آلوده، خون و برخی از دیگر مایعات بدن منتقل میشود. فرد ممکن است بر اثر داشتن سکس محافظت نشده، استفاده از سرنگ غیر استریل، جراحت تصادفی با اشیاء برنده، نوشیدن شیر پستان عفونی شده، یا گاز گرفته شدن توسط فرد دچار عفونت، به این بیماری مبتلا گردد.
کبد بیمار متورم میشود و وی ممکن است بر اثر ابتلا به عفونت دچار صدمات جدی کبدی شود که در نهایت به سرطان منجر خواهند شد. در برخی موارد، بیماری میتواند شکل مزمن به خود بگیرد. مراکز انتقال خون همیشه خون اهدایی را برای عاری بودن از ویروس هپاتیت B مورد بررسی قرار میدهند.
HIV و AIDS
HIV ویروسی است که سبب ایدز میشود. به زبان ساده HIV، ویروس و ایدز، بیماری است. وقتی کسی دچار ایدز میشود، سیستم ایمنی وی دگرگون میشود و او در برابر بیماریها و عفونتها آسیبپذیرتر میگردد. وقتی بیماری پیشرفت میکند، این آسیبپذیری تشدید میشود.
HIV در مایعات بدن فرد دچار این ویروس مثل منی، خون، شیر پستان، و مایعات واژن وجود دارد. HIV میتواند از طریق تماس خونی، که ممکن است در طول تماس جنسی (سکس واژینال، دهانی، مقعدی) بروز کند، انتقال خون، شیردهی از پستان، زایمان، و استفاده از سرنگهای آلوده، منتقل شود.
پاپیلوماویروس انسانی (HPV)
پاپیلوماویروس انسانی نامی برای گروهی از ویروسها است که به پوست و همچنین غشاهای مخاطی مثل گلو، گردن رحم، مقعد و دهان آسیب میزند.
بیش از 100 نوع HPV وجود دارد که از این تعداد 40 نوع به ناحیۀ تناسلی آسیب میزنند. این انواع ویروس در عین حال میتوانند به دهان و گلو نیز صدمه بزنند.
انواعی از ویروس که به ناحیۀ تناسلی صدمه میزنند زیر عنوان پاپیلوماویروس انسانی تناسلی شناخته میشوند.
عفونت HPV میتواند به موارد زیر منجر شود:
• رشد غیر نرمال و دگرگونی سلولهای گردن رحم، که این موضوع باعث افزایش قابل ملاحظهای در خطر توسعۀ سرطان گردن رحم میشود.
• زگیلهای تناسلی، که شایعترین نوع بیماریهای مقاربتی در اکثر کشورهای توسعه یافته محسوب میشود.
اغلب افراد دچار این عفونت هیچ علایمی ندارند و از عفونت موجود در خود بیخبرند.
HPV بیشتر از طریق سکس واژینال و سکس مقعدی منتقل میشود. به هر جهت، سکس دهانی و تماس ناحیۀ تناسلی به ناحیۀ تناسلی (بدون دخول) نیز مسیرهایی برای انتقال این بیماری ایجاد میکند. مردم دچار عفونت حتی در صورت فقدان هر گونه علایم و نشانه کماکان میتوانند دیگران را آلوده کنند.
زن بارداری که دچار HPV باشد میتواند ویروس را در فرآیند زایمان به فرزند خود انتقال دهد، اگرچه این نوع انتقال ویروس مورد نادری محسوب میشود.
بر مبنای اعلام CDC اغلب آمریکاییهای دارای فعالیت شدید جنسی در طول عمر خویش دستکم به یک نوع ویروس HPV مبتلا میشوند.
بهترین راه پیشگیری از HPV انجام واکسیناسیون است.
تریکومونیازیس
تریکومونیازیس یک بیماری واگیردار جنسی است که میتواند هم مردان و هم زنان را آلوده کند. به هر جهت، احتمال بروز علایم در زنان بیشتر است. این عفونت بر اثر یک انگل پروتوزوان تکسلولی به نام تریکوموناس واژینالیس ایجاد میشود.
در مورد زنان شایعترین محل بروز عفونت واژن است، در حالی که در مردان این نقطه مجرای ادرار محسوب میشود. انتقال بیماری از دو طریق، ورود آلت تناسلی مرد به واژن در طول مقاربت جنسی یا تماس فرج به فرج در زنان صورت میگیرد.
اگرچه زنان ممکن است از طریق شریک جنسی مرد یا زن خود آلوده شوند، مردان تقریباً همیشه از طریق شریک جنسی زن (و نه همخوابۀ مرد) دچار این بیماری میشوند.
نشانهها و علایم تریکومونیازیس شامل موارد زیر است:
• بوی واژینال
• ترشحات واژینال
• درد یا احساس ناراحتی در طول مقاربت جنسی
• احساس درد در هنگام ادرار کردن
زنان دچار تریکومونیازیس بیشتر محتمل است که در صورت تماس با ویروس HIV به آن مبتلا شوند. زن دچار تریکومونیازیس و HIV در عین حال بیشتر محتمل است که ویروس HIV را به شریک یا شرکای جنسی خود منتقل نماید.
برای مطالعۀ بیشتر در مورد تریکومونیازیس روی همین سطر کلکیک کنید |
مولوسکوم کونتاجیوسوم
مولوسکوم کونتاجیوسوم یک عفونت مسری پوستی است که توسط یک ویروس ایجاد میشود. چهار نوع از آن وجود دارد: MCV-1 (شایعترین نوع)، MCV-2 (شایعترین نوع واگیردار جنسی)، MCV-3 و MCV-4 که کودکان را مبتلا میکند اما عفونت قابل انتقال آمیزشی تلقی نمیشود.
نشانهها و علایــم شامل ناهمواریهای گرد و تورفته روی پوست است. در صورت عدم درمان این ناهمواریها به طور معمول از بین میروند، اما این روندی است که میتواند تا دو سال طول بکشد.
گال
گال یک اختلال مسری پوستی است که توسط هیره کوچکی به نام سارکوپتس اسکابئی ایجاد میشود. این هیرهها به درون پوست نقب میزنند و در آنجا تخمگذاری میکنند. بیمار دچار راش پوستی شده و خارش شدیدی را تجربه میکند. مردم دچار گال اغلب تا چند هفته پس از آغاز عفونت از بیماری خود آگاه نمیشوند، که این بدان معنی است که عفونتهای گال میتواند به سرعت گسترش یابد.
برخی کارشناسان بر این باورند که گال بر اثر زندگی در فقر و فقدان بهداشت شخصی ایجاد میشود - به هر جهت، این نظریه هیچ پشتوانۀ علمی ندارد.
گال بیشتر از طریق تماس بدنی نزدیک مثل دست دادن با وقفۀ طولانی یا مقاربت جنسی منتقل میشود. در آغوش گرفتن فرد دچار گال یا دست دادن معمولی با وی نامحتمل است که به انتقال عفونت منجر شود.
هیره گال نمیتواند بپرد یا پرواز کند. به هر حال، این هیره میتواند در خارج از بدن به مدت 1 تا 2 روز زنده بماند - این بدان معنی است که استفادۀ از لباس یا حولۀ مشترک با فرد مبتلا ریسک ابتلا به این عفونت را افزایش میدهد. در هر حال تماس جسمانی طولانی مدت، همانند آنچه در طول مقاریبت جنسی رخ میدهد، شایعترین منشأ انتقال عفونت مزبور محسوب میشود.
نشانهها و علایم گال ممکن است تا چند هفته پس از عفونت اولیه متمایز نشود، و این علایم و نشانهها عبارتند از:
• راش پوستی - نقاط قرمز کوچک، که به عنوان علایم نقب گال شناخته میشوند. این راشها به صورت جای گزش حشرات کوچک به نظر میرسند. برخی از مردم ممکن است آنها را با اگزما اشتباه بگیرند.
• خارش شدید که در طول شب یا پس از دوش گرفتن تشدید میشود.
• نشانههای نقب هیرهها، که به طور معمول به صورت یک جدار کوچک شامل دستکم چهار نقطه روی ابروها، مچ دست، اطراف نوک پستانها (در زنان)، نزدیک ناحیۀ تناسلی (مردان)، و بین انگشتان دست و پا بروز میکند.
• پس از خارش دادن راش، احتمال التهاب ناحیه وجود دارد و ممکن است که زخمهای پوسته داده گسترش پیدا کنند.
• به شکل کمتر شایع احتمال بروز راش روی باسن، قوزک پا، زیر بغل، ناحیۀ تناسلی (در زنان)، کشالۀ ران، داخل آرنج، جمجمه، گردن، صورت، سر، شانهها، کمر، انگشت شست پا، قسمت پایین پا و زانوها وجود دارد.
سیفلیس
سیفلیس نتیجۀ عفونی شدن با باکتریوم تریپونما پالیدوم است. سیفلیس از طریق تماس جنسی منتقل میشود. فرد آلوده شده دچار ضایعات سیفلیسی میشود. مادر آلوده میتواند این بیماری را در طول باردای به فرزند خود منتقل کند که این میتواند باعث مردهزایی یا نقایص جدی مادرزادی شود. فرد آلوده به سیفلیس در صورت مواجهه با HIV در معرض ریسک بالاتری برای ابتلا به آن قرار دارد.
یک دورۀ 9 تا 90 روزه (به طور متوسط 21 روزه) نهفتگی بیماری پس از ایجاد عفونت اولیه وجود دارد، و پس از این زمان نهفتگی، نشانهها و علایم بیماری بروز میکند. هر مرحلۀ سیفلیس نشانهها و علایم مشخصۀ خود را دارد. برخی از مردم دچار عفونت هیچ نشانهای ندارند، و در مورد برخی دیگر از بیماران این نشانهها ممکن است خفیف باشد. در برخی از موارد حتی در صورت برطرف شدن نشانهها و علایم بیماری، باکتری کماکان سر جای خود هست و میتواند در آینده باعث بروز مشکلات جدی برای سلامت فرد شود.
سوزاک
سوزاک که یک عفونت باکتریایی قابل انتقال جنسی است معمولاً به غشاهای مخاطی حملهور میشود.
در سطح ایالات متحد آمریکا پس از کلامیدیا، سوزاک بیشترین شیوع را در میان بیماریهای مقاربتی دارد.
این باکتری که به شدت مسری است در حفرات گرم و مرطوب بدن به زندگی ادامه میدهد.
اکثریت زنان دچار سوزاک هیچ علامت یا نشانهای ندارند. در صورت عدم درمان، امکان ابتلا زنان به بیماری التهابی لگن وجود دارد. مردان ممکن است به التهاب غدۀ پروستات، مجرای ادرار، یا اپیدیدیمیت مبتلا شوند.
سوزاک بر اثر باکتری نیسیریا گونورهآ ایجاد میشود. این باکتری میتواند در واژن، آلت تناسلی مردان، دهان، مقعد یا چشم به زندگی ادامه دهد. سوزاک از طریق طیف گستردهای از تماسهای جنسی قابل انتقال است.
به محض عفونی شدن فرد، خطر سرایت آن به دیگر نقاط بدن وجود دارد - برخی از افراد ممکن است ناخواسته چشمهای خود را بمالند و در نتیجه باعث گسترش عفونت به چشم شوند. این موضوع باعث طولانیتر شدن دورۀ درمان میشود.
نشانهها و علایم سوزاک ممکن است در فاصلۀ 2 تا 10 روز پس از بروز عفونت اولیه بروز یابند. در برخی موارد این بروز علایم تا 30 روز طول میکشد. علایم در برخی بیماران به قدری خفیف است که با علایم بیماریهای دیگر مثل عفونت مخمری اشتباه گرفته میشود.
علایم و نشانههای سوزاک در مردان میتواند شامل موارد زیر باشد:
• احساس سوزش در طول ادرار کردن
• درد و یا ورم بیضه
• ترشح سبز، سفید یا زرد رنگ از آلت تناسلی
احتمال بروز علایم در زنان بسیار کمتر است، اما اگر این علایم بروز یابند شامل موارد زیر خواهند بود:
• لکهبینی پس از مقاربت جنسی
• ورم فرج (ولویت یا ولویتیس)
• خونریزی نامنظم (بین پریودها)
• چشم صورتی (ورم ملتحمه)
• درد در ناحیۀ لگن
• احساس درد یا سوزش در طول ادرار کردن
اگر راست روده ملتهب شود خارش مقعدی، دردناک شدن حرکات روده، و گاهی از اوقات ترشح از مقعد ایجاد میشود. وقتی انتقال بیماری از راه سکس دهانی باشد، احتمال بروز حس سوزش در گلو و تورم غدد مطرح است.
پیشگیری از بیماریهای مقاربتی
"سکس سالم" داشته باشید - برای هر وهله مقاربت از یک کاندوم لاتکس نو استفاده کنید. از لوبریکانتهای بر پایۀ روغن مثل ژل نفتی در هنگام استفاده از کاندوم لاتکس استفاده نکنید. اشکال غیر حایل پیشگیری مثل قرصهای خوراکی یا دستگاههای داخل رحمی هیچ تأثیری در زمینۀ پیشگیری از بیماریهای مقاربتی ندارند.
خودداری کنید - خودداری از ارتباط جنسی شاید مؤثرترین راه برای پیشگیری از انتقال بیماریهای مقاربتی باشد.
به شریک جنسی غیر آلودۀ خویش وفادار باشید - در رابطۀ درازمدت با کسی که آلوده نیست قرار گیرید و نسبت به وی وفادار باشید.
واکسیناسیون - برخی واکسنها وجود دارند که میتوانند فرد را در برابر توسعۀ چند نوع سرطان ناشی از بیماریهای مقاربتی محافظت کنند. از این واکسنها استفاده کنید.
عفونتها را بررسی کنید - پیش از مقاربت جنسی با یک شریک جنسی تازه، خودتان و شریک جنسی خویش را برای بیماریهای مقاربتی مورد بررسی قرار دهید.
در نوشیدن مشروب الکلی متعادل باشید - مردمی که به پرنوشی الکل میپردازند محتملتر است که دارای رفتارهای بیپروای جنسی باشند. از مصرف تفریحی مواد مخدر خودداری کنید که آنها نیز میتوانند بر قوۀ بصیرت و داوری فرد تأثیر منفی بگذارند.
توضیح دهید که خواهان سکس سالم هستید - پیش از آغاز مقاربت جنسی با یک شریک جنسی جدید، این موضوع را روشن کنید که خواهان برقراری سکس ایمن هستید.
آموزش - والدین، مدارس، و جامعه در کل نیاز دارند که به کودکان در مورد سکس ایمن آموزش دهند و چگونگی پیشگیری از بیماریهای مقاربتی را بیاموزند. آموزش در این زمینه در عین حال باید مرتبط به LGBTQ (همجنسگرایان مؤنث، همجنسگرایان مذکر، دوجنسگراها، مردگراها) باشد./
Source:
MedicalNewsToday
Sexually transmitted diseases (STDs): Types and symptoms
Last updated Fri 18 August 2017
By Christian Nordqvist
Reviewed by Janet Brito, PHD, PSY, LCSW, CST
نظرات (0)