سرفه در کودکان - علل شایع، علایم و درمان‎ها

• دکتر رنی ای. اللی
• ترجمه محمدقاسم رافعی

کالبد کوچک کودک می‎تواند در صورت هجوم سرفه صدای بزرگی از خود ایجاد کند. برای کمک به کودک خویش برای مقابله با سرفه، مردم باید علل شایع سرفه در کودکان را بدانند و راه‎های مداوای آنها در محیط خانه را بشناسند.

[مطالب این مقاله:]
• کودکان و سرفه - علل شایع و درمان‌ها
• سخنی در مورد کودکان و داروهای سرفه
• چه هنگامی در مورد سرفۀ کودک خویش به پزشک مراجعه کنیم

کودکان و سرفه - علل شایع و درمان‎ها
سرفه در کودکان به طور معمول نشانۀ آن است که بدن آنان در تلاش است تا خود را از شر یک مادۀ تحریک کننده - که می‎تواند یک مادۀ آلرژی‌زا تا جسمی خارجی را شامل شود - خلاص کند. علل شایع بروز سرفه در کودکان شامل موارد زیر است:

عفونت
انواع سرماخوردگی، آنفولانزا، و خناق (کروپ) می‎توانند به بروز سرفۀ ادامه‎دار در کودکان منجر شوند. سرماخوردگی‎ها گرایشی به ایجاد سرفه‌های بریده بریدۀ خفیف تا متوسط از خود نشان می‎دهند. سرفۀ ایجاد شده توسط آنفولانزا گاهی از اوقات شدید و نوعی سرفۀ خشک است، و سرفۀ ناشی از خناق سرفه‎ای است که به نوعی شبیه عوعو است و به ویژه در طول شب با تنفس پر سر و صدا همراه می‎شود. عفونت‌های مورد اشاره از نوع ویروسی هستند و بنابراین با آنتی‎بیوتیک درمان نمی‎شوند اما می‎توان در مورد آنها از داروهای دیگری استفاده کرد.

ریفلاکس اسید
گاهی اوقات سرفه در کودکان با استفراغ مکرر یا تف کردن مواد، مزۀ بد دهان و سوزش سر دل همراه است. درمان ریفلاکس اسید به سن بچه، وضعیت سلامت وی، و وجود مشکلات دیگر مرتبط است. در این مورد سه نکته قابل توصیه است: غذاهای تحریک کننده را از برنامۀ غذایی وی خارج کنید (اغلب شامل شکلات، قرص نعناع، غذاهای سرخ شده، غذاهای ادویه‎دار و تند، غذاهای چرب، کافئین و نوشابه‎های گازدار). بچه باید آخرین وعدۀ غذا را دستکم دو ساعت قبل از رفتن به بستر خواب بخورد؛ و نیز باید غذا در مقادیر کم به بچه داده شود. در صورت وجود نگرانی در مورد علایم ریفلاکس اسید در بچه، والدین باید بچه را به پزشک ارجاع دهند.

آسم
تشخیص آسم در کودکان ممکن است دشوار باشد، زیرا علایم آسم در کودکان از کودکی به کودک دیگر متفاوت است. اما سرفه همراه با خس خس سینه، که در طول شب تشدید می‎شود، یکی از علایم متعدد آسم است. علامت دیگر در این مورد سرفه‎ای است که در هنگام فعالیت جسمانی یا بازی کردن تشدید می‎شود. درمان آسم بسته به علت بروز آن دارد، و می‎تواند شامل اجتناب از قرار گرفتن در معرض عوامل محرک مثل هوای آلوده، دود سیگار، یا انواع عطر باشد. در صورت مشاهدۀ علایم آسم در کودکان مراجعه به پزشک الزامی است.

انواع آلرژی و سینوزیت
انواع آلرژی و سینوزیت می‎توانند سبب بروز سرفۀ دایمی و نیز خارش گلو، نمناک شدن چشم، درد گلو، یا بروز راش شوند. در این مورد باید برای انجام تست آلرژی برای یافتن علت آلرژی به پزشک مراجعه، و توصیه‎های لازم برای اجتناب از مادۀ آلرژی‎زا را دریافت کرد. مواد آلرژی‌زا در این مورد ممکن است شامل گردۀ گیاهان، موی حیوانات خانگی، و گرد و غبار باشد. بسته به مورد، پزشک استفاده از دارو یا تزریق‎های ضد آلرژی را توصیه می‎کند.

سیاه‎سرفه
سیاه سرفه که پرتوزیس نیز نامیده می‎شود با سرفۀ مداوم که با یک صدای فریاد مانند به دنبال عمل دم همراه است مشخص می‎گردد. دیگر علایم شامل آبریزش بینی، عطسه، و تب خفیف است. سیاه سرفه مسری است اما با استفاده از واکسن به راحتی پیشگیری می‎شود. درمان سیاه سرفه با استفاده از داروهای آنتی‎بیوتیک صورت می‎گیرد.

دیگر دلایل سرفه در کودکان
بچه در عین حال ممکن است پس از دچار شدن به ناخوشی همراه سرفه بر اثر وسایل مورد استفاده در بازی یا سرگرمی به سرفه کردن ادامه دهد. این واکنش در موارد استنشاق یک جسم خارجی مثل غذا یا اسباب‌بازی یا پس از قرار گرفتن در معرض تماس با مواد تحریک کننده مثل هوای آلوده با دود سیگار یا بخاری و غیره ممکن است ایجاد شود.

چند کلمه‎ای در مورد کودکان و داروهای سرفه
داروها قادر به مـعالجۀ سرماخوردگی یا آنفولانزا نیستند، اما آب‎نبات‎های مخصوص یا قطره‎های سرفه می‎توانند به تسکین گلو درد ناشی از سرفه کمک کنند. به دلیل وجود خطر خفگی، داروهای مورد اشاره فقط باید به بچه‎های در سنین بالای 4 سال داده شود. از دادن قطره‎های سرفۀ بر پایۀ عسل به بچه‎های زیر 1 سال باید جداً خودداری شود. هوای مرطوب به مقابله و مدارای کودکان با خناق کمک می‎کند. در این مورد حمام گرم و دارای بخار یا هوای خنک صبحگاهی ارزش امتحان را دارند. برای سرفه‎های مداوم در موارد ابتلا به آسم، کودک ممکن است به استفاده از داروهای استروئیدی یا دیگر داروهای تجویز شده توسط پزشک نیاز داشته باشد.
از دادن داروهای سرفه به کودکان زیر چهار سال باید خودداری شود. این داروها نه فقط برای استفاده در کودکان خردسال تأیید نشده‎اند، بلکه هیچ شواهدی دال بر مفید بودن آنها در این گروه سنی وجود ندارد.
همچنین مهم است: هرگز نباید به کودکان زیر سن 18 سال داروی آسپیرین داده شود. آسپیرین می‎تواند در کودکان سندرم ری ایجاد کند، که نوعی بیماری نادر اما جدی مغزی است.

چه هنگامی در مورد سرفۀ کودکان به پزشک مراجعه کنیم

در صورت مواجهه با شرایط زیر باید با اورژانس تماس گرفت:
• اگر کودک برای نفس کشیدن به تقلا افتاده است، نمی‎تواند حرف بزند، یا به دنبال هر بار نفس کشیدن خرخر کرده یا به ناله می‎افتد
• اگر دچار حالت خفگی شده و قادر به مقابله با این وضعیت نیست
• اگر بچه از هوش رفته یا عملکرد تنفس در وی متوقف شده باشد
• اگر لب‌ها یا ناخن انگشتان وی به رنگ کبود درآمده باشند

در صورت مواجهه با شرایط زیر بچه را به دکتر برسانید:
• بچه در تنفس دچار دشواری است
• بچه مداماً دچار استفراغ می‎شود
• بچه در هنگام سرفه کردن سرخ شده یا پوستش به رنگ بنفش درمی‎آید
• اگر بچه دچار یاوه‌گویی شده یا در عمل بلع دچار مشکل است
• اگر بچه بسیار ناخوش یا دچار خستگی مفرط به نظر می‎رسد
• اگر ظن به وجود جسمی خارجی در گلوی بچه وجود دارد
• اگر بچه در طول تنفس عمیق دچار درد قفسۀ سینه می‎شود
• اگر بچه با سرفه خون بالا می‎آورد یا دچار خس خس سینه می‎شود
• اگر بچه دچار ضعف سیستم ایمنی است یا واکسیناسیون‎های وی به طور کامل انجام نشده است
• اگر بچه زیر سن چهار ماهگی است و میزان تب وی در اندازه‎گیری مقعدی بالای 38 درجه سلسیوس است (از دادن داروهای مخصوص تب به به نوزادان خودداری کنید)
• اگر بچه در طول دو ساعت پس از مصرف داروی تب هیچ بهبودی را در علایم نشان نمی‎دهد و کماکان دچار تب بالای 38 درجه است./

Source:
Children's Cough: Causes and Treatments
Reviewed by Renee A. Alli, MD
on April 26, 2016