چه چیز سبب درد معده در شب می‎شود؟

• جنیفر هوآیزن، دکتر جودیت مرسین
• ترجمه هستی فراست‎فر

معده درد شبانه مشکل بسیار شایعی است و می‎تواند دلایل متعددی داشته باشد. بسیاری از موارد معده درد در طول شب به سبب مشکلات گوارشی ایجاد می‎شود و از طریق تغییرات سبک زندگی یا داروهای پایه‎ای می‎توان آنها را بهبود بخشید.
معده درد شبانه در عین حال می‎تواند نشانه‎ای از مشکلات جدی‎تر سلامت مثل سرطان یا حوادث قلبی باشد. این موارد معمولاً با علایم شدیدتر و نشانه‎های دیگر همراهی می‎شوند.

مطالب این مقاله:
• علل شایع درد معده در شب
• چه هنگامی باید به دکتر مراجعه کرد
• راه‎هایی برای پیشگیری و درمان معده درد شبانه

علل شایع درد معده در شب
مشکلات گوارشی شایع‎ترین علل درد معدۀ شبانه تلقی می‎شوند.
غذا خوردن در زمان‎های نزدیک به هنگام خواب به این معنی است که هضم غذا در هنگام دراز کشیدن فرد انجام می‎شود، که این کار بازگشت اسید معده از دستگاه گوارش را آسان‎تر می‌کند.
مشکلات خوابیدن و اختلالات خواب می‎توانند باعث ایجاد یا تشدید بیماری‎های مثل اولسر، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، و بیماری التهابی روده (IBD) شوند.
دراز کشیدن همچنین به میزان زیادی فشار وارد شده بر برخی عضلات و مفاصل یا آسیب‎های استخوانی را افزایش می‎دهد.
علل شایع درد معدۀ شبانه شامل موارد زیر است:

ریفلاکس اسید
وقتی اسیدهای معده به داخل مری بازگردند، حس سوزش ایجاد می‎شود. ریفلاکس اسید همچنین در اغلب اوقات سبب تهوع، استفراغ، نفخ، گلو درد و سرفه می‎شود.
اعتقاد بر این است که شماری از عوامل باعث افزایش ریفلاکس اسید می‎شوند، که شایع‎ترین آنها شامل موارد زیر است:
• مصرف بیش از حد مشروب الکلی
• پرخوری به ویژه در زمان‎های نزدیک به هنگام خواب
• دراز کشیدن بلافاصله پس از غذا خوردن
• اضافه وزن داشتن
• مصرف غذاهای پرچرب و ادویه و غذاهای سرخ شده در کنار شکلات و قهوه

مشکلات روده و گلو
بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) علت شایعی است. وضعیت‌هایی که سبب التهاب مری می‎شوند، سوزش سر دل، تهوع، و سوء هاضمه ایجاد می‌کنند. علایم اغلب در هنگام دراز کشیدن فرد تشدید می‎شود. این می‎تواند به ایجاد حس درد یا سوزش، همچنین تهوع، استفراغ و گاز منجر شود. موارد درمان نشده می‎توانند به جراحت، خونریزی و سرطان منجر شوند.

زخم‌های معده و روده یا پپتیک
زخم‎های معده و روده می‎توانند سبب ایجاد حس سوزش در ناحیۀ معده شوند. درد ممکن است پس از خوردن غذا یا در هنگام خالی بودن معده تشدید شود. اوقات شب بلندترین فاصلۀ زمانی میان وعده‎های غذایی است.
شایع‎ترین علل در این مورد شامل موارد زیر است:
• باکتری هیلکوباکتر پیلوری
• مصرف بیش از حد یا مصرف طولانی مدت داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی مثل ایبوپروفن و ژلوفن (NSAIDs).

در همین زمینه بیشتر بخوانیم:

درد حاد متناوب معده

سنگ کیسه صفرا
کیسۀ صفرا دستگاه کوچکی قرار گرفته در زیر کبد است که صفرا ترشح می‎کند. ترشحات صفرا ممکن است جمع شده و به صورت توده‎های سخت موسوم به سنگ کیسه صفرا درآیند.
سنگ‎های کیسه صفرا می‎توانند به اندازۀ یک دانۀ شن تا یک توپ پینگ پونگ باشند. درد هنگامی آغاز می‎شود که سنگ کیسۀ صفرا در سیستم مجرای کیسۀ صفرا، کبد یا لوزالمعده انسداد ایجاد می‎کند.
غذهاب پرچرب یا سنگین علایم سنگ کیسۀ صفرا را تشدید می‎کنند، زیرا صفرا در هضم چربی اهمیت دارد. در حدود 80 درصد موارد سنگ کیسۀ صفرا در آمریکا ناشی از سفت شدن کلسترول است.
برخی افراد دچار سنگ کیسۀ صفرا علایمی ندارند و به مداخلات پزشکی نیز نیاز پیدا نمی‎کنند. افراد دچار اپیزودهای برگشت کنندۀ درد یا التهاب کیسۀ صفرا باید برای برداشتن سنگ کیسۀ صفرا تحت عمل جراحی قرار گیرند.
در کنار درد، سنگ کیسۀ صفرا می‎تواند سبب بروز عوارض زیر شود:
• تهوع یا استفراغ
• تب
• زردی رنگ پوست و چشم
• ترشحات غیر قابل توضیح
• مدفوع کم‎رنگ

سندرم رودۀ تحریک‌پذیر
برخی از عوارض مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر دچار درد معدۀ شبانه می‎شوند.
گاز و نفخ علایم شایعی هستند که مخصوصاً پس از صرف غذا بروز می‎کنند. خوردن یک وعده غذای مفصل در طول شب می‎تواند باعث تشدید درد شکمی شبانه در افراد دچار IBS شود.
در حدود 15-10 درصد مردم دچار IBS هستند و اغلب آنها زیر 50 سال سن دارند.

بیماری سلیاک
حساسیت به گلوتن، سبب التهاب رودۀ کوچک می‎شود که اغلب اوقات با گرفتگی و درد شکم همراه است.
علایم معمولاً اسهال، خستگی بیش از حد، و نفخ را شامل می‎شود.
در حدود یک‌صدم کل جمعیت جهان دچار بیماری سلیاک هستند. بر مبنای اعلام بنیاد بیماری سلیاک، 2.5 میلیون آمریکایی تشخیص داده نشده و در ریسک عوارضی نظیر کمبود رشد، سوءتغذیه، و کمبودهای ویتامین و مواد معدنی وجود دارد.

بیماری کرون
بیماری کرون یکی از انواع IBD است. بیماری کرون التهاب دیوارۀ دستگاه گوارش است که سبب ایجاد درد شکم، کاهش وزن، و خستگی بیش از حد می‎شود.
در حدود 780.000 آمریکایی دچار بیماری کرون هستند. علایم بیماری معمولاً در سنین 15 تا 35 سالگی بروز می‎کند.

گرفتگی‌های عادت ماهانه یا اندومتریوز
گرفتگی عضلانی، نفخ، گاز و ناراحتی عمومی در طول عادت ماهانه به علت ریزش جدار داخلی رحم ایجاد می‌شود.
در صورت اندومتریوز، بافت جدار رحم به شکل بیش از حد در خارج از رحم رشد می‎کند، و اغلب سبب درد شدید یا طولانی مدت قاعدگی می‎شود.

حساسیت یا عدم تحمل غذایی
افرادی که قادر به هضم کامل یا پردازش برخی غذاها نیستند اغلب دچار درد، نفخ، اسهال، و گاز می‎شوند.
عدم تحمل لاکتوز یکی از موارد شایع عدم تحمل غذایی است که سبب درد و گرفتگی شدید عضلات معده می‎شود. در کل، آلرژی‌های غذایی، و عدم تحمل غذایی، مخصوصاً در میان کودکان در طول 20 سال اخیر رشد چشمگیری داشته است.

علل دیگر
• گاز: گاز یکی از علل بسیار شایع درد معده است، به ویژه در هنگام شب که روند هضم غذا کند می‎شود.
• یبوست: وقتی زائدات مواد غذایی در رودۀ بزرگ جمع می‎شود، کشش و فشار می‎تواند سبب ایجاد درد در سراسر ناحیۀ شکم شود.
• کشیدگی عضلانی: دراز کشیدن می‎تواند فشار بر بافت‎های آسیب دیدۀ سراسر بدن یا جریان خون در آنها را تغییر دهد، و باعث شدت گرفتن درد و ناراحتی شود.

چه هنگامی باید به دکتر مراجعه کرد
اغلب موارد درد معدۀ شبانه عاملی برای نگرانی فوری نیستند.
اگر فردی در طول هفته بیش از یک بار دچار چنین دردی شود، یا درد درازمدت گردد، باید با پزشک مشورت کرد.
برخی علایم، فارغ از میزان شدت یا فواصل میان آنها، باید توسط دکتر مورد ارزیابی قرار گیرد. علایم همراه درد معدۀ شبانه که نیاز به توجهات پزشکی دارند شامل موارد زیر است:
• درد شدید و ادامه‎دار که با استفاده از داروهای غیر نسخه‎ای تخفیف پیدا نمی‎کنند
• تب
• دشواری تنفس
• کاهش وزن غیر قابل توجیه
• تورم یا التهاب ناحیۀ معده
• احساس درد در هنگام لمس شکم
• زردی پوست و چشم‎ها
• تهوع و استفراغ ادامه‎دار، به ویژه اگر استفراغ خونی باشد
• وجود خون در مدفوع
• دردی که در هنگام بارداری بروز می‎کند
• درد عضلات و مفاصل
اگرچه مورد نادری است، اما درد شدید و ناگهانی معده که بدون دلیل روشنی بروز می‎کند می‎تواند نشانه‎ای از اختلالات جدی سلامت باشد.
یکی از وضعیت‎های تهدید کنندۀ حیات آپاندیسیت است. در برخی مردم، آپاندیس عفونی و ملتهب می‎شود. آپاندیس ممکن است بترکد، که سبب بروز عفونت شدید می‎شود که نیازمند توجهات فوری پزشکی و جراحی است.
اغلب اوقات آپاندیسیت به عنوان دردی آغاز می‎شود که در اطراف ناف شروع شده و در سمت راست قسمت پایین بدن ادامه پیدا می‎کند. این درد در مرحلۀ بعد با کمترین فعالیت یا حرکتی تشدید می‎شود.
دیگر وضعیت‎های مرتبط با درد شدید و بی‎امان معده عبارتند از:
• سنگ کلیه: درد تیز و شدیدی که در میانۀ پشت شروع می‎شود و به معده و شکم گسترش پیدا می‎کند. اغلب اوقات ادرار خونی است.
• مسمومیت غذایی: آغاز با تهوع، استفراغ، اسهال، و تب یا لرز شدید و ناگهانی. در صورت ادامۀ علایم به مدت بیش از 24 ساعت باید به بیمارستان مراجعه کرد.
• وضعیت‎ها یا حوادث قلبی: درد معده در کنار افزایش ضربان قلب، افزایش میزان تعریق، تهوع و استفراغ، دشواری تنفس، حس مور مور در بازوها یا قفسۀ سینه، یا درد در ناحیۀ فک و گردن نیازمند توجهات فوری پزشکی است.
• فتق هیاتال: این بیماری وقتی بروز می‎کند که بخشی از معده به داخل حفرۀ سینه می‎رود. دراز کشیدن می‎تواند علایم ریفلاکس را که عموماً در فتق هیاتال بروز می‎کند، افزایش دهد.
• سرطان معده: سرطان معده می‎تواند تقریباً سبب بروز تمامی دردهایی شود که نوعاً با درد کلی شکم یا دستگاه گوارش مرتبط هستند.
در مورد هر یک از این وضعیت‎ها، ارزیابی پزشکی برای رسیدن به تشخیص و درمان کامل اختلال مهم است.

راه‎هایی برای پیشگیری و کاهش معده درد شبانه
راه‎های بسیار ساده‎ای برای کاهش ریسک دچار شدن به درد معدۀ شبانه وجود دارد.
تغییرات سبک زندگی و داروهای غیر نسخه‎ای معمولاً خط اول توصیه‌های درمانی در این مورد هستند. داروهای پشت پیشخوانی که گاز و سوءهاضمه را برطرف می‎کنند مفیدند.
داروهای نسخه‎ای نظیر آنتی‎بیوتیک‎ها برای مقابله با هیلکوباکتر پیلوری مناسب هستند. داروهای ضد درد باید برای درمان موارد شدید انواع مشکلات گوارشی استفاده شوند.
گزینه‎های جراحی نیز برای درمان وضعیت‎های شدیدتر مرتبط به درد معدۀ شبانه وجود دارد.
نکات عمومی برای پیشگیری و مدیریت درد معدۀ شبانه شامل موارد زیر است:
• اجتناب از غذا خوردن نزدیک زمان خواب
• بالاتر قرار گرفتن سر نسبت به بدن در بستر خواب
• اجتناب از مصرف غذاهای چرب، قهوه یا شکلات در شب
• اجتناب از خوردن مشروب الکلی یا محدود کردن آن
• اجتناب از پرخوری
• استفاده از آنتی‎اسیدهای رایج و داروهای ضد گاز

Source:
Medical News Today
What causes stomach pain at night?
Written by Jennifer HuizenReviewed by Judith Marcin, MD
Last reviewed: Tue 30 May 2017