اولسر خونریزی دهنده – به چه علت ایجاد می‎شود و آیا جدی است؟

• جنیفر بِری، دکتر جودیت مرسین
• ترجمه هامیک رادیان

اصطلاح اولسر به معنی زخمی است که به سرعت بهبود پیدا نمی‎کند. اولسرها می‎توانند تقریباً در همۀ نقاط بدن بروز کنند، و معمولاً نتیجۀ آسیب دیدگی یا بیماری یا وجود انواع عفونت هستند. آنها می‎توانند کوتاه مدت باشند یا تا زمان درازی دوام بیاورند.
اغلب اوقات وقتی مردم به اولسر اشاره می‎کنند مقصودشان زخم‌های پپتیک است که در دستگاه گوارش ایجاد می‎شوند. اصطلاح پپتیک به این معنی است که اولسر با اسید مرتبط است.
اولسرهای پپتیک ممکن است در معده، رودۀ کوچک و درست زیر ناحیۀ معده، یا در مری که بالای معده قرار دارد، بروز کنند.
برخی اوقات اولسرهای پپتیک خونریزی دهنده می‎شوند (که به عنوان اولسرهای خونریزی دهنده شناخته می‎شوند). خونریزی‌های شدیدتر که به عنوان زخم‎های هموراژیک شناخته می‎شوند می‎توانند کُشنده باشند. به هر جهت خونریزی اندک در اولسر معمولاً یک فوریت پزشکی نیست و می‎توان آن را نادیده گرفت، اما با وجود این درمان آن ضروری است.

مطالب این مقاله:
• علایم اولسر خونریزی دهنده
• چه چیز سبب اولسرهای پپتیک می‎شود؟
• تشخیص و درمان
• افسانه‎های اولسر خونریزی دهنده
• دورنما

علایم اولسر خونریزی دهنده
تشخیص اولسرهای پپتیک ممکن است دشوار باشد زیرا در برخی از مردم هرگز علامتی در این مورد بروز نمی‎کند. آنهایی که علایم مزبور را تجربه می‎کنند اغلب اوقات آنها را کاملاً قابل ملاحظه می‌یابند. علایم شامل موارد زیر است:
• درد در ناحیۀ فوقانی شکم، پش از غذا خوردن یا در حالت خالی بودن معده تشدید می‎شود.
• تهوع و استفراغ
• احساس پری شکم یا نفخ
اگر یک اولسر پپتیک شروع به خونریزی کند، فرد ممکن است متوجه موارد زیر شود:
• تیره رنگ و چسبنده شدن مدفوع
• مدفوعی که به رنگ قرمز تیره درمی‎آید
• استفراغی که به رنگ قهوه ظاهر یا در آن خون دیده می‎شود
• غش کردن یا احساس سبکی سر
هر فردی که دچار هر یک از علایم بالا شده باشد باید فوری به مراقبت‎های پزشکی اورژانس متوسل شود. اولسر خونریزی دهندۀ شدید ممکن است به کاهش سریع حجم خون منجر شود و می‎تواند در صورت عدم درمان کشنده باشد

آنمی
اولسرهای با خونریزی کند می‎توانند به تدریج سبب بروز آنمی شوند. آنمی به این مفهوم است که بدن دارای میزان کافی گلبول‌های قرمز و هموگلوبین نیست، که این بدان معنی است که دستگاه‎های بدن به میزان کافی اکسیژن دریافت نمی‎کنند. آنمی می‎تواند فرد را دچار احساس خستگی و تنگی نفس کند. آنمی در عین حال فرد را رنگ پریده می‎کند.

چه چیز سبب اولسری پپتیک می‎شود؟
معده اسیدهایی قوی تولید می‎کند که برای هضم غذا لازم هستند. این اسیدها معمولاً باعث آسیب دیدن دستگاه گوارش نمی‎شوند زیرا این دستگاه از یک لایۀ محافظ مخاطی برخوردار است.
به هر جهت، در برخی موارد بدن گاه به میزان بیش از حد اسید تولید می‎کند، و جدار مخاطی صدمه دیده یا پاره می‎شود. وقتی این اتفاق بیفتد، اسید معده می‏تواند سبب آسیب دیدن جدار دستگاه گوارش شود و این سبب بروز زخم (اولسر) می‎شود.
علت بروز اغلب موارد اولسر پپتیک روشن است و برخی عوامل می‎توانند سبب ایجاد آنها شوند یا ریسک ابتلا به آنها را افزایش دهند.

استفاده از داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs)
استفاده از برخی از داروهای مسکن درد به نام داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی در دوزهای بالا یا در درازمدت می‎تواند سبب ایجاد اولسر خونریزی دهنده شود. دلیل این موضوع این است که داروهای مزبور باعث بلوک شدن یک مادۀ شیمیایی خاص در بدن می‎شوند که وظیفۀ آن محافظت از جدار معده در برابر اسیدها است.
رایج‎ترین داروهای NSAIDs عبارتند از:
• ایبوپروفن
• ناپروکسن
• آسپیرین
NSAIDs می‎تواند توانایی لخته شدن خون را کاهش دهد، که این خود باعث افزایش احتمال خونریزی کردن اولسرها می‎شود.

در همین زمینه بیشتر بخوانیم:

ده راه خانگی درمان زخم معده یا اولسر معده

عفونت هلیکوباکتر پیلوری
هلیکوباکتر پیلوری یا اچ. پیلوری نوعی باکتری است که می‎تواند باعث ایجاد عفونت در معده شود. این باکتری به غشاء مخاطی معده حمله می‎کند و این امکان را فراهم می‎آورد که اسید معده به داخل جدار معده نفوذ کند و به بافت‌ها آسیب برساند.
متخصصان کاملاً از این موضوع آگاه نیستند که چگونه اچ. پیلوری می‎تواند برخی از مردم را دچار عفونت کند. اما برخی بر این باورند که این باکتری در آب و غذای آلوده یافت می‎شود.
اچ. پیلوری همچنین امکان سرایت از فردی به فرد دیگر را دارد. حساسیت نسبت به شستشوی دست و مصرف غذاها و نوشابه‌های تمیز و ایمن تنها راه‎های شناخته شده برای اجتناب از این عفونت هستند.

سندرم زولینگر - الیسون / Zollinger - Ellison syndrome

سندرم زولینگر - الیسون یک بیماری ناشایع است که سبب ایجاد تومور در معده، دئودیوم یا لوزالمعده می‎شود. این تومورها باعث می‌شوند تا میزان تولید اسید در معده افزایش یابد که این به بروز اولسرهای خونریزی دهنده منجر می‎شود. تومورهای ایجاد شده توسط سندرم مزبور ممکن است سرطانی باشند و ممکن است سرطانی نباشند.
بر مبنای اعلام انستیتو ملی بیماری‎های دیابت، دستگاه گوارش و کلیه، سندرم زولینگر – الیسون بیماری نادری است که در هر یک میلیون نفر یک نفر بدان مبتلا می‎شود.
علایم ZES ممکن است شبیه به علایم اولسرهای پپتیک متعارف یعنی درد کسالت‎آور یا شدید در شکم و همچنین مشکلات گوارشی مثل اسهال، تهوع، کاهش اشتها، نفخ، و آروغ زدن باشد. اعتقاد بر آن است که یک‌صدم کل موارد اولسرهای پپتیک بر اثر این سندرم رخ می‎دهند.

اولسرهای ناشی از علل دیگر
تحقیقات پیشین نشان داده‎اند که بیش از نود درصد موارد اولسرهای پپتیک ناشی از اچ. پیلوری و مصرف NSAID است. اما یک مرور اخیر در "نشریۀ پیشگیری از سرطان اشین پاسیفیک" عنوان می‎کند که تعداد موارد اولسرهای پپتیک دارای علت غیر اچ. پیلوری یا NSAID در حال افزایش است.
این مطالعه که در تایلند انجام شد، عنوان می‎کـــند که عوامل دیگر شامل مشروبات الکلی، دیگر عفونت‎ها، داروها یا بیماری‎هایی شامل سرطان معده و روده را می‎توان در این مورد مقصر دانست.

تشخیص و درمان
مردم دچار علایم اولسر پپتیک باید تستی به نام اندوسکُپی فوقانی را انجام دهند. در برخی موارد امکان درمان اولسر خونریزی دهنده با اندوسکپی وجود دارد.
دکترها معمولاً اولسرها را با استفاده از داروهای بلوک کننده یا کاهش دهندۀ اسید درمان می‎کنند. این داروها موارد زیر را شامل می‎شوند:
• مهار کننده‎های پمپ پروتون (PPIs): دگزلانسوپرازول (دکسیلانت)، ازومپرازول (نکسریوم)، امپرازول (پریلوسک، زگرید)، لانزوپرازول (پریواسید)، پنتاپرازول (پروتونیکس)، و رابپرازول (اسیفکس).
• بلوک کننده‎های H2 – سایمتدین (تاگامت)، فاموتیدین (پپسید)، نیزاتیدین (اکسید)، و رانیتیدین (زنتاک).
مردمی که NSAIDs مصرف می‎کنند و با تشخیص اولسر پپتیک مواجه می‎گردند باید مصرف NSAIDs را قطع کنند.
وقتی دکتر عفونت اچ. پیلوری را در فردی تشخیص می‎دهد، معمولاً برای بیمار داروهای آنتی‎بیوتیک یا دیگر داروهای مخصوص کشتن باکتری را تجویز می‎کند. اچ. پیلوری در مقابل مرگ "حیله‌گر" است و بنابراین برای اطمینان از موفقیت‌آمیز بودن درمان، فرد باید دورۀ مصرف داروهای تجویز شده را به پایان برساند حتی اگر در میانۀ راه مصرف دارو کاملاً از شر علایم بیماری خلاص شده باشد.

افسانه‎های اولسر خونریزی دهنده
سالیان سال مردم بر این باور بودند که اولسرها به علت استرس یا علل عاطفی رخ می‎دهند. اما کالج آمریکایی دستگاه گوارش می‎گوید که این عوامل سبب بروز اولسر نمی‎شوند، و نیز برخی غذاها یا رژیم غذایی نیز چنین نقشی ندارند. برای مردم دچار اولسر پپتیک رژیم غذایی خاصی توصیه نمی‎شود، اما مصرف منظم داروهای تجویز شده در مورد آنان موضوعی کلیدی است.

دورنما
در صورت درمان کامل، اولسر پپتیک قابل معالجه است، و بیشتر بیماران بهبود کامل خود را به دست می‌آورند. این افراد نیاز دارند تا از مصرف NSAIDs خودداری کنند و بسیاری نیز برای اطمینان از رفع کامل اولسر پپتیک نیاز به انجام اندوسکپی دارند. هر نشانه یا علامت مربوط به وجود اولسر پپتیک نیازمند رسیدگی اورژانسی پزشکی است.

Source:
Bleeding ulcer: What causes it and is it serious?
Last reviewed Mon 10 July 2017
By Jennifer Berry
Reviewed by Judith Marcin, MD