• لوری اسمیت، دکتر سورب (ست) ستهی
• ترجمة هستی فراست‌فر
گاستروپارزی / gastroparesis یکی از اختلالات پزشکی است که در آن انقباض‌های معمول معده به صورت کامل انجام نمی‌شود. برخی از اوقات به گاستروپارزی تحت عنوان فلج معده اشاره می‌شود.
در طول هضم غذا، انقباض‌های معده کمک می‌کند تا غذای بخشاً هضم شده از معده وارد رودة کوچک شود. در اینجا، هضم بیشتر غذا و جذب مواد غذایی انجام می‌گیرد. در افراد دچار گاستروپارزی این روند به شکل کامل انجام نمی‌شود.
این وضعیت با چگونگی تخلیة معده تداخل پیدا می‌کند. گاستروپارزی می‌تواند به تهوع، استفراغ، قند خون و ناهنجاری‌های تغذیه‌ای منجر شود.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
1. علل گاستروپارزی
2. علایم گاستروپارزی
3. تشخیص و درمان گاستروپارزی
در اینجا به چند نکتة کلیدی در مورد گاستروپارزی اشاره شده است. جزئیات بیشتر و اطلاعات تکمیلی در متن مقاله آمده‌اند.
- علت گاستروپارزی در برخی مواقع مشخص نیست و به چنین مواردی تحت عنوان گاستروپارزی آیدیوپاتیک / idiopathic gastroparesis ارجاع داده می‌شود.
- زنان میانسال بیش از دیگر گروه‌های سنی و جنسی در معرض ابتلاء به گاستروپارزی آیدیوپاتیک قرار دارند.
- درمان گاستروپارزی به تشخیص و درمان علل منجر به این عارضه متکی است.
علل گاستروپارزی
همچون اغلب بیماری‌ها، چند عامل وجود دارد که می‌توانند فرد را در معرض ریسک بالاتر ابتلاء به گاستروپارزی قرار دهند. این عوامل عبارتند از:
- صدمه دیدن عصب واگ
- دیابت کنترل نشده
- برخی داروها یا درمان‌ها نظیر داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای، سدکننده‌های مجرای کلسیم، کلونیدین، آگونیست‌های دوپامین، لیتیم، نیکوتین و پروژسترون
- بیماری‌هایی مانند پارکینسون، مالتیپل اسکلروزیس، آمیلوئیدیس و سختی یا تصلب پوست
- جراحی معده
- عفونت ویروسی
- درمان‌های پزشکی نظیر اشعه درمانی
- هیپوتیروئیدیسم
- برخی اختلالات روانی
- اختلالات خوردن
- سرطان
- شیمی‌درمانی
در برخی موارد علت گاستروپارزی ناشناخته است. به این موارد زیر نام گاستروپارزی آیدیوپاتیک اشاره می‌شود. زنان جوان و میانسال بیش از دیگر افراد در معرض ابتلاء به این نوع گاستروپارزی قرار دارند.
در همین زمینه بیشتر بخوانیم:
معده حساس - آنچه دانستنش نیاز است
مداواهای خانگی و طبیعی برای ناراحتی معده یا دلدرد
علایم گاستروپارزی
علایم گاستروپارزی شامل موارد زیر است:
- سوزش سر دل یا بیماری ریفلاکس (GERD)
- تهوع یا استفراغ غذای هضم نشده
- احساس سیری پیش از مواقع معمول
- نفخ معده یا احساس درد
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
علایم گاستروپارزی اغلب اوقات با خوردن غذاهای جامد، غذاهای چرب یا غذاهای دارای مقادیر بالای فیبر تشدید می‌شود. این علایم همچنین با خوردن نوشابه‌های پرچرب یا گازدار بدتر می‌شوند.
پیامدها
گاستروپارزی نه تنها یکی از اختلالات آزاردهندة پزشکی اشت، بلکه همچنین می‌تواند سبب انواع پیامدها شود. این پیامدها عبارتند از:
- کم آب شدن شدید بدن
- سوء تغذیه
- ناهنجاری‌های قند خون
- غذای هضم نشدة سفت که می‌تواند به صورت تودة خشک دربیاید – وضعیتی که گاه می‌تواند حتی کشنده باشد
- رشد بیش از حد میکرب‌ها در معده به دلیل وجود غذای هضم نشده
- کاهش کیفیت زندگی
تشخیص و درمان
پس از مرور علایم و معاینة فیزیکی، متخصص مراقبت‌های پزشکی ممکن است انجام یک‌سری تست‌ها و اقدامات پزشکی را تقاضا کند. هدف از انجام این تست‌ها ارزیابی بیشتر گاستروپارزی است.
تست‌ها و اقدامات پزشکی مورد اشاره می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- اندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی: یک لولة انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین برای بررسی قسمت فوقانی دستگاه گوارش به درون بدن فرستاده می‌شود و در آنجا به جستجوی هر نوع سطح غیر نرمال می‌پردازد.
- اقدامات رادیولوژی: این اقدامات شامل سی تی اسکن، MRI و اولتراسوند است.
- سری دستگاه گوارش فوقانی: به این اقدام پزشکی زیر نام اشعة ایکس باریم یا بلع آن نیز ارجاع داده می‌شود،که شامل نوشیدن نوعی مایع پوشانندة دستگاه گوارش و سپس گرفتن عکس اشعة ایکس از آن است. این کار اجازه می‌دهد تا پزشکان سطوح غیر نرمال مانند سطوح دچار التهاب، عفونت، سرطان و فتق را مشاهده کنند.
- بررسی تخلیة معده: این اقدام پزشکی هسته‌ای امکان ارزیابی میزان تخلیة معده در شرایط وجود غذای جامد یا مایعات را به دست می‌دهد.
- تست تنفس: پس از نوشیدن مقداری آب قند، مقدار گاز متابولیزه شده توسط بدن در نمونة تنفس اندازه‌گیری می‌شود.
- مانومتری معده: این تست فعالیت الکتریکی و حرکات نرم معده و رودة کوچک را ارزیابی می‌کند. برای انجام این کار یک لولة بسیار باریک از راه دهان به داخل معده فرستاده می‌شود.
- الکتروگاستروگرافی / Electrogastrography: با استفاده از الکترودهای پوستی، دستگاه اندازه‌گیری الکتروگاستروگرافی فعالیت الکتریکی معده را اندازه‌گیری می‌کند.
- قرص هوشمند: یک کپسول بی‌سیم برای بررسی سرعت هضم مصرف می‌شود. در طول این آزمایش، همچنان که کپسول از میان دستگاه امعایی می‌گذرد اسیدیته، دما و تغییرات فشار ثبت می‌شود.
- اسکن محل جایگیری معده: حجم معده پیش و پس از صرف غذا با استفاده از مواد رادیواکتیو اندازه‌گیری می‌شود. وجود بیش از 10 درصد مواد غذایی درون معده 4 ساعت بعد از صرف غذا یک مقیاس وجود گاستروپارزی است.
- اسکن اشعة ایکس رودة کوچک: این تست برای بررسی انسداد روده که می‌تواند سبب علایم تأخیر در تخلیة روده شود انجام می‌گیرد. این علایم می‌توانند در مورد گاستروپارزی سردرگم‌کننده باشند.
درمان گاستروپارزی اغلب اوقات شامل از بین بردن علل موجب این عارضه است. در عین حال برخی درمان‌ها برای کاهش علایم گاستروپارزی وجود دارد:
- لوله‌های تغذیه یا اشکال وریدی تغذیه ممکن است مورد نیاز باشد
- استفاده از داروهای ضد تهوع نظیر پروکلرپرازین، دیفن‌‌هیدرامین و تیتیلپرازین یا اُندانسترون
- داروهای موجب افزایش انقباضات معده مثل متوکلوپرامید
- ممکن است داروهای آنتی‌بیوتیک نظیر اریترومایسین تجویز شود
- سیساپراید به دلیل عوارض جانبی آن در ایجاد آریتمی قلبی به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد
• دوم‌پریدون در ایالات متحد آمریکا در دسترس نیست اما در کشورهای دیگر نیز مکزیک، کانادا و برخی کشورهای اروپایی در دسترس است
- تزریق با بوتولینیوم توکسیک
- تحریک الکتریکی معده؛ یک اقدام جراحی که در آن الکترودها برای تحریک انقباضات معده به آن متصل می‌شوند.
برخی درمان‌های جایگزین ممکن است برای تسکین در برخی افراد مورد استفاد قرار گیرد. این درمان‌ها طب سوزنی، طب فشاری، بیوفیدبک، خواب‌درمانی (هیپنوتیزم)، استفاده از زنجبیل و دسترسی پوستی داروهای ضد تهوع را شامل می‌شود.
تغییر رژیم غذایی نیز می‌تواند برای افراد دچار گاستروپارزی مفید باشد. این کار می‌تواند شامل مراحل زیر باشد:
- صرف غذای اندک در وعده‌های متوالی
- اجتناب از مصرف میوه‌ها و سبزیجات خام و نپخته
- اجتناب از مصرف میوه‌ها و سبزیجات دارای فیبر
- خوردن غذاهای مایع نظیر انواع سوپ و پوره
- خوردن غذاهای کم‌چرب
- نوشیدن آب در خلال صرف غذا
- انجام تمرینات ورزشی ملایم نظیر پیاده‌روی بعد از صرف غذا
- اجتناب از مصرف نوشابه‌های گازدار، مصرف دخانیات و الکل
در هر حال هر گاه فردی علایم گاستروپارزی را در خود مشاهده کند، تماس وی با پزشک و مشاوره با وی برای ارزیابی و درمان فرد ضروری است./
Source:
Medical News Today
Gastroparesis: What you need to know
Last updated Fri 15 June 2018
By Lori Smith BSN MSN CRNP
Reviewed by Saurabh (Seth) Sethi, MD MPH
نظرات (0)