سوزش معده یا سوزش سر دل در دوره بارداری

• نیکول گلن، دکتر دبرا رُز ویلسون
• ترجمة هامیک رادیان

زنان باردار عموماً دچار سوزش معده می‌شوند، اختلالی که احساس سوزش در قفسة سینه پدید می‌آورد.
تا 50 درصد زنان سوزش معده را در برهه‌ای از بارداری خود تجربه می‌کنند. اگرچه این اختلال می‌تواند در هر زمانی از دورة بارداری بروز کند، سوزش معده عموماً به این گرایش دارد که در سه‌ماهة سوم بارداری بروز یابد.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:
• سوزش معده چیست؟
• چرا زنان باردار دچار سوزش معده می‌شوند؟
• پیشگیری
• درمان سوزش معده

سوزش معده چیست؟
یکی از علایم اصلی این اختلال احساس سوزش در وسط قفسة سینه است. این عارضه وقتی بروز می‌کند که مری ضعیف می‌شود و اسید معده و محتویات آن به درون مری برمی‌گردند.
اسید معده آزار دهنده است و سبب احساس سوزش در قفسة سینه می‌شود.
گذشته از سوزش قفسة سینه، دیگر علایم سوزش معده یا سوزش سر دل عبارتند از:
- آروغ زدن
- قی
- نفخ
- تهوع
این علایم به این گرایش دارند که کمی پس از خوردن غذا بروز کنند و البته نه بلافاصله بعد از صرف غذا.

چرا زنان باردار دچار سوزش معده می‌شوند؟
به دلایل متعددی امکان بروز سوزش معده در زنان باردار بیشتر است.
نخست اینکه، در طول بارداری، هورمون پروژسترون برای حمایت از بارداری در مقدار زیاد ترشح می‌شود. پروژسترون سبب شل شدن مری و در نتیجه سوزش معده می‌شود.
به علاوه، جنین در حال رشد در اواخر بارداری شروع به فشار آوردن بر معده و دیگر ارگان‌های داخل بدن مادر می‌کند.
سوءهاضمه و سوزش مشابه در زنانی که پیش از حاملگی دچار آن بوده‌اند و نیز در آنهایی که سابقة بارداری قبلی را دارند بیشتر است.

در همین زمینه بیشتر بخوانیم:

درد حاد متناوب معده

پیشگیری
پیشگیری از سوزش معده بهترین راه برای مدیریت آن است. برخی غذاها یا نوشابه‌ها محرک علایم سوزش معده به شمار می‌روند. اجتناب از خوردن این نوع غذاها و نوشابه‌ها از بروز احساس ناراحتی ناشی از سوزش معده پیشگیری می‌کند. غذاهایی که گرایش به ایجاد سوزش معده دارند عبارتند از:
- مرکبات، نظیر پرتقال، گریپ‌ فروت و آناناس
- کافئین
- نوشابه‌های گازدار یا سوداها
- غذاهای چرب و روغنی
- غذاهای تند
- گوجه فرنگی
- شکلات
همپای اجتناب از غذاهای مزبور، خوردن غذای کم در هر وعدة غذایی مفید است. به جای سه وعدة غذایی اصلی روزانه می‌توان از 5 یا شش وعدة غذایی با مقدار کمتر استفاده کرد.
ایستادن به حالت راست به مدت دستکم 20 تا 30 دقیقه بعد از صرف غذا می‌تواند از برگشت محتویات معده به درون مری پیشگیری کند.
بهتر است شب‌ها از سه ساعت پیش از رفتن به بستر خواب غذایی صرف نشود. استفاده از بالش بلند یا بالا بردن سر بستر می‌تواند از بروز سوزش معده در طول شب جلوگیری کند.
همچنین اجتناب از مصرف دخانیات و خوردن مشروب الکلی اهمیت دارد. هیچ‌کدام آنها برای بارداری سالم نیستند و هر دوی آنها می‌توانند به بروز سوزش معده کمک کنند.
هر فردی که ترک این دو را دشوار می‌یابد باید با پزشک مشورت کند.
نوشیدن یک لیوان شیر می‌تواند به کاهش علایم سوزش معده کمک کند. شیر بدون چربی یا کم‌چرب بهتر است زیرا شیر کامل سرشار از چربی است و چربی می‌تواند باعث تشدید سوزش معده شود.

درمان سوزش معده
اگر تغییرات شیوة زندگی به پیشگیری از علایم سوزش معده منجر نشود، باید استفاده از داروها را مد نظر قرار داد.
آنچه در ادامه می‌یابد برخی اطلاعات عمومی در مورد آنتی‌اسیدها و داروهای غیر نسخه‌ای برای مداوای سوزش معده است.
مثل همیشه و مخصوصاً در هنگام بارداری بهترین راه برای استفاده از داروها مشورت قبلی با پزشک است.
- تامس / Tums: به نام کربنات کلسیم نیز شناخته می‌شود. استفاده از این دارو در طول بارداری ایمن تلقی می‌شود. کربنات کلسیم اسید معده را خنثی می‌کند بنابراین این اسید در صورت برگشت از معده به درون مری کمتر آزاردهنده خواهد بود. افراد باید دستورات روی برچسب دارو را برای تعیین دوز ایمن مصرف دارو در طول بارداری مطالعه کنند.
- آنتاگونیست‌های گیرندة H2: این داروها نیز برای استفاده در دوران بارداری ایمن تلقی می‌شوند. آنها دارای فاموتیدین، سایمتدین و رانیتیدین هستند. این داروها را هم به صورت غیر نسخه‌ای و هم بر مبنای تجویز پزشک می‌توان تهیه کرد. داروهای مزبور مقدار اسید تولید شده توسط معده را کاهش می‌دهند.
- مهارکننده‌های پمپ پروتون: این داروها از ترشح اسید معده پیشگیری و در درمان سوزش معده مؤثر عمل می‌کنند. مهارکننده‌های رایج شامل پانتوپورازول و لانسوپورازول است. این داروها نیز هم از طریق غیر نسخه‌ای و هم بر مبنای تجویز پزشک در دسترس هستند.
اغلب مهارکننده‌های پمپ پروتون برای استفاده در دوران بارداری ایمن تلقی می‌شوند. در هر حال دارویی از این دسته به نام اُمپرازول برای مصرف در دورة بارداری تجویز نمی‌شود. برای تأیید ایمنی مصرف این دارو در بارداری مطالعات اندکی انجام شده است.
افراد همیشه باید در مورد داروها و مکمل‌های گیاهی مورد مصرف خود در دوران بارداری با پزشک صحبت کنند.

GERD
سوزش معده، ریفلاکس اسید و بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) اغلب در مفهوم مشابه به کار می‌روند اما آنها دقیقاً شبیه به هم نیستند.
ریفلاکس اسید برگشت اسید معده به درون مری است که سبب علایم سوزش معده می‌شود. GERD نوعی بیماری جدی‌تر از ریفلاکس اسید و سوزش معده است.
علایم اضافی GERD می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سرفة مزمن
- خس خس سینه
- درد قفسة سینه
- دشواری عمل بلع
- برگشت غذا یا اسید معده
تخمین زده می‌شود که GERD، 40 درصد آمریکاییان را بر پایة ماهیانه آزار می‌دهد. درمان‌های GERD بسیار شبیه به درمان‌های مورد استفاده برای ریفلاکس اسید و سوزش معده است.
اجتناب از مواد محرک، تغییرات پایه‌ای شیوة زندگی و داروها می‌توانند در مدیریت علایم مفید باشند. در هر حال، در موارد شدید GERD، داروهای نسخه‌ای یا حتی عمل جراحی نیز ممکن است برای تسکین علایم مورد نیاز باشند.

چه هنگامی باید به پزشک مراجعه کرد
مراجعة منظم به پزشک به عنوان بخشی از مراقبت مناسب برای بارداری مهم است. سوزش معده‌ای که با تغییر شیوة زندگی و رژیم غذایی تسکین نمی‌یابد باید در جریان ویزیت‌های منظم پزشک در دورة بارداری با وی در میان گذاشته شود. اگر دارو توصیه شده است، باید در این مورد اطمینان حاصل کرد که مؤثر بودن یا نبودن آن در مدیریت علایم یادآوری شده است.
اگرچه سوزش معده در دورة بارداری شایع است، مخصوصاً مهم است که اگر علایم عارضه شدید هستند یا با زندگی روزمره تداخل پیدا می‌کنند، موضوع یادآوری شود./

Source:
Heartburn during pregnancy: What to do
Last reviewed Thu 5 January 2017
By Nicole Galan
Reviewed by Debra Rose Wilson, PhD, MSN, RN, IBCLC, AHN-BC, CHT