انواع اختلال شخصیت - تعریف و توصیف

• کریستین نوردکویست، دکتر تیموتی جی. لیگ
• ترجمه هامیک رادیان

اختلال شخصیت طیفی از روندها و رفتارهای شخصیتی است که افرادی را توصیف می‎کند که در تماس و ارتباط با دیگران با چالش‎هایی روبرو هستند.
دورنما برای بیماران دچار اختلال شخصیت ممکن است سخت و صُلب و انعطاف‌ناپذیر باشد. آنها ممکن است بیش از سایر مردم پاسخ دادن به تغییرات و نیازهای زندگی را دشوار بیابند. دیگران ممکن است آنها را در مورد روش ارزیابی موقعیت‎ها و ارتباط با افراد دور و بر دچار اختلال عملکردی ارزیابی کنند.
"دستنامۀ تشخیصی و آماری اختلالات روانی" (DSM)، "انجمن روان‌پزشکی آمریکا" (APA) اختلال شخصیتی را چنین تشریح می‎کند: "الگوی پایدار تجربۀ درونی و رفتاری که به شکل قابل ملاحظه‌ای فاقد انتظارات مورد نظر فرهنگی است که فرد آن را نمایندگی می‎کند."
اختلال شخصیت به عنوان بیماری روانی تلقی می‎شود. بیمار ممکن است در هنگام عملکردش در زندگی روزمره، در محل کار، محیط مدرسه یا در موقعیت‌هایی که با دیگر مردم مرتبط می‎شود، دچار اختلال گردد.
مردم دچار اختلال شخصیت ممکن است بر این باور باشند که رفتارها و انتظارات آنها از موقعیت‎ها، نرمال است. به هر جهت، پردازش افکار و رفتارهای آنها ممکن است خودتخریبگرانه و خودبدنام کننده باشد. گاهی از اوقات دیگر مردم برای مشکل یا مسائلی که آنان ایجاد می‎کنند مورد ملامت قرار می‎گیرند.
مطالب این مقاله:
• شخصیت چیست؟
• انواع اختلال شخصیت
• اختلال شخصیت پارانوئید
• اختلال شخصیت اسکیزوئید
• اختلال شخصیت اسکیزوتیپال
• اختلال شخصیت ضد اجتماعی
• اختلال شخصیت مرزی
• اختلال شخصیت هیستریونیک
• اختلال شخصیت نارسیستیک
• اختلال شخصیت اجتنابی
• اختلال شخصیت وابسته
• اختلال شخصیت وسواس اجباری

شخصیت چیست؟
[ریچارد ام.] ریکمان شخصیت را چنین تعریف می‎کند: "چیدمان پویا و سازمان‌یافته‌ای از ویژگی‎هایی که هر فردی در خود دارد، و به‌شکلی منحصر به فرد بر رفتارها، انگیزش‎ها و شناخت وی در موقعیت‎های متفاوت تأثیر می‎گذارد."
شخصیت هر فرد تعریف کنندۀ نوع دریافت وی از جهان پیرامون او است. شخصیت افکار، تلقیات و احساسات هر فردی را قالب‌گیری می‎کند.
به نظر می‎رسد که افراد موسوم به شخصیت‎های سالم با استرس نرمال به روشی نرمال مدارا و مقابله می‎کنند و با دیگر اعضاء خانواده و همتایان خود ارتباطات کارآمد و عملکردی شکل می‎دهند.

انواع اختلال شخصیت
بر مبنای DSM-5 اختلالات شخصیت به سه خوشه یا شاخۀ گستردۀ A، B، و C تقسیم می‎شوند.
شاخۀ A اختلالات شخصیت شامل مردمی است که رفتار آنها به نوعی غیر نرمال و عجیب و غریب به نظر می‎رسد. فرد دچار این اختلال دیگر مردم را به چشم بیگانه نگاه می‎کند. این نوع اختلال شامل اختلال شخصیت پارانوئید، اختلال شخصیت اسکیزوئید، و اختلال شخصیت اسکیزوتیپال است.

اختلال شخصیت پارانوئید
فرد دچار اختلال شخصیت پارانوئید مظنون و بی‏‌اعتماد است.
وی ممکن است بر این تصور باشد که دیگران به او دروغ می‎گویند و در واقعیت دست می‎برند، و نیز اینکه به دوستان و همکاران نمی‎توان اعتماد کرد. پارانوئیدها به این موضوع مظنونند که هر گونه اطلاعات محرمانه در مورد آنان به حربه‎ای بر ضد آنان تبدیل خواهد شد.

اختلال شخصیت اسکیزوئید
فرد دچار اختلال شخصیت اسکیزوئید ممکن است کناره‎جو، منفصل و سرد، موجودی "تک‎افتاده" به نظر برسد. وی ممکن است از برقراری تماس نزدیک اجتماعی با دیگران شرم داشته و در شکل بخشیدن به روابط شخصی دچار مشکل باشد.
دیگران ممکن است فرد اسکیزوئید را به دلیل محدودیت توانایی وی در تجربۀ شادی و لذت به عنوان موجودی سردمزاج و دچار جداسری از دیگران تلقی کنند. افراد اسکیزوئید ممکن است از نشان دادن عواطف خود ناتوان باشند. این وضعیت آنان را در معرض چالش بیشتری قرار می‎دهد زیرا فرد دچار چنین وضعیتی احتمال دارد که حساس بوده و بسیار احساس تنهایی کند.
مردم دچار اختلال شخصیت اسکیزوئید ممکن است در شرایط ناگزیری برای برقراری ارتباط با دیگران دچار ناراحتی شوند.

اختلال شخصیت اسکیزوتیپال (اسکیزوتایپال)
مردم دچار اختلال شخصیت اسکیزوتیپال در عین حال از روابط اجتماعی به دور هستند، و ممکن است دچار تحریف شناختی و دریافتی، ضعف در مهارت‌های اجتماعی و افکار توهم‎آمیز باشند. مبتلایان به این اختلال در معرض تجربۀ دوره‎های کوتاه مدت سایکوز یا جنون قرار دارند.
دیگر مردم ممکن است رفتارهای شخصیت اسکیزوتیپال را گیج کننده و مغشوش ارزیابی کنند.
برخی مردم دچار افکار توهم‎آمیز در مورد وقایع خرد و ریز زندگی روزانه هستند، و ممکن است مسائل جزئی را جزء اشتباهات اساسی تلقی کنند. فرد ممکن است بر این باور باشد که سرتیتر خبرهای تلویزیون و روزنامه‏ها واقعاً حامل پیام‎های رمزگذاری شده برای شخص وی است. آنها همچنین ممکن است بر این باور باشند که دارای قدرت تله‎پاتی یا توانایی‌های خارق‌العاده هستند، اما شدت و حدت این علایم کمتر از موارد ابتلا فرد به اسکیزوفرنی است.
مردم دچار اختلالات شخصیتی شاخۀ B در عین حال دچار مشکلات ارتباط با دیگران هستند. رفتار آنها ممکن است مختل‎کننده، نمایشی و تهدیدآمیز به نظر برسد. مثال‎هایی در مورد رفتارهای شاخۀ B شامل اختلال شخصیت ضد اجتماعی، اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت هیستریونیک و اختلال شخصیت نارسیستیک است.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی
مردم دچار اختلال شخصیت ضد اجتماعی ممکن است در مورد پیامدهای اعمال خود دغدغه‎ای به خود راه ندهند.
چنین به نظر می‎رسد که آنان از قلدری و دست انداختن دیگران لذت می‎برند.
فرد دچار این نوع اختلال شخصیت ممکن است آزرده‎حال، افسرده و آشوب‌زده شود. آنها ممکن است حیله‌گر و فریبکار باشند، و سعی کنند تا دیگران را دست انداخته و از آنها سوءاستفاده کنند.
به نظر می‎رسد که در مورد این گروه از افراد پشیمانی و ندامتی از بابت تبعات اعمال آنها برای دیگران وجود ندارد. آنها معمولاً برای مشکلات موجود در زندگی خود دیگران را ملامت می‎کنند.

اختلال شخصیت مرزی
در اختلال شخصیت مرزی، فرد دچار نوسان و ناپایداری شخصیتی است و اغلب با دیگران روابط پرتنشی دارد. امکان بروز خودآزاری و ناپایداری یا عدم ثبات عاطفی در میان این گروه افراد مطرح است.

اختلال شخصیت هیستریونیک
فرد دچار اختلال شخصیت هیستریونیک نیاز به دیده شدن توسط دیگران و هراس از نادیده گرفته شدن دارد. قرار گرفتن در مرکز توجه همگان به هدف اصلی در زندگی فرد تبدیل می‎شود.
وی ممکن است نه فقط از نظر عاطفی بی‎ریا و صمیمی به نظر برسد بلکه همزمان احساسات زیادی نیز از خود نشان دهد. رفتار فرد ممکن است تحریک‎آمیز، فریبنده، نامتناسب و حتی اغواگرانه باشد. نگرانی اندکی در مورد احساس دیگران در وی وجود دارد. به دست آوردن نظر و مهر تأیید دیگران به یک وسواس و عقدۀ روانی تبدیل می‎شود.
اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است شبیه به اختلال شخصیت نارسیستیک باشد.

اختلال شخصیت نارسیستیک (خودشیفته)
اختلال شخصیت نارسیستیک شامل حسی عظیم از اهمیت قائل شدن برای خود، ولعی برای برانگیختن احساس تحسین و تأیید دیگران و فقدان توجه و اهمیت قائل شدن به احساسات دیگران است.
اشخاص دچار این اختلال اغلب بر این باورند که آنان از افراد دور و بر خود برتر و بهترند. به هر جهت، عزت نفس آنها شکننده است و ممکن است حتی کوچک‎ترین و جزئی‌ترین انتقادها را با دشواری قبول کنند. افراد خودشیفته به سادگی آزرده شده و دچار پس‌زدگی خودخواسته می‎شوند.
این افراد ممکن است دچار خیالبافی در مورد جذابیت‌ها، موفقیت‎ها و قدرت‌های خود باشند. اینان ممکن است استعدادها یا قابلیت‎های خویش را بیش از حد برآورد و چنان رفتار کنند که انگار تافتۀ جدا بافته‎اند. آنان انتظار دارند که دیگران زندگی خود را بر مبنای برنامه‎ها و ایده‎های آنها تنظیم نمایند.
آنها ممکن است از افراد دور و بر خود سود ببرند و اگر احساس کنند که کسی پایین‎دست آنان است ممکن است با وی به تحقیر رفتار کنند. آنها ممکن است به شدن حسود باشند.
حفظ ارتباط سالم ممکن است برای این بیماران دشوار باشد.
مردم دچار اختلالات شخصیتی خوشۀ C به نظر می‎رسد که از ارتباط با دیگران و همجوشی در اجتماع کناره‌جویی می‎کنند. آنها از روابط شخصی هراس دارند و از حضور در کنار دیگر مردم دیگر اضطراب می‎شوند. مثال‎هایی در این مورد شامل اختلال شخصیت اجتنابی، و اختلال شخصیت وسواس اجباری است.

اختلال شخصیت اجتنابی
فرد دچار این اختلال از موقعیت‌های اجتماعی و روابط بین فردی عمدتاً به دلیل ترس از واپس رانده شدن امتناع می‎کند. وی ممکن است احساس کمبود کند، عزت نفس پایینی داشته باشند و اعتماد به دیگر مردم را دشوار بیابد. او ممکن است بیش از حد خجول و دچار محرومیت اجتماعی به نظر برسند.
فرد دچار اختلال شخصیت اجتنابی به طور معمول خواهان توسعۀ روابط نزدیک با دیگر افراد است اما از فقدان اعتماد به نفس و توانایی شکل بخشیدن به ارتباطات رنج می‎برد.

اختلال شخصیت وابسته
فرد دچار این اختلال نیاز مبرمی به تحت مراقبت قرار گرفتن دارد، بیش از حد به دیگران متکی و وابسته است و ترسی عمیق از جداافتادگی و تنهایی وی را رنج می‎دهد. دیگران ممکن است مبتلایان به این اختلال را افرادی وبال گردن و مطیع و منقاد ارزیابی کنند.
فرد دچار اختلال شخصیت وابسته گرایشی به عدم شفافیت، انفعال، و انقیاد دارد. میل کلیدی در او قرار گرفتن در معرض لطف دیگران است و انرژی زیادی را برای تحقق این خواسته صرف می‎کند. عدم موافقت و همراهی دیگران ممکن است چنان برای این بیماران غیر قابل تحمل باشد که آنها زمان زیادی را صرف تغییر نظر آنان نمایند. برای دیگر مردم سودجویی از بیماران دچار این اختلال و تأثیرگذاری بر آنان کار آسانی است.
افراد دچار این اختلال اغلب عاری از حس اعتماد به نفس هستند و ممکن است در مورد هوش و توانایی‎های خود اعتماد به نفس نداشته باشند. برای آنان انجام امور به طور مستقل یا تصمیم‎گیری بر مبنای رأی و باور شخصی و بدون کمک دیگران دشوار است.
قبول مسؤولیت ممکن است برای آنان چالش‌برانگیز باشد. آنها ممکن است به دستاوردهای شخص خود بدبین بوده و به چشم تحقیر آنها را نگاه کنند. در شرایط تنها بودن ممکن است خود را بی‌پناه و ناراحت بیابند. اگر در یک ارتباط به پایان راه برسند نومیدانه در پی ارتباط دیگری خواهند رفت.

اختلال شخصیت وسواس اجباری (ناگزیر)
اختلال شخصیت وسواس اجباری نشانگر نگرانی بیش از حد در مورد کمال‌گرایی و کار به قیمت روابط شخصی نزدیک است. فرد دارای انعطاف‌پذیری نیست و نیاز مقهور کننده‎ای برای اعمال کنترل بر همه چیز دارد. نگرانی در مورد قواعد و کفایت، آرامش را از وی سلب می‎کند. فرد ممکن خشکه‎ مقدس، ناسازگار، بی‌رحم و بی‌شرم به نظر برسد.
مردم دچار این نوع اختلال نگران آنند که چیزها ممکن است خارج از کنترل و دچار درهم ریختگی باشند. آنها معمولاً روحیات کلاسیکی دارند، علاقمند به فهرست‎ها و زمان‎بندی امورند، و ممکن است برای تکمیل امور با مشکل مواجه باشند زیرا هر چیزی باید در حد کمال باشد.
عقاید آنها در مورد مسایل مربوط به سبک زندگی، مثل قواعد اخلاقی،باورها و مذهب ممکن است سخت و صُلب باشد و واگذاری انجام امور به دیگران را مشکل بیابند.
خلاف افراد دچار اختلال وسواس اجباری (OCD)، افراد دچار اختلال شخصیت وسواس اجباری بر این باورند که رفتار آنها نرمال است و در مقابل کوشش برای تغییر آن مقاومت می‎کنند./

Source:
Types of Personality Disorder
Last updated Wed 10 August 2016
By Christian Nordqvist
Reviewed by Timothy J. Legg, PhD, CRNP