حمله پانیک و اختلال پانیک - آنچه دانستنش نیاز است

• ریچل نِل، دکتر تیموتی جی. لِگ
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

حمله پانیک بر اثر اوج‎گیری اضطراب رخ می‎دهد. هر کسی ممکن است دچار آن شود اما در عین حال حمله پانیک یک علامت مشخصۀ اختلال پانیک است. حمله پانیک می‎تواند به تسریع ضربان قلب، سریع شدن آهنگ تنفس، تعریق، لرزش، و دیگر علایم منجر شود. در مردم فاقد ابتلاء به اختلال اضطراب، حمله پانیک فقط هنگامی بروز می‎کند که واقعه‎ای به عنوان محرک اضطراب‎ وجود داشته باشد.
حمله پانیک و اختلال پانیک می‎توانند به هر فردی با هر پس‎زمینه نژادی و قومی آسیب برسانند، اما میزان شیوع آنها در میان زنان بیش از مردان است.

[مطالب این مقاله:]
• علایم
• علل
• تشخیص
• درمان
• پیشگیری
• عوارض

علایم
حمله پانیک اغلب از یک عامل محرک یا حادثه نشأت می‎گیرد اما در عین حال ممکن است به صورت ناگهانی و تصادفی، بی وجود هر علت آشکار بروز کند. باور بر آن است که ریشه حمله پانیک نوعی پاسخ به خطر است که در جریان تکامل شکل گرفته است.
گفته می‎شود که دچار شدن به حمله پانیک یکی از هراس‎آورترین، آشوبناک‎ترین و ناراحت‎کننده‌ترین تجارب زندگی فرد است.
"انجمن آمریکایی روان‌شناسی" (APA) می‌نویسد، حمله پانیک ممکن است فقط 15 ثانیه ادامه داشته باشد اما علایم آن می‎توانند به مدت 30 دقیقه یا بیشتر و گاه برای ساعت‎ها ادامه پیدا کنند.
بر مبنای اعلام "انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا" حمله پانیک شامل دستکم چهار مورد از علایم زیر است:
• درد و ناراحتی قفسه سینه
• لرز یا احساس گرما به شکل نامعمول
• غیر واقعی جلوه کردن دنیای پیرامون برای فرد و احساس جداافتادگی
• سرگیجه و احساس سبکی سر
• تجربۀ حس قوی و ناگهانی مرگ
• ترس از دست دادن کنترل یا احساس اینکه گویی فرد در حال "دیوانه شدن" است
• احساس خفگی
• تپش قلب، بی‌نظمی ضربان قلب یا سرعت گرفتن ضربان قلب
• تهوع و آشوب معده
• بی‎حسی یا مور مور
• لرزش یا رعشه
• تعریق
• دشواری در تنفس، احساس خفه شدن
حملات پانیک ممکن است با اگورافوبیا یا ترس فرد از مکانی که وی آن را هراس‎آور تلقی می‎کند یا فرار از آن را دشوار می‎بیند، همراه باشد. مردمی که دارای تجربۀ حمله پانیک بوده‎اند اغلب می‎گویند که پس از آن به احساس دچار شده‎اند که گویی به دام افتاده‎اند.
برخی از اوقات علایم همراه حمله پانیک می‎تواند بازتاب دهندۀ اختلالات پزشکی دیگری باشد. مثال‎هایی در این مورد شامل اختلالات ریه، اختلالات قلب یا مشکلات تیروئید است.
برخی از اوقات فرد ممکن است برای مواجهه با حمله قلبی به اورژانس پزشکی مراجعه کند حال آنکه علت واقعی وضعیت اضطراب است. حملات پانیک بسیار قابل درمانند و به این معنی نیستند که فرد دچار این حملات آدمی مالیخولیایی یا بیمار روانی است.

اختلال پانیک چیست؟
اختلال پانیک یک اختلال پزشکی زیربنایی است و حملات پانیک علایم به شمار می‏روند. بر مبنای اعلام "انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا" حدود 6 میلیون آمریکایی دچار اختلال پانیک هستند.
زنان بیشتر در معرض تجربۀ این اختلال قرار دارند و بیشتر موارد آن در اوایل بزرگسالی یعنی در فاصلۀ 18 تا 25 سالگی در مبتلایان رخ می‌دهد.
این اختلال هنگامی بروز می‎کند که فرد چند حمله پانیک را تجربه کرده و در هراس از دچار شدن به حملات بعدی باشد. اگرچه امکان دچار شدن به حمله پانیک برای هر کسی وجود دارد، افراد مبتلاء به اختلال پانیک دچار برگشت این حملات می‎شوند.
ترس از تجربۀ یک حمله پانیک دیگر ممکن است به کناره‎جویی فرد از دوستان و خانواده و انزوای وی منجر شود. آنها ممکن است از خروج از خانه و حضور در مکان‎های عمومی هراس داشته باشند. اختلال پانیک می‎تواند به شدت بر کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارد و باید درمان شود.

علل
کارشناسان می‎گویند که اضطراب و پانیک تا حدودی برای بقاء ما ضروری محسوب می‎شوند. به هر جهت، وقتی سطح این وضعیت‎ها به قدری افزایش می‎یابد که باعث افت فرآیندهای تفکر منظم در ما می‎شود، فرد به صورت طبیعی ترسو می‎گردد.
وقتی مغز موجی از پیام‎های عصبی را که برای هشدار در مورد خطرات آنی طراحی شده‎اند دریافت می‎کند، امیگدلا، که بخشی از مغز است، فعال می‎شود. امیگدلا پاسخ اضطراب را در مردم کنترل می‎کند.
امیگدلا در مغز برخی مردم هنگامی به اضطراب واکنش نشان می‎دهد که هیچ خطر قریب‎الوقوعی در کار نیست، که این موضوع باعث می‎شود تا این گروه از مردم سطوح بالایی از اضطراب و حملات پانیک را تجربه کنند.
وقتی به فرد پیامی در مورد واکنش به اضطراب داده می‎شود، وی ادرنالین ترشح می‎کند که زیر عنوان اپی‎نفرین نیز شناخته می‎شود.
ادرنالین توسط غدد ادرنال ترشح می‎گردد. برخی از مردم ادرنالین را زیر عنوان هورمون "بجنگ یا دررو" می‎شناسند. ترشح ادرنالین به درون سیستم می‎تواند باعث افزایش ضربان قلب، تعریق، گرفتگی معده، و تحریک تنفسم نامنظم شود. اینها همگی از مشخصات حمله پانیک هستند.
اگر هیچ خطری در کار نباشد و سیستم با ادرنالین اشباع شود، این هورمون برای پاسخ "دررو" مورد استفاده قرار نمی‎گیرد. انباشت آن می‎تواند سبب بروز یک حمله پانیک شود.
برخی ریسک فاکتورها می‎توانند احتمال دچار شدن فرد به حمله پانیک و اختلال پانیک را افزایش دهند.
ژنتیک در این مورد می‎تواند نقشی داشته باشد. اگر در خانوادۀ فرد یکی از خویشان نزدیک مثل پدر یا مادر یا خواهر و برادر دچار اختلال پانیک باشد، احتمال بروز این اختلال در فرد بیشتر خواهد بود.
در کنار تاریخچۀ خانوادگی تجربه استرس یا تغییر شدید در زندگی می‎تواند به عنوان محرک افزایش اضطراب و حملات پانیک عمل کند.
مثال‎هایی در این مورد شامل از دست دادن یکی از عزیزان فرد یا برهم خوردن کانون خانوادگی است. داشتن تاریخچۀ قرار گرفتن در معرض سوء استفادۀ جنسی یا فیزیکی نیز می‎تواند احتمالا ابتلا به اختلال پانیک را در فرد افزایش دهد.
عاداتی مثل مصرف دخانیات یا نوشیدن مقادیر بالای کافئین نیز یکی از ریسک فاکتورهای اختلال پانیک به شمار می‎رود.
حملات پانیک ممکن است در کنار اختلالاتی مثل اختلال اضطراب منتشر (GAD)، اختلال وسواس ناگزیر (OCD)، و اختلال استرس پس از ضربه (PTSD) بروز نماید.
به هر حال در برخی مواقع این اختلال بدون وجود هر واقعۀ مشخص یا تاریخچۀ خانوادگی به عنوان محرک بروز می‎کند. اختلالات مزبور ممکن است بدون هر گونه هشدار قبلی ایجاد شوند.

تشخیص
APA "راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی" (DSM-5) را منتشر می‎کند. این راهنما فهرست مقیاس‎های مورد نیاز برای تشخیص اختلالات سلامت روانی مثل افسردگی یا اختلال پانیک را برای پزشکان به دست می‎دهد، و تلاش بر آن است تا استانداری برای تشخیص در سراسر آمریکا ارائه شود.
مقیاس تشخیص اختلال پانیک شامل موارد زیر است:
• تجربۀ مکرر و نامنتظرۀ حملات پانیک
• دچار بودن به ترس ادامه‎دار دستکم به مدت یک ماه برای ابتلاء به حمله پانیک و علایم همراه آن مثل از دست دادن کنترل بر خود. فرد ممکن است به شکل قابل توجهی بر اثر ترس از دچار شدن به حمله پانیک پانیک در جمع دچار تغییرات رفتاری شود.
• دچار شدن به حملات پانیکی که نمی‎توان آنها را به مصرف برخی داروها یا ابتلاء به دیگر اختلالات روانی مثل فوبیای اجتماعی نسبت داد.
فرد دارای این علایم محتمل است که دچار اختلال پانیک باشد.

درمان
رایج‎ترین درمان برای اختلال پانیک استفاده از دارو و برگزاری جلسات روان‎درمانی است.
روان‏‌درمانی که زیر عنوان "گفتاردرمانی" نیز شناخته می‎شود شامل صحبت با یک متخصص بیماری‏های روانی برای شناسایی محرک‎های بالقوه حمله پانیک با هدف غلبه بر ترس‎ است.
برخی داروها نیز ممکن است برای تصحیح عدم تعادل نوروترانسمیترها در مغز که می‎توانند به اضطراب شدید منجر شوند، مورد استفاده قرار گیرد. مثال‎های در مورد این گروه از داروها شامل موارد زیر است:
• بنزودیازپین‎ها، مثل آلپرازولام (زاناکس) یا کلونازپام (کلونوپین)
• مهار کننده‎های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs) مثل فلوکستین (پروزاک)، پاروکستین (پکسیل) یا سرترالین (زولافت)
• مهار کننده‎های بازجذب سروتونین و نوراپی‎نفرین (SNRIs) مثل هیدروکلراید (افکسور XR)
برخی از اوقات یک دارو ممکن است برای یک فرد دچار اختلال اضطراب کارآیی داشته، اما در مورد فرد دیگر دچار همین اختلال فاقد کارآیی باشد. مردم همیشه باید در مورد فواید و عوارض جانبی بالقوۀ داروها بررسی لازم را انجام دهند.
بر مبنای اعلام "انستیتو ملی سلامت روانی" (NIMH) پزشک در عین حال می‎تواند داروهایی موسوم به بتا بلوکرها را برای بیمار تجویز کند، که باعث می‎شوند تا ضربان قلب بیمار تنظیم شوند و از تپش بیش از حد قلب پیشگیری شود.

پیشگیری
در کنار این درمان‎های پزشکی برای اختلال پانیک، برخی تغییرات در سبک زندگی می‎توانند به فرد در کاهش میزان وقوع حملات پانیک و اختلال پانیک کمک کنند. مثال‎هایی در این مورد شامل موارد زیر است:
• اجتناب از مصرف موادی مثل کافئین، سیگار یا مواد مخدر تفننی که تقویت کنندۀ اختلالات پانیک شناخته می‎شوند
• داشتن خواب کافی شبانه
• پیوستن به گروه‎هایی حمایتی متشکل از افراد دچار حملات منظم پانیک
• برداشتن قدم‎هایی در راستای کاهش استرس در زندگی مثل پرداختن به یوگا، تنفس عمیق یا ورزش منظم

عوارض
در صورت عدم درمان اختلال پانیک می‎تواند بر بسیاری از جنبه‎های زندگی فرد مبتلا اثرات مخرب داشته باشد. عوارض در این مورد شامل موارد زیر است:
• سوء مصرف الکل یا دیگر مواد مخدر به عنوان راهی برای "فرار" از نگرانی‎های زندگی روزمره
• ابتلاء به انواع فوبیا مثل اگورافوبیا
• دچار شدن به مشکلات مالی و کاری
• افزایش ریسک اقدام به خودکشی
• کناره‎گیری از موقعیت‎های اجتماعی
• نیاز مکرر به مراقبت پزشکی بر اثر نگرانی‎های مرتبط به سلامت
مراجعه به پزشک برای درمان اختلال پانیک می‎تواند به پیشگیری از پیامدهای مزبور کمک کند./

Source:
Panic attack and panic disorder: What you need to know
Last updated Fri 24 February 2017
By Rachel Nall RN, BSN, CCRN
Reviewed by Timothy J. Legg, PhD, CRNP