استئوارتریت یا ارتریت مفاصل

• علایم استئوارتریت
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
• ریسک فاکتورهای استئوارتریت
• عوارض استئوارتریت
• تشخیص استئوارتریت
• درمان استئوارتریت
• سبک زندگی و مداوای خانگی
• طب جایگزین

استئوارتریت یا ارتریت مفاصل شایع‌ترین نوع ارتریت است و میلیون‌ها تن در سطح جهان به این بیماری مبتلاء هستند. استئوارتریت زمانی بروز می‌کند که غضروف محافظی که پایانه دو استخوان را از هم جدا نگه می‌دارد به مرور زمان دچار فرسایش می‌شود.
اگرچه احتمال بروز استئوارتریت در هر مفصلی وجود دارد این اختلال بیش از همه به مفاصل دست، زانو، مفصل ران و ستون فقرات آسیب می‌زند.
علایم استئوارتریت به طور معمول قابل مدیریتند اگرچه آسیب وارد شده به مفاصل قابل برگشت نیست. حفظ فعالیت جسمانی، مدیریت وزن در محدوده سالم و برخی درمان‌ها می‌توانند روند پیشرفت بیماری را کُند کرده و درد و عملکرد مفصل را بهبود ببخشند.

علایم استئوارتریت
علایم استئوارتریت اغلب به کُندی ایجاد شده و به مرور زمان بدتر می‌شود. نشانه‌ها و علایم استئوارتریت عبارتند از:
• درد. مفاصل آسیب دیده ممکن است در طول حرکت یا پس از آن دچار درد شوند.
• خشکی. خشکی مفصل معمولاً در زمان بیدار شدن از خواب یا پس از مدتی عدم حرکت بیشتر محسوس است.
• حساس شدن. مفصل ممکن است با کمترین فشار بر روی آن یا ناحیه مجاور مفصل حساس شود.
• از دست دادن ویژگی انعطاف‌پذیری. شخص ممکن است نتواند از مفصل خود در طیف کامل حرکتی آن استفاده کند.
• ساییدگی. شخص ممکن است در هنگام کاربرد مفصل دچار حس وجود اصطکاک شود و صدای شکستن یا ترک خوردگی بشنود.
• زائده‌های استخوانی. این ذرات اضافی استخوان که حسی شبیه به غده یا برآمدگی به دست می‌دهند ممکن است در اطراف مفصل آسیب دیده شکل بگیرند.
• ورم. ورم ممکن است بر اثر التهاب بافت نرم اطراف مفصل ایجاد گردد.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
در صورتی که کسی دچار درد یا خشکی مفصل باشد که برطرف نمی‌شود باید با پزشک مشورت کند.

علل استئوارتریت
استئوارتریت زمانی ایجاد می‌شود که غضروف زیرسازی کننده پایانه‌های استخوان‌ها در مفاصل به تدریج تباه می‌شوند. غضروف یک بافت محکم و لغزنده است که امکان حرکت تقریباً فاقد اصطکاک را برای مفصل ایجاد می‌کند. در نهایت اگر غضروف مورد اشاره به طور کامل فرسوده شود استخوان‌ها دچار برهم‌ساییدگی می‌شوند.
به بیماری استئوارتریت اغلب زیر عنوان بیماری "سایش و پارگی" اشاره شده است. اما گذشته از درهم شکستن، استئوارتریت به کل غضروف آسیب می‌زند. این بیماری باعث ایجاد تغییراتی در استخوان و تباهی بافت‌های همبند می‌شود که مفصل را یکپارچه نگه می‌دارند و عضله را به استخوان متصل می‌کنند. استئوارتریت همچنین باعث التهاب جدار داخلی مفصل می‌شود.

ریسک فاکتورهای استئوارتریت
عوامل افزایش دهنده خطر بروز استئوارتریت عبارتند از:
• سن. با بالا رفتن سن خطر ابتلاء به استئوارتریت افزایش می‌یابد.
• جنسیت. زنان بیش از مردان در خطر ابتلاء به استئوارتریت قرار دارند، با وجودی که علت آن روشن نیست.
• چاقی. داشتن وزن اضافی از طُرق مختلف عامل تقویت بروز استئوارتریت است، و هر قدر وزن کسی بیشتر باشد خطر ابتلاء به استئوارتریت در مورد او بیشتر خواهد بود. افزایش وزن به میزان فشار وارد شده بر مفاصل حامل وزن مثل مفصل ران و زانوها می‌افزاید. همچنین بافت چربی پروتئین‌هایی تولید می‌کند که باعث التهاب در مفاصل و اطراف آنها می‌شوند.
• صدمات مفصل. صدمات، مثل مواردی که بر اثر مسابقات ورزشی یا تصادم ایجاد می‌شوند، می‌توانند خطر استئوارتریت را افزایش دهند. حتی صدماتی که سال‌ها سال پیش اتفاق افتاده و به ظاهر التیام یافته‌اند خطر بروز استئوارتریت را افزایش می‌دهند.
• فشار مکرر بر مفصل. اگر شغل کسی یا ورزشی که به آن می‌پردازد فشار مکرر بر یک مفصل وارد کند آن مفصل در نهایت به استئوارتریت دچار خواهد شد.
• ژنتیک. برخی از مردم نوعی آسیب‌پذیری در برابر ابتلاء به استئوارتریت را به ارث می‌برند.
• دگرشکلی (دفورمیته) استخوان. برخی از مردم با بدشکلی‌ها یا نقایص آسیب زننده به مفاصل از مادر متولد می‌شوند.
• بعضی اختلالات متابولیک. این اختلالات شامل دیابت و هموکروماتوسیس (هموکروماتوز) می‌شود که در آن بدن دارای مقادیر بیش از حد آهن است.

عوارض استئوارتریت
استئوارتریت یک بیماری انحطاطی است که به مرور زمان بدتر می‌شود و اغلب باعث ایجاد درد مزمن می‌گردد. درد مفصل و خشکی مفصل ممکن است به قدری شدید باشند که انجام تکالیف روزمره را مشکل سازند.
افسردگی و اختلالات خواب ممکن است بر اثر درد و ناتوانی ناشی از استئوارتریت بروز کنند.

تشخیص استئوارتریت
در طول یک معاینه فیزیکی پزشک مفصل آسیب دیده را در کاوش برای حساسیت، ورم، سرخی و انعطاف‌پذیری بررسی می‌کند.

تست‌های تصویربرداری
• اشعه X. غضروف در تصویربرداری اشعه X مشخص نمی‌شود، اما کاهش غضروف از طریق باریک شدن فضای بین استخوان‌ها در مفصل خود را نشان می‌دهد. اشعه X در عین حال می‌تواند زوائد استخوانی در اطراف مفصل را آشکار کند.
• MRI. اسکن MRI به طور معمول برای تشخیص استئوارتریت نیاز نیست اما می‌تواند در موارد غامض این بیماری اطلاعات تکمیلی در اختیار پزشک قرار دهد.

تست‌های آزمایشگاهی
آنالیز خون یا مایع مفصلی می‌تواند به تأیید تشخیص کمک کند.
• آزمایش خون. اگرچه هیچ تست اختصاصی برای استئوارتریت وجود ندارد برخی تست‌ها می‌توانند به از تشخیص خارج کردن علل درد مفصل مثل ارتریت روماتوئید کمک کنند.
• آنالیز مایع مفصلی. پزشک از یک سوزن برای گرفتن نمونه مایع از مفصل آسیب دیده استفاده می‌کند. این مایع در مرحله بعد برای التهاب و تععین اینکه درد ناشی از نقرس یا عفونتی غیر از استئوارتریت نباشد، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

درمان استئوارتریت
استئوارتریت قابل برگشت نیست اما درمان می‌تواند درد ناشی از آن را تخفیف دهد و به بهبود حرکت منجر شود.

دارودرمانی
داروهایی که می‌توانند به تخفیف علایم استئوارتریت و متقدماً درد، کمک کنند شامل موارد زیرند:
• استامینوفن. استامینوفن (تاینلول) نشان داده است که برای کمک به برخی از مردم مبتلاء به استئوارتریت که درد آنان خفیف تا متوسط است، کمک می‌کند. مصرف بیش از میزان تجویز شده استامینوفن می‌تواند به کبد آسیب برساند.
• داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs). داروهای غیر نسخه‌ای مثل ایبوپروفن (ادویل، مورتین IB) و ناپروکسن سدیم (الیو) بر مبنای دوزهای توصیه شده به طور معمول درد ناشی از استئوارتریت را تخفیف می‌دهند. داروهای قوی‌تر این گروه دارویی با نسخه قابل تهیه‌اند.
NSAIDs می‌توانند باعث آشوب معده، مشکلات قلبی عروقی، مشکلات خونریزی، و آسیب دیدگی کبد و کلیه شوند. داروهای این گروه به صورت ژل که بر روی موضع مالیده می‌شوند دارای عوارض کمتری هستند و ممکن است به اندازه اشکال دیگر این داروها مؤثر باشند.
• دولوکستین (کیمبالتا). در شرایط نرمال این دارو به عنوان داروی ضد افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما در عین حال می‌توان از آن برای درمان درد مزمن شامل درد استئوارتریت استفاده کرد.

مداوا
• فیزیوتراپی. فیزیوتراپیست می‌تواند ورزش‌هایی را برای تقویت عضلات اطراف مفاصل و افزایش میزان انعطاف‌پذیری و کاهش درد به بیمار آموزش دهد. ورزش‌های ملایمی مثل شنا یا پیاده‌روی نیز به همان اندازه مؤثرند.
• کاردرمانی. متخصص کاردمانی می‌تواند به بیمار راه‌هایی را برای انجام وظایف روزمره زندگی بدون اعمال فشار بیش از حد بر روی مفصل مشکل‌دار آموزش دهد. برای مثال یک مسواک با دسته بزرگ می‎تواند برای کسی که دچار استئوارتریت دست است کار مسواک زدن دندان را آسان‌تر کند. وجود یک نیمکت زیر دوش می‌تواند به تخفیف درد ناشی از ایستادن در صورت ابتلاء به استئوارتریت زانو کمک کند.

اقدامات جراحی و موارد دیگر
اگر راهکارهای محافظه‌کارانه مؤثر نباشند شخص می‌تواند اقدامات زیر را در مد نظر قرار دهد:
• تزریق کورتیزون. تزریق داروهای کورتیکوستروئید می‌تواند باعث تخفیف درد مفصل شود. در طول این اقدام پزشک ناحیه اطراف مفصل را بی‌حس می‌کند، و سپس با استفاده از یک سرنگ دارو را در فضای مفصلی تزریق می‌نماید. تعداد موارد تزریق برای هر بیمار به 3 یا 4 تزریق محدود می‌شود زیرا داروی مورد بحث می‌تواند به مرور زمان صدمات مفصل را تشدید کند.
• تزریق لوبریکاسیون. تزریق اسید هیالورونیک می‌تواند تا حدودی درد را بر اثر ایجاد حالت زیرسازی در فضای مفصل زانو تخفیف دهد، اگرچه برخی مطالعات عنوان کرده‌اند که این تزریق‌ها تأثیری بیش از دارونما ندارند. اسید هیالورونیک شبیه به یک جزء نرمال موجود در مایع مفصلی است.
• تنظیم مجدد استخوان‌ها. اگر استئوارتریت به یک زانو بیش از دیگری آسیب زده باشد، عمل استئوتومی ممکن است مفید باشد. در استئوتومی زانو، جراح شکافی در زیر زانو یا روی آن ایجاد می‌کند و سپس حاشیه زانو را برداشته یا جزئی به آن اضافه می‌کند. این کار باعث تغییر موضوع حمل وزن از قسمت فرسایش یافته زانو می‌شود.
• تعویض مفصل. در جراحی تعویض مفصل (ارتروپلاستی)، جراح سطوح مفصلی آسیب دیده را برداشته و آنها را با مفصلی از جنس پلاستیک و فلز جایگزین می‌کند. خطرات عمل مزبور شامل عفونت و لخته شدن خون است. مفصل مصنوعی فرسایش یافته یا شل می‌شود و در نهایت نیاز به تعویض دارد.

توضیح: تمامی تصاویر متعلق به مقاله اصلی از مایو کلینیک است و توضیحات مربوط به آنها به فارسی برگردانده شده است. 

سبک زندگی و مداوای خانگی
مردم باید تمام موارد مربوط به مدیریت بیماری خود به ویژه چگونگی تأثیر تغییرات سبک زندگی بر علایم بیماری را بیاموزند. ورزش و کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن راه‌های مهمی برای کاهش درد مفصل و خشکی ناشی از استئوارتریت هستند.
• ورزش. ورزش‌های کم-برخورد می‌توانند میزان تحمل و توانایی عضلات اطراف مفصل را افزایش دهند و بر پایداری آنها بیفزایند. پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا تمرینات اروبیک آبی گزینه‌های مناسبی هستند. در صورت احساس درد مردم باید دست از ادامه ورزش بردارند.
درد تازه‌ای که تا ساعت‌هایی پس از ورزش ادامه پیدا می‌کند احتمالاً به این معنی است که شخص بیش از حد بر بدن خود فشار آورده است و به این معنی نیست که ورزش باعث آسیب دیدگی شده یا شخص باید از ادامه ورزش خودداری کند. در این وضعیت می‌توان کار را با فشار کمتر و یکی دو روز وقفه از سر گرفت.
• کاهش وزن. داشتن اضافه وزن میزان فشار را بر مفاصل حمل کننده وزن مثل زانو و مفصل ران افزایش می‌دهد. حتی مقادیر کم کاهش وزن می‌تواند مقداری از فشار مزبور را کاهش داده و از میزان درد کم کند.
موارد دیگری که می‌توان از آنها استفاده کرد عبارتند از:
• درمان‌های حرکتی. تای چی و یوگا شامل تمرینات کم-فشار و قدرتی در تلفیق با تنفس عمیق هستند. بسیاری از مردم از این رویکردهای درمانی برای کاهش استرس در زندگی خود استفاده می‌کنند و تحقیقات عنوانگر مؤثر بودن یوگا و تای چی برای کاهش درد استئوارتریت و بهبود توان حرکتی هستند.
مردم در این مورد باید مطمئن شوند که گزینه یوگای آنان از نوع کم-فشار است و مربی می‌داند که کدام مفاصل شخص دچار آسیب شده‌اند. مردم باید از انجام حرکات مسبب درد مفصل خودداری کنند.
• گرمادرمانی و سرمادرمانی. هم گرما و هم سرما می‌توانند باعث تخفیف درد و ورم مفصل شوند. گرما، به ویژه گرمای مرطوب می‌تواند به شل شدن عضلات و فروکش درد کمک کند. سرما می‌تواند درد پس از ورزش را در عضلات کاهش دهد و از میزان اسپاسم عضلات کم کند.
• کپسیسین. کپسیسین موضعی، عصاره فلفل تند، که بر روی مفصل دچار ارتریت قرار می‌گیرد می‌تواند در مورد برخی بیماران مفید باشد. مردم ممکن است برای مشاهده اثرات مفید آن ناچار باشند تا هر روزه 3 تا 4 بار به مدت چندین هفته از کپسیسین موضعی استفاده کنند. شخص باید پس از استفاده از این کرم دست‌های خود را خوب بشوید.
• عضوبند یا کفی طبی. کفی طبی یا دیگر ابزارها می‌توانند به کاهش درد در موقع ایستادن یا راه رفتن کمک کنند. این ابزارها در راستای کمک به کاهش فشار وارد شده بر مفصل عمل می‌کنند.
• وسایل کمکی. این دستگاه‌ها می‌توانند به کاهش فشار از روی مفاصل کمک کنند. استفاده از یک عصا می‌تواند وزن تحمیل شده بر زانو یا مفصل ران را در موقع راه رفتن کم کند.
دستگیره‌ها و ابزارهای کمکی در محیط آشپزخانه می‌توانند در صورت ابتلاء شخص به استئوارتریت انگشتان دست به گرفتن اشیاء و وسایل کمک کنند.
• تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS). این روش از جریان الکتریکی با ولتاژ کم برای تخفیف درد استفاده می‌کند. TENS برای مردم دچار استئوارتریت زانو و مفصل ران تخفیف کوتاه مدت در درد ایجاد می‌نماید.

طب جایگزین
درمان‌های مورد استفاده در طب مکمل و یکپارچه شامل موارد زیر در پیوند با استئوارتریت نویدبخش نشان داده‌اند:
• طب سوزنی. برخی مطالعات خاطرنشان می‌کنند که طب سوزنی می‌تواند درد را تخفیف داده و میزان عملکرد را در مردم دچار استئوارتریت زانو افزایش دهد.
• گلوکوزامین و کوندروایتین. مطالعات در مورد این مکمل‌های غذایی به نتایج متناقضی رسیده‌اند. مطالعات اندکی آنها را برای استئوارتریت مفید ارزیابی کرده‌اند حال آنکه بیشتر مطالعات انجام شده خاطرنشان می‌کنند که کارآیی این مکمل‌ها بیشتر از دارونما نیست. گلوکوزامین و کوندروایتین می‌توانند با داروهای رقیق کننده خون مثل وارفارین فعل و انفعال داشته و سبب ایجاد مشکلات خونریزی شوند.
• ترکیب صابونی نشده آووکادو-دانه سویا. این مکمل غذایی - مخلوط روغن آووکادو و دانه سویا - به شکلی گسترده در سطح اروپا برای درمان استئوارتریت زانو و مفصل ران به کار می‎رود. مکمل مزبور کارکردی ضد التهابی دارد و برخی مطالعات نشان داده‌اند که می‌تواند روند آسیب دیدگی مفصل زانو را کُند یا حتی از آن پیشگیری کند.
• اسیدهای چرب امگا-3. این اسیدهای چرب که در ماهی‌های چرب و مکمل‌های روغن ماهی وجود دارند می‌توانند درد را کاهش داده و باعث بهبود عملکرد شوند./

• مایو کلینیک
• ترجمۀ فرهنگ راد

Source:
Mayo Clinic
Osteoarthritis
May 08, 2019