• جنیفر هوآیزن، دکتر استیسی آر. سمپسون
• ترجمه هستی فراست‌فر
گاز واژینال (گاز واژن) هنگامی ایجاد می‌شود که هوا در واژن (مهبل) محبوس می‌شود. این یک وضعیت شایع است و معمولاً به هیچ خطری مرتبط به سلامت ارتباطی ندارد. به هر جهت، در موارد نادر گاز واژینال می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات جدی‌تر مثل فیستول‌های واژنی باشد که بر اثر وجود ارتباط غیر نرمال میان دو دستگاه بدن ایجاد می‌شوند و نیاز به درمان پزشکی دارند.
مطالب این مقاله:
• گاز واژینال چیست؟
• علل طبیعی شایع
• پیشگیری
• فیستول‌ها
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
گاز واژینال چیست؟
همیشه مقداری هوا در واژن وجود دارد اما گاز واژینال هنگامی بروز می‌کند که حباب‌های بزرگ‌تر هوا در واژن محبوس می‌شوند و به آرامی به سر و صدا می‌افتند یا اینکه هوا به صورت ناگهانی رها می‌شود.
گاز واژینال معمولاً باعث ایجاد سر و صدای قابل توجهی می‌گردد زیرا هوای محبوس شده از طریق کانال واژینال به لرزش درمی‌آید. خروج این هوا می‌تواند صدایی شبیه به صدای نفخ شکم ایجاد کند.
علل طبیعی شایع
هر گاه چیزی وارد واژن شود هوا نیز می‌تواند وارد آنجا شده و محبوس گردد.
در اغلب موارد، گاز واژینال خطری برای سلامت محسوب نمی‌شود. برخی علل شایع مسبب گاز واژینال شامل موارد زیر است:
اختلال عملکرد کف لگن یا بیماری‌ها
تحقیقات بسیار اندکی در مورد گاز واژینال انجام شده است، احتمالاً به این دلیل که این وضعیت خطرناک یا مضر نیست و فقط گاهی از اوقات سبب ایجاد شرمندگی می‌شود. به هر جهت، برخی اختلالات ناحیۀ لگن به طریقی یا افزایش خطر گاز واژینال مرتبط دانسته شده‌اند.
اختلالات شایع و عوامل مرتبط به گاز واژینال شامل موارد زیرند:
• بی‌اختیاری ادراری
• پرولاپس دستگاه لگنی
• بی‌اختیاری مدفوع
• ضعف عضلات کف لگن به علت زایمان، اضافه وزن، سن، یا فشار بیش از حد روده
فعالیت جنسی
در خلال فعالیت جنسی، هوا به آسانی ممکن است درون واژن به دام بیفتد. واژن بر اثر تحریک جنسی منبسط و منقبض می‌شود که این وضعیت ورود هوای بیشتری را به درون آن ممکن می‌سازد.
هر گاه آلت تناسلی مرد یا هر چیز دیگری وارد واژن می‌شود، ریسک این احتباس هوا در آنجا وجود دارد. وقتی هوای مزبور آزاد می‌شود، می‌تواند سبب احساس و سر و صدای مورد اشاره گردد.
در برخی موارد نادر، حباب‌های هوا زیر دیافراگم به دام می‌افتند، که که این سبب ایجاد درد در قسمت فوقانی شکم و درد قفسۀ سینه می‌شود.
محصولات بهداشتی زنانه
محصولاتی مثل تامپون‌ها که استفاده از آنها مستلزم ورودشان به داخل واژن است، می‌توانند باعث حبس شدن هوا در داخل واژن شوند.
این هوا با خارج کردن وسایل مورد اشاره یا در هنگام فعالیت‌های فیزیکی یا کششی می‌تواند آزاد شود.
تنش عضلانی
برخی فعالیت‌ها مثل فعالیت جنسی یا معاینات زنان و زایمان، می‌تواند سبب تنش عضلات لگنی شود. این موضوع می‌تواند سبب حبس حباب‌های هوا در درون واژن گردد.
سرفه کردن و نیز ورزش می‌توانند باعث ایجاد تنش در عضلات لگن شوند، که این سبب ایجاد فشار بر هوای موجود در واژن و تخلیۀ آن می‌شود.
تمرینات کششی
برخی ورزش‌ها مثل یوگا که انجام آنها مستلزم حرکات کششی ناحیۀ لگن است، اغلب باعث باز یا شل شدن واژن می‌شوند که این امکان ورود هوای بیشتر را به درون واژن ایجاد می‌کند.
در کوران تغییر حرکت یا وضعیت، هوای محبوش شده در این محدوده می‌تواند به صورت ناگهانی آزاد و خارج شود.
معاینات یا اقدامات زنان و زایمان
معاینات فیزیکی و وارد کردن اسپکیولوم در خلال معاینات زنان و دیگر اقدامات پزشکی در این مورد می‌توانند سبب حبس هوا در داخل واژن شوند.
این هوا ممکن است وقتی دکتر ابزار را از واژن خارج کرده و به معاینه پایان می‌دهد از درون واژن رها شود.
پیشگیری از گاز واژن
در بسیاری مواقع هیچ راه واقعی برای پیشگیری از گاز واژینال وجود ندارد اما در عین حال نیازی نیز به این کار نیست. معمولاً تنها علایم گاز واژینال سر و صدا و حس حبس هوایی است که از واژن خارج می‌شود که به طور معمولاً با درد همراه نیست.
اگر گاز واژینال به صورت طبیعی برطرف نشود، در حالت راکد قرار گرفتن، مخصوصاً در هنگام ادرار کردن، می‌تواند به خروج هوای محبوس شده کمک کند. اگر گاز واژینال نتیجۀ تنش باشد، سعی در آرام‌بخشی و تمرین تنفس عمیق می‌تواند به رفع مشکل کمک کند.
اگر گاز واژینال مسأله‌ساز شود فرد می‌تواند با اجتناب از فعالیت‌های جنسی و تمرینات فیزیکی موجب بروز این گاز از دستش خلاص گردد. اجتناب از کاربرد محصولات بهداشتی زنانه مثل تامپون‌ها می‌تواند به کاهش ریسک ایجاد گاز واژینال کمک کند.
اگرچه زایمان به روش سزارین و جراحی لگن هر دو به افزایش ریسک گاز واژینال مرتبط شده‌اند، یک مطالعه در سال 2012 پی برده است که اغلب موارد گاز واژینال پس از زایمان طبیعی ایجاد می‌شود.
اگرچه توسط تحقیقات مستقیم مورد حمایت قرار نگرفته است، یک مطالعۀ محدود پی برده است که کاربرد پیساری، یک دستگاه دوار که برای کمک به تقویت بافت آسیب دیده بر اثر پرولاپس لگن در داخل واژن قرار داده می‌شود، علایم گاز واژینال را کاهش می‌دهد.
تمرینات کیگل که به عنوان بهبود دهندۀ عضلات کف لگن شناخته می‌شوند، نیز ممکن است احتمال بروز گاز واژینال را کاهش دهد.
فیستول‌ها
فیستول‌ها وقتی ایجاد می‌شوند که یک دهلیز مجوف و غیر نرمال در میان دو دستگاه به طور معمول نامتصل بدن توسعه پیدا می‌کند. فیستول‌ها ممکن است هنگام شکل‌گیری زخم‌های بافتی یا شکسته شدن آنها ایجاد گردند. فیستول‌های واژینال می‌توانند سبب ایجاد گاز واژینال شوند.
فیستول‌ها ممکن است بین واژن و چند دستگاه دیگر ناحیۀ لگنی شکل بگیرند. علایم همراه فیستول‌ها به اندازه و محدودۀ فیستول و دستگاه‌های درگیر بستگی دارد.
انواع محتمل فیستول واژینال شامل موارد زیر است:
فیستول وزیکوواژینال
فیستول وزیکوواژینال هنگامی ایجاد می‌شود که بین واژن و مثانه اتصالی ایجاد می‌گردد.
حداقل سه میلیون زن در کشورهای در حال توسعه دچار فیستول وزیکوواژینال درمان نشده هستند. این اختلال به طور معمول با وضع حمل دچار انسداد و جراحات جراحی زنان و زایمان همراه است.
در کشورهای توسعه یافته این عارضه شیوع بسیار کمتری دارد، اگرچه تخمین زده می‌شود که به 3 تا 5 درصد سرطان‌ها شامل واژن، سرویکس و رحم (جدار اندومتریال) مرتبط است.
شایع‌ترین علامت فیستول وزیکوواژینال ترشح آبکی و نشت ادامه‌دار ادرار است. فیستول‌های بزرگ می‌توانند درد و ناراحتی ایجاد کنند.
فیستول یوریتروواژینال
این فیستول هنگامی ایجاد می‌شود که ارتباطی میان واژن و لولۀ مثانه پدید می‌آید، ساختار لوله مانندی (که به‌طور معمول یکی از آنها در هر طرف بدن وجود دارد) که ادرار را برای خروج از بدن از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کند.
اکثر موارد فیستول‌های یوریتروواژینال بر اثر صدمات ناشی از جراحی زنان مثل هیسترکتومی بروز می‌کند.
شایع‌ترین علامت این اختلال نشت مداوم ادرار از واژن و ناراحتی ناحیۀ شکم است.
فیستول یورتروواژینال
فیستول یورتروواژینال نتیجۀ اتصال میان واژن و مجرای ادرار است، ساختار لوله‌مانندی که مثانه را به خارج بدن متصل می‌کند.
شایع‌ترین علایم این نوع فیستول نشت ادامه‌دار ادرار از واژن است که بر اثر وارد آمدن فشار به ناحیۀ شکم تشدید می‌شود.
فیستول انتروواژینال
فیستول انتروواژینال هنگامی شکل می‌گیرد که یک دریچۀ نامعمول بین واژن و رودۀ کوچک پدید می‌آید.
این اختلال می‌تواند نتیجۀ یک جراحی شکمی لگنی یا یک بیماری التهابی روده مثل بیماری کرون باشد. علایم شامل عبور گاز از واژن و درد شکم است.
فیستول رکتوواژینال
این نوع فیستول زمانی ایجاد می‌شود که یک اتصال نامعمول میان واژن و راست روده پدید می‌آید.
علل شایع عبارتند از:
• بیماری‌های التهابی روده مثل بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو
• زایمان طولانی یا دچار انسداد و مشکل
• آسیب‌دیدگی در خلال جراحی یا عوارض پس از جراحی مثل عفونت
• اشعه درمانی شامل ناحیۀ لگن
• تومورهای سرطانی
شایع‌ترین علایم فیستول رکتوواژینال شامل التهاب، عبور گاز یا مدفوع از طریق واژن و ایجاد بوی ناخوشایند است.
فیستول کولوواژینال
این فیستول وقتی شکل می‌گیرد که یک فضای باز غیر نرمال میان واژن و رودۀ بزرگ ایجاد می‌شود.
این اختلال مورد نادری تلقی می‌گردد و به طور بالقوه به عنوان یکی از عوارض جراحی‌های ناحیۀ لگن شامل هیسترکتومی بروز می‌کند. فیستول مزبور در عین حال ممکن است به سبب اختلالات گوارشی مثل دیورتیکولیت روده بزرگ، بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو بروز یابد.
شایع‌ترین علایم فیستول کولوواژینال شامل موارد زیر است:
• ایجاد معبر برای مدفوع یا نشت مدفوع یا گاز از راه واژن
• ترشح بدبوی واژینال که ممکن است تغییر رنگ یافته باشد
• عفونت‌های چندگانه یا برگشت کنندۀ دستگاه ادراری یا واژینال
• درد و التهاب در ناحیۀ بین واژن، کولون، و بافت‌های واژینال بیرونی
• احساس درد در هنگام فعالیت جنسی
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
در موارد نادر گاز واژینال می‌تواند نشانه‌ای از اختلال جدی‌تری باشد که نیازمند توجهات پزشکی است. وجود فیستول میان واژن و دیگر دستگاه‌های ناحیۀ شکمی لگنی اختلالی مرتبط به ایجاد گاز واژینال است که باید مورد پیگیری پزشکی قرار گیرد.
در صورتی که گاز واژینال به دنبال یا همراه هر یک از موارد زیر بروز یابد، فرد باید به پزشک مراجعه کند:
• زایمان، به ویژه در صورتی که زایمان اخیراً صورت گرفته یا وضع حمل دشواری بوده باشد
• اشعه درمانی شامل ناحیۀ لگن
• جراحی‌های زنان، لگن، یا ناحیۀ شکم
• احساس درد یا ناراحتی
• نشت ادرار یا افزایش ترشحات واژنی
• وجود مدفوع یا دیگر مواد زائد
• وجود بوی نامطبوع
• خون
• التهاب یا ورم بافت‌های واژینال
زنان در صورتی که گاز واژینال در سراسر روز ادامه داشته و مرتبط به فعالیت‌های مرتبط به ایجاد گاز واژینال مثل فعالیت جنسی یا حرکات کششی نباشد باید به پزشک مراجعه کند.
Source:
Medical News Today
Vaginal gas: Common causes and prevention
Last reviewed Thu 28 September 2017
By Jennifer Huizen
Reviewed by Stacey R. Sampson, DO
