• بتانی کدمن، دکتر دِبرا رُز ویلسون
• ترجمه هستی فراستفر
هیدروسالپینکس نام اختلالی است که در آن لولههای تخمبر (لولههای فالوپ) زنان با مایع مسدود میشود.
این اختلال به علل متفاوتی امکان بروز دارد و علایم آن بسته به شخص متفاوت است. برخی از زنان هیچ علامتی را تجربه نمیکنند اما در عین حال هیدروسالپینکس میتواند تأثیرات شدیدی بر باروری زنان داشته باشد.
[مطالب این مقاله:]
• علایم هیدروسالپینکس
• تشخیص هیدروسالپینکس
• علل هیدروسالپینکس و ریسک فاکتورها
• هیدروسالپینکس و ناباروری
• درمان هیدروسالپینکس
• دورنما در هیدروسالپینکس
علایم هیدروسالپینکس
علایم هیدروسالپینکس شامل موارد زیر است:
• درد در ناحیۀ شکم و لگن
• خروج ترشحات غیر معمول از واژن
به هر جهت این احتمال وجود دارد که زنی دچار هیدروسالپینکس باشد و در عین حال هیچ علامتی از این وضعیت در وی نباشد.
از آنجا که هیدروسالپینکس بر باروری زنان تأثیر منفی دارد، بسیاری از زنان تنها در زمان تلاش برای باردار شدن متوجه ابتلاء خود به هیدروسالپینکس میشوند.
تشخیص هیدروسالپینکس
پزشک با استفاده از روشهای مختلفی شامل موارد زیر میتواند هیدروسالپینکس را تشخیص دهد:
• سونوهیستروسالپینگوگرافی: توضیح سـادۀ روش مزبور این است که مایع شستشو و هوای استریل از گردن رحم عبور کرده وارد زهدان (رحم) زن میشوند. در مرحلۀ بعد از یک اولتراسوند ترانسواژینال برای کاوش در دستگاههای تولید مثل استفاده میشود تا مشخص گردد که انسدادی وجود دارد یا خیر.
• اولتراسوند: این یک راه برای بررسی هیدروسالپینکس است اما چندان راه مؤثری نیست. یک مطالعه گزارش داده است که تنها 34 درصد موارد با استفاده از اولتراسوند قابل مشاهده بودهاند.
• هیستروسالپینگوگرام (HSG): این نوعی عکسبرداری اشعۀ ایکس است که میتواند انسداد موجود در لولههای فالوپ را نشان دهد. نوع خاصی رنگ قابل رویت برای دستگاه اشعه X از طریق واژن و گردن رحم وارد سیستم تناسلی میشود.
• لاپاراسکپی: این اقدام پزشکی که به نام جراحی سوراخ کلید هم شناخته میشود یک اقدام جراحی است که در آن یک سوراخ کوچک در شکم ایجاد، و دوربینی از راه آن وارد بدن میشود. این کار به جراح امکان میدهد تا دستگاههای داخل بدن را ببیند و با استفاده از لاپاراسکپ نسبت به خارج کردن مایع یا دیگر مواد منجر به انسداد اقدام کند.
لاپاراسکپی تشخیصی نیز میتواند تعیین کند که آیا مشکل دیگری مثل اندومتریوزیس (اندومتریوز) که بتواند مسبب ایجاد ناباروی شود، مطرح است یا خیر.
در زمینه باروی بیشتر بخوانیم:
داروهای باروری برای زنان - انواع، کاربردها، و عوارض جانبی

علل و ریسک فاکتورها
دلایل مختلفی برای بروز هیدروسالپینکس وجود دارد. شایعترین علل شامل فهرست زیر است:
• عفونتهای واگیردار جنسی (STIs)
• اندومتریوز
• بیماری التهابی لگن (PID)
• پارگی آپاندیسیت
• جراحی شکم
وقتی یک ناحیه در بدن دچار رنج ناشی از جراحت یا آسیب دیدگی میشود، بدن به سرعت سلولهای التهابی را به عنوان بخشی از پاسخ ایمنی به ناحیۀ مزبور انتقال میدهد.
در لولههای فالوپ التهاب و التیام میتواند سبب از دست رفتن فیمبریا (برآمدگیهای انگشت مانند انتهای لولۀ فالوپ) و در نهایت بسته شدن لولۀ مزبور شود.
هیدروسالپینکس و ناباروری
در طول عمل لقاح، تخمک از تخمدان در امتداد لولههای فالوپ به حرکت درآمده به رحم میرود. هیدروسالپینکس سبب انسداد لولههای فالوپ با مایع میشود و بنابراین تخمک دیگر قادر به عبور از لولۀ فالوپ نخواهد بود.
همچنین فیمربیا که کمک میکند تا تخمک از تخمدان به درون لولۀ فالوپ برود ممکن دچار به هم چسبیدگی شود.
اگر فقط یکی از لولههای فالوپ مسدود شود، هنوز امکان باردار شدن زن بدون مداخلۀ پزشکی وجود خواهد داشت زیرا برای تخمک آمده از تخمدان دیگر همچنان امکان ورود به داخل رحم وجود دارد.
همچنین این شانس وجود دارد که مایع جمع شده بتواند به داخل رحم نشت کند و با برهمکنش با نطفه آن را به طور کامل القاء کند.
درمان و مدیریت هیدروسالپینکس
رایجترین درمان برای زنان دچار هیدروسالپینکس انجام جراحی برای برداشتن لولۀ آسیب دیده است. این نوع جراحی زیر عنوان سالپینگوگرافی شناخته میشود.
جراحی همچنین ممکن است برای خارج کردن بافت مجروح از دیگر نقاطی که ممکن است بر باروری تأثیر منفی داشته باشد انجام گردد.
اگر علت بروز مشکل اندومتریوز تعیین شود پزشکان میتوانند نسبت به برداشتن تودههای اندومتریال اقدام کنند.
در مواردی که در آنها بیماری التهابی لگن مطرح است دکتر میتواند یک دوره آنتیبیوتیک را برای درمان عفونتهای باقی مانده تجویز کند.
بسیاری از زنان مبتلا به هیدروسالپینکس انجام درمان باروری در محیط آزمایشگاهی (IVF) را در هنگام تلاش برای باروری انتخاب میکنند.
اگر درمان مزبور پیش از جراحی برای برداشتن لولۀ آسیب دیده شروع شود، شانس موفقیت کمتر خواهد بود. بنابراین توصیه میشود که انجام درمان IVF برای اطمینان از حصول بهترین شانس برای موفقیت بعد از انجام جراحی صورت گیرد.
دیگر درمان ممکن اسکلروتراپی است. اسکلروتراپی هنگامی مطرح است که یک سوزن تحت هدایت اولتراسوند برای بیرون کشیدن مایع از لولۀ آسیب دیده مورد استفاده قرار میگیرد. آنگاه یک مادۀ شیمیایی مخصوص به نام عامل اسکلروزینگ تزریق میشود که باید از تجمع بعدی مایع پیشگیری کند.
مطالعات بسیار اندکی در مورد اسکلروتراپی انجام شده است بنابراین تعیین ریسکهای همراه و اینکه اثربخشی آن میتواند با اثربخشی برداشتن کل لوله همخوان باشد دشوار است.
دورنما در هیدروسالپینکس
برای زنان مبتلا به هیدروسالپینکس باردار شدن امکانپذیر است. به هر جهت، شانس بارداری موفق به علت و شدت انسداد بستگی دارد و نیز اینکه آیا زنان مزبور مورد درمانی قرار گرفتهاند یا خیر.
لقاح ممکن است بدون هر گونه درمان صورت پذیرد اما شانس این موضوع پایین است و خطر عوارضی مثل از دست دادن زودهنگام بارداری بسیار مطرح است.
اگر زنی تصمیم دارد که برای هیدروسالپینکس تحت درمان قرار گیرد، شانس بارداری موفق در وی افزایش خواهد یافت مشخصاً اگر درمان IVF پس از انجام درمان هیدروسالپینکس در مورد وی انجام شود.
اعتقاد بر آن است که هم هیدروسالپینکس و هم اسکلروتراپی در صورت ترکیب با درمان IVF نرخ موفقیت مشابهی دارند، اما برای تأیید این نظر به مطالعات بیشتری نیاز است.
دکتر میتواند در مورد گزینههای مختلف درمانی به زنان مشورت دهد و در انتخاب بهترین گزینۀ درمانی به آنان کمک کند./
Source:
Hydrosalpinx: Symptoms, fertility, and treatment
Last reviewed Sun 21 January 2018
By Bethany Cadman
Reviewed by Debra Rose Wilson, PhD, MSN, RN, IBCLC, AHN-BC, CHT