هیدروسالپینکس یا انسداد لوله‌های فالوپ (تخم‌بر) زنان با مایع - علایم، باروری، و درمان

• بتانی کدمن، دکتر دِبرا رُز ویلسون
• ترجمه هستی فراست‎فر

هیدروسالپینکس نام اختلالی است که در آن لوله‎های تخم‌بر (لوله‎های فالوپ) زنان با مایع مسدود می‎شود.
این اختلال به علل متفاوتی امکان بروز دارد و علایم آن بسته به شخص متفاوت است. برخی از زنان هیچ علامتی را تجربه نمی‎کنند اما در عین حال هیدروسالپینکس می‎تواند تأثیرات شدیدی بر باروری زنان داشته باشد.

[مطالب این مقاله:]
• علایم هیدروسالپینکس
• تشخیص هیدروسالپینکس
• علل هیدروسالپینکس و ریسک فاکتورها
• هیدروسالپینکس و ناباروری
• درمان هیدروسالپینکس
• دورنما در هیدروسالپینکس

علایم هیدروسالپینکس
علایم هیدروسالپینکس شامل موارد زیر است:
• درد در ناحیۀ شکم و لگن
• خروج ترشحات غیر معمول از واژن
به هر جهت این احتمال وجود دارد که زنی دچار هیدروسالپینکس باشد و در عین حال هیچ علامتی از این وضعیت در وی نباشد.
از آنجا که هیدروسالپینکس بر باروری زنان تأثیر منفی دارد، بسیاری از زنان تنها در زمان تلاش برای باردار شدن متوجه ابتلاء خود به هیدروسالپینکس می‎شوند.

تشخیص هیدروسالپینکس
پزشک با استفاده از روش‎های مختلفی شامل موارد زیر می‎تواند هیدروسالپینکس را تشخیص دهد:
• سونوهیستروسالپینگوگرافی: توضیح سـادۀ روش مزبور این است که مایع شستشو و هوای استریل از گردن رحم عبور کرده وارد زهدان (رحم) زن می‎شوند. در مرحلۀ بعد از یک اولتراسوند ترانس‌واژینال برای کاوش در دستگاه‌های تولید مثل استفاده می‎شود تا مشخص گردد که انسدادی وجود دارد یا خیر.
• اولتراسوند: این یک راه برای بررسی هیدروسالپینکس است اما چندان راه مؤثری نیست. یک مطالعه گزارش داده است که تنها 34 درصد موارد با استفاده از اولتراسوند قابل مشاهده بوده‌اند.
• هیستروسالپینگوگرام (HSG): این نوعی عکسبرداری اشعۀ ایکس است که می‌‏تواند انسداد موجود در لوله‎های فالوپ را نشان دهد. نوع خاصی رنگ قابل رویت برای دستگاه اشعه X از طریق واژن و گردن رحم وارد سیستم تناسلی می‎شود.
• لاپاراسکپی: این اقدام پزشکی که به نام جراحی سوراخ کلید هم شناخته می‎شود یک اقدام جراحی است که در آن یک سوراخ کوچک در شکم ایجاد، و دوربینی از راه آن وارد بدن می‎شود. این کار به جراح امکان می‎دهد تا دستگاه‌های داخل بدن را ببیند و با استفاده از لاپاراسکپ نسبت به خارج کردن مایع یا دیگر مواد منجر به انسداد اقدام کند.
لاپاراسکپی تشخیصی نیز می‎تواند تعیین کند که آیا مشکل دیگری مثل اندومتریوزیس (اندومتریوز) که بتواند مسبب ایجاد ناباروی شود، مطرح است یا خیر.

در زمینه باروی بیشتر بخوانیم:

داروهای باروری برای زنان - انواع، کاربردها، و عوارض جانبی

علل و ریسک فاکتورها
دلایل مختلفی برای بروز هیدروسالپینکس وجود دارد. شایع‎ترین علل شامل فهرست زیر است:
• عفونت‎های واگیردار جنسی (STIs)
• اندومتریوز
• بیماری التهابی لگن (PID)
• پارگی آپاندیسیت
• جراحی شکم
وقتی یک ناحیه در بدن دچار رنج ناشی از جراحت یا آسیب دیدگی می‎شود، بدن به سرعت سلول‌های التهابی را به عنوان بخشی از پاسخ ایمنی به ناحیۀ مزبور انتقال می‎دهد.
در لوله‎های فالوپ التهاب و التیام می‎تواند سبب از دست رفتن فیمبریا (برآمدگی‎های انگشت مانند انتهای لولۀ فالوپ) و در نهایت بسته شدن لولۀ مزبور شود.

هیدروسالپینکس و ناباروری
در طول عمل لقاح، تخمک از تخمدان در امتداد لوله‎های فالوپ به حرکت درآمده به رحم می‎رود. هیدروسالپینکس سبب انسداد لوله‌های فالوپ با مایع می‎شود و بنابراین تخمک دیگر قادر به عبور از لولۀ فالوپ نخواهد بود.
همچنین فیمربیا که کمک می‌کند تا تخمک از تخمدان به درون لولۀ فالوپ برود ممکن دچار به هم چسبیدگی شود.
اگر فقط یکی از لوله‎های فالوپ مسدود شود، هنوز امکان باردار شدن زن بدون مداخلۀ پزشکی وجود خواهد داشت زیرا برای تخمک آمده از تخمدان دیگر همچنان امکان ورود به داخل رحم وجود دارد.
همچنین این شانس وجود دارد که مایع جمع شده بتواند به داخل رحم نشت کند و با برهم‌کنش با نطفه آن را به طور کامل القاء کند.

درمان و مدیریت هیدروسالپینکس
رایج‎ترین درمان برای زنان دچار هیدروسالپینکس انجام جراحی برای برداشتن لولۀ آسیب دیده است. این نوع جراحی زیر عنوان سالپینگوگرافی شناخته می‎شود.
جراحی همچنین ممکن است برای خارج کردن بافت مجروح از دیگر نقاطی که ممکن است بر باروری تأثیر منفی داشته باشد انجام گردد.
اگر علت بروز مشکل اندومتریوز تعیین شود پزشکان می‎توانند نسبت به برداشتن توده‎های اندومتریال اقدام کنند.
در مواردی که در آنها بیماری التهابی لگن مطرح است دکتر می‎تواند یک دوره آنتی‎بیوتیک را برای درمان عفونت‎های باقی مانده تجویز کند.
بسیاری از زنان مبتلا به هیدروسالپینکس انجام درمان باروری در محیط آزمایشگاهی (IVF) را در هنگام تلاش برای باروری انتخاب می‎کنند.
اگر درمان مزبور پیش از جراحی برای برداشتن لولۀ آسیب دیده شروع شود، شانس موفقیت کمتر خواهد بود. بنابراین توصیه می‎شود که انجام درمان IVF برای اطمینان از حصول بهترین شانس برای موفقیت بعد از انجام جراحی صورت گیرد.
دیگر درمان ممکن اسکلروتراپی است. اسکلروتراپی هنگامی مطرح است که یک سوزن تحت هدایت اولتراسوند برای بیرون کشیدن مایع از لولۀ آسیب دیده مورد استفاده قرار می‎گیرد. آنگاه یک مادۀ شیمیایی مخصوص به نام عامل اسکلروزینگ تزریق می‌شود که باید از تجمع بعدی مایع پیشگیری کند.
مطالعات بسیار اندکی در مورد اسکلروتراپی انجام شده است بنابراین تعیین ریسک‎های همراه و اینکه اثربخشی آن می‎تواند با اثربخشی برداشتن کل لوله همخوان باشد دشوار است.

دورنما در هیدروسالپینکس
برای زنان مبتلا به هیدروسالپینکس باردار شدن امکان‎پذیر است. به هر جهت، شانس بارداری موفق به علت و شدت انسداد بستگی دارد و نیز اینکه آیا زنان مزبور مورد درمانی قرار گرفته‎اند یا خیر.
لقاح ممکن است بدون هر گونه درمان صورت پذیرد اما شانس این موضوع پایین است و خطر عوارضی مثل از دست دادن زودهنگام بارداری بسیار مطرح است.
اگر زنی تصمیم دارد که برای هیدروسالپینکس تحت درمان قرار گیرد، شانس بارداری موفق در وی افزایش خواهد یافت مشخصاً اگر درمان IVF پس از انجام درمان هیدروسالپینکس در مورد وی انجام شود.
اعتقاد بر آن است که هم هیدروسالپینکس و هم اسکلروتراپی در صورت ترکیب با درمان IVF نرخ موفقیت مشابهی دارند، اما برای تأیید این نظر به مطالعات بیشتری نیاز است.
دکتر می‎تواند در مورد گزینه‌های مختلف درمانی به زنان مشورت دهد و در انتخاب بهترین گزینۀ درمانی به آنان کمک کند./

Source:
Hydrosalpinx: Symptoms, fertility, and treatment
Last reviewed Sun 21 January 2018
By Bethany Cadman
Reviewed by Debra Rose Wilson, PhD, MSN, RN, IBCLC, AHN-BC, CHT