• ریچل نل، والیندا ریجینگز اِنوادایک
• ترجمه هستی فراستفر
تخمدان‌ها دو ارگان تخم مرغ شـــکل در سـیسـتم تـولیــد مثل زنان هستند. تخمدان‌ها سلولهای تخمک را تولید کرده و نیز هورمونهای پروژسترون و استروژن را ترشح میکنند که برای تخمک‌گذاری، بارداری، و توسعه مشخصات جنسی زنانه نقش حیاتی دارند.
اگرچه اندازه تخمدانهای زنان در افراد مختلف متفاوت است در عین حال امکان بزرگ شدن تخمدان به دلایل متفاوت وجود دارد.
هرچند برخی علل بزرگ شدن تخمدان‌ها، مثل تخمک‌گذاری، بی‌ضرر محسوب میشوند، دلایل دیگر بزرگ شدن تخمدان‌ها نیاز به درمان دارند.
[مطالب این مقاله:]
• علایم بزرگ شدن تخمدان‌ها
• علل بزرگ شدن تخمدان‌ها
• بزرگ شدن تخمدان‌ها و بارداری
• درمان بزرگ شدن تخمدان‌ها
• پیام همراه
علایم بزرگ شدن تخمدان‌ها
در حالی که تخمدانهای بزرگ شده همیشه علایمی ایجاد نمیکنند، زنان دچار این وضعیت ممکن است با موارد زیر مواجه شوند:
• تغییراتی در عادات روده
• افزایش میزان نیاز به ادرار کردن
• بینظم شدن چرخه عادت ماهانه
• احساس درد یا فشار در ناحیه لگن
• تورم ناحیه لگن یا احساس پربودگی
• ناراحتی مداوم ناحیه شکم مثل نفخ یا تهوع
• نازک شدن موی سر
• افزایش میزان رشد مو در نقاط مختلف بدن
• خستگی مفرط غیر قابل توضیح
• افزایش وزن یا کاهش وزن
برخی از مواقع این امکان وجود دارد که تخمدان‌ها به قدری بزرگ شوند که زنان یا پزشک آنان بتواند تخمدان‌ها را در ناحیه لگن احساس کند، اما اغلب اوقات چنین نیست.
وقتی زنی دارای علایمی است که نشان میدهند وی دچار مشکل بزرگ شدن تخمدان یا دیگر اختلالات مربوط به تخمدان است، پزشک احتمالاً انجام تست اولتراسوند را تجویز می‌کند.
اولتراسوند از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از دستگاه‌های ناحیه لگن استفاده می‌کند. پزشکان ممکن است اولتراسوند را در ناحیه شکم (ترانسابدومینال) انجام دهند یا پروب (کاوشکر) را وارد واژن کنند (ترانسواژینال).
علل بزرگ شدن تخمدان‌ها
بزرگ شدن تخمدان‌ها علل بالقوهای شامل موارد زیر دارد:
تخمک‌گذاری
تخمک‌گذاری هنگامی مطرح است که یک تخمدان تخمکی را برای بارور شدن راه می‌کند. در طول تخمک‌گذاری تخمدان‌ها توسط هورمونها مورد تحریک بیش از حد قرار میگیرند و ممکن است به صورت موقتی بزرگ شوند.
اگر زنی از داروهای باروری استفاده کند احتمال بزرگ شدن تخمدان‌ها در طول تخمک‌گذاری بیشتر خواهد بود.
سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلیکیستیک اختلال شایعی است که در آن عدم تعادل هورمونی سبب ایجاد کیستهایی در تخمدان‌ها می‌شود.
زنان دچار سندرم تخمدان پلیکیستیک ممکن است به بینظمی پریود دچار شوند و نیز ممکن است باردار شدن برای آنان دشوار گردد، زیرا در این اختلال احتمال آن هست که رها شدن تخمکها دچار بینظمی گردد. سندرم مزبور در عین حال می‌تواند باعث افزایش وزن و رشد بیش از حد مو در بدن زن شود.
ادم تخمدان
این اختلالان نادر هنگامی بروز می‌کند که مایعات در بافت تخمدان جمع میشوند. در اغلب موارد ادم تخمدان فقط در یک تخمدان بروز می‌کند.
ادم تخمدان ممکن است به علت پیچش محدود تخمدان ایجاد شود، وضعیتی که باعث انسداد جریان خون شده و مانع تخلیه مایع لنفاوی می‌شود. در نتیجه، مایع درون تخمدان جمع شده و باعث افزایش اندازه آن می‌شود.
پیچ‌خوردگی تخمدان
پیچ‌خوردگی تخمدان به وضعیتی اشاره دارد که تخمدان به طور محدود یا کامل دور بافتهای تقویت کنندۀ خود دچار پیچ‌خوردگی می‌شود. پیچ‌خوردگی تخمدان یکی اختلال پزشکی اورژانسی محسوب می‌گردد.
پیچ‌خوردگی تخمدان باعث انسداد جریان خون در تخمدان شده و می‌تواند باعث ایجاد تهوع، درد ناحیه لگن، و استفراغ قابل توجهی شود. پیچ‌خوردگی تخمدان نیاز به عمل جراحی فوری دارد تا پیچش ایجاد شده برطرف و جریان خون مجدداً برقرار گردد.
تومورها یا کیستهای خوش‌خیم
تخمدان‌ها محل بروز چند نوع توده یا کیستهای خوش‌خیم یا غیر سرطانی هستند. این تودهها یا کیستها شامل تراتومای کیستیک بالغ، فیبروتکوما و کیستادنوما می‌شود.
کیستها مشکلی شایعند و به طور معمول بدون درمان برطرف میشوند.
سرطان تخمدان
سرطان تخمدان هنگامی بروز می‌کند که سلولهای سرطانی در تخمدان‌ها رشد میکنند. این نوع سرطان بیشتر در دوران پس از یائسگی در زنان شایع است.
علایم سرطان تخمدان غیر خاص بوده و شامل درد لگن، نفخ و خستگی مفرط است.
پزشک قبل از اقدام به تست برای سرطان تخمدان تاریخچۀ پزشکی، علایم و تصاویر اولتراسوند زنان را مورد بررسی قرار میدهد. بیوپسی تخمدان می‌تواند تشخیص را قطعی سازد.
بزرگ شدن تخمدان‌ها و بارداری
تخمدان‌ها ممکن است در طول بارداری به علت لوتئوما بزرگ به نظر برسند. لوتئوما تودهای خوش‌خیم روی تخمدان است که فقط در طول بارداری ایجاد می‌شود.
پزشکان دقیقاً از علت این موضوع مطلع نیستند که چرا برخی زنان دچار لوتئوما شده و دیگر زنان دچار آن نمیشوند، اما آنها بر این باورند که افزایش میزان هورمون در طول دوره بارداری می‌تواند در این مورد نقش داشته باشد.
اغلب لوتئوماها باعث بروز علایم نمیشوند. پزشک به طور معمول در هنگام انجام تست روتین اولتراسوند یا در موقع انجام زایمان زن به روش سزارین متوجه وجود آن می‌شود.
زنانی که در طول نیمه اول دوره بارداری خود دچار لوتئوما میشوند گرایشی به تجربه علایم شدیدتری از خود نشان میدهند و ممکن است برای خارج کردن تودهها نیاز به عمل جراحی داشته باشند.
علایم محتمل در مورد لوتئوماها شامل دشواری ادرار کردن، میزان بالای هورمون تستوسترون و وایریلیزیشن (بروز مشخصات خصلتنمای مردان مثل عمیق شدن صدا و افزایش موی بدن) است.
لوتئوماها معمولاً پس از زایمان زن از بین میروند بنابراین پزشکان تا حد امکان از انجام جراحی در مورد آنها خودداری میکنند.
درمان بزرگ شدن تخمدان‌ها
درمان بزرگ شدن تخمدان‌ها به علت بروز این وضعیت بستگی دارد. برای مثال راههایی برای مدیریت سندرم تخمدان پلیکیستیک شامل موارد زیر است:
• کاهش وزن، زیرا حتی کاهش وزن به میزان ده درصد وزن بدن می‌تواند در به حداقل رساندن علایم و ایجاد نظم بیشتر در پریودها کمک کند.
• مصرف قرص‌های کنترل بارداری هورمونی، زیرا این قرصها میتوانند به ایجاد نظم در چرخه عادت ماهانه کمک کنند.
• مصرف داروهای ضد اندروژن.
• مصرف متفورمین، که دارویی است که برای کمک به کنترل سطح انسولین و هورمون اندروژن اضافی به کار میرود.
درمان سرطان تخمدان می‌تواند شامل خارج کردن تخمدان‌ها و بافت اطراف آنها باشد که احتمال آسیب دیدن آنها بر اثر بیماری وجود دارد.
در عین حال احتمال آن هست که پزشک برای کشتن سلولهای سرطانی انجام شیمی درمانی را توصیه کند و اشعه درمانی برای کاهش اندازه تومورها پیش از خارج کردن آنها را در دستور کار قرار دهد.
بزرگ شدن تخمدان‌ها بر اثر چرخه عادت ماهانه نیازی به درمان ندارد مگر اینکه سبب ایجاد علایم ناراحت کننده شده باشد.
پیام همراه
بزرگ شدن تخمدان‌ها می‌تواند علل مختلفی داشته باشد و اغلب آنها سبب ایجاد مشکلات درازمدت نمیشوند.
زنان دچار درد لگن و احساس پربوردگی یا تغییر در عادات روده و مثانه باید به پزشک مراجعه کنند. طیفی از درمان‌ها در دسترسند که میتوانند به کاهش علایم در این مورد کمک کنند./
Source:
Enlarged ovaries: Everything you need to know
Last reviewed Fri 20 July 2018
By Written by Rachel Nall, RN, BSN, CCRN
Reviewed by Valinda Riggins Nwadike
