انواع، علایم، علل، تشخیص، و درمان رکتوسل

• کریستین نوردکویست، دکتر استیسی سمپسون
• ترجمه پریسا شعله‎دوست

رکتوسل نوعی پرولاپس یا فروافتادگی دستگاه لگن است. رکتوسل هنگامی بروز می‌کند که رباط‎‌ها و عضلات حمایت کننده لگن در کف آن تضعیف می‌شوند. نام‌های دیگری که برای رکتوسل مورد استفاده قرار می‌گیرد شامل پرولاپس دیواره خلفی واژن یا پروکتوسل است.
زایمان، بالا رفتن سن، و طیفی از عوامل دیگر می‌توانند باعث شوند حایل‎ معمولاً زبر، فیبروزی و ورقه مانند بین راست روده و واژن ضعیف شود.
رکتوسل می‌تواند باعث ایجاد یبوست و ناراحتی شود اما اگر کوچک باشد احتمال آن هست که علایمی به همراه نداشته باشد.
اغلب زنان می‌توانند رکتوسل را در محیط خانه درمان کنند اما موارد شدید آن نیاز به عمل جراحی دارد.

[مطالب این مقاله:]
• انواع رکتوسل
• علایم رکتوسل
• علل رکتوسل
• تشخیص رکتوسل
• درمان رکتوسل
• پیشگیری از رکتوسل

انواع رکتوسل
رکتوسل نوعی فروافتادگی دستگاه لگنی است. در زنان راست روده برجسته شده به داخل دیواره پشتی واژن وارد می‌شود. دیگر انواع پرولاپس عبارتند از:
• پرولاپس دیواره قدامی واژن یا سیستوسل، که در آن مثانه ادراری برآمده شده وارد دیواره جلوی واژن می‌شود
• پرولاپس رحم، که در آن رحم شل شده به داخل واژن فرو می‌‏افتد
• پرولاپس والت که در آن قسمت بالای واژن (والت) پس از عمل هیسترکتومی دچار فرونشست می‌شود
پرولاپس لگن می‌تواند به درجات متفاوتی از شدت ظاهر گردد. برخی زنان ممکن است همزمان دچار اشکال مختلفی از این مشکل باشند و برای مثال در مورد آنان پرولاپس قسمت قدامی و خلفی واژن به شکل همزمان بروز نماید.

علایم رکتوسل
رکتوسل خفیف ممکن است فاقد علامت باشد.
بر مبنای اعلام "انجمن آمریکایی جراحان ناحیه کولون و رکتال"، متخصصان مراقبت‌های پزشکی انجام دهنده معاینات روتین بالینی پی برده‌اند که رکتوسل مبتلابه حدود 40 درصد زنان است، اگرچه ممکن خود آنان از این موضوع بی‌خبر باشند.
در موارد خفیف رکتوسل، زنان ممکن است متوجه وجود فشار در ناحیه واژن شوند یا احساس کنند که محتویات روده بزرگ پس از رفتن به توالت به طور کامل تخلیه نمی‌شود.
در موارد متوسط، تلاش برای تخلیه روده ممکن است مدفوع را بیش از آنکه از راه مقعد تخلیه کند آن را به درون رکتوسل براند.
احتمال بروز درد و ناراحتی در هنگام دفع مدفوع وجود دارد. شانس بالایی برای ابتلاء به یبوست مطرح است و ممکن است زنان در طول مقاربت جنسی دچار درد شوند.
برخی زنان این وضعیت را به صورت "حس پایین افتادن چیزی" یا فروافتادگی در ناحیه لگن توصیف می‎کنند.
در موارد شدید، زنان ممکن است با بی‌اختیاری دفع مدفوع مواجه شوند، و برخی از اوقات امکان دارد توده از طریق دهانه واژن یا از طریق مقعد دچار پرولاپس گردد.

علل رکتوسل
رکتوسل معمولاً به همراه بارداری و زایمان رخ می‌دهد اما ریسک بروز همراه بالا رفتن سن افزایش می‌یابد و عوامل دیگری نیز ممکن است در این مورد نقش داشته باشند.
علت زیربنایی تضعیف ساختارهای حمایت کننده لگن و سپتوم رکتوواژینال است، یک لایه بافت که واژن را از راست روده جدا می‌کند.

بارداری و زایمان
امکان بروز رکتوسل در صورتی که زن ناچار از زایمان نوزاد دارای جثه بزرگ (وزن بیش از 9 پوند، 4.08 کیلوگرم) باشد، طولانی بودن زمان وضع حمل، یا در صورت زایمان دوقلویی و بیشتر، افزایش خواهد یافت.
هر قدر تعداد وضع حمل واژینال در زنی بیشتر باشد احتمال ایجاد رکتوسل در وی بیشتر خواهد بود.
احتمال ایجاد رکتوسل در زایمان به روش سزارین کمتر است اما ریسک ایجاد آن همچنان مطرح خواهد بود.

بالا رفتن سن
تا رسیدن به 50 سالگی در حدود نیمی از زنان دچار برخی علایم مربوط به پرولاپس دستگاه لگن می‌شوند و تا سن 80 سالگی در حدود یک زن از هر ده زن برای پرولاپس تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند.
اگر رکتوسل کوچک باشد زن ممکن است اصلاً متوجه وجود آن نشود. اگر رکتوسل بزرگ باشد زنان ممکن است متوجه برآمدگی بافت درون دهانه رحم شوند. در این وضعیت ممکن است زن دچار مقداری ناراحتی، فشار، و در برخی موارد درد، شود.

عوامل دیگر
حتی زنانی که هرگز سابقۀ زایمان نداشته‎‌اند نیز ممکن است به رکتوسل مبتلاء شوند.
عوامل زیر ریسک فاکتور بروز رکتوسل محسوب می‌شوند:
• افت سطح استروژن در یائسگی، که باعث کاهش میزان انعطاف‌ پذیری بافت‌‌های لگن می‌شود
• انجام هیسترکتومی یا دیگر اعمال جراحی ناحیه لگن
• یبوست مزمن
• سرفه درازمدت مثل موارد برونشیت مزمن
• سابقۀ تجاوز یا سوء استفاده جنسی در دوران کودکی
• چاق بودن یا اضافه وزن داشتن
• بلند کردن اشیاء سنگین به طور مداوم
ممکن است ارتباط غیر مستقیمی با هموروئید نیز مطرح باشد. برای مثال اگر زنی در عین داشتن ریسک فاکتورهای دیگر در عین حال به یبوست مزمن دچار باشد، حرکت عاجل روده برای تخلیه مدفوع ممکن است باعث افزایش فشار داخل شکمی در طول زور زدن شود. این وضعیت می‎‌تواند به عنوان محرک بروز رکتوسل ظاهر گردد.
اگر زنی چند بار مورد اعمال جراحی زنان یا عمل جراحی بر روی راست روده قرار گرفته باشد این وضعیت می‌تواند به تضعیف کف لگن منجر شده و به رکتوسل بینجامد.
در مردان امکان بروز رکتوسل در نتیجه پروستاتکتومی مطرح است که در آن غده پروستات به عنوان راهی برای درمان سرطان پروستات از بدن مرد خارج می‌شود.
احتمال بروز رکتوسل در زنان بیش از مردان است.

تشخیص رکتوسل
پزشک به طور معمول پس از معاینه واژن و راست روده به تشخیص رکتوسل می‌رسد. در مرحله بعد یک بررسی تصویربرداری می‌تواند اندازه رکتوسل را تعیین کند.
تلقی فرد از میزان تأثیرات منفی رکتوسل بر زندگی وی می‌تواند به ارزیابی میزان فروافتادگی یا پرولاپس ایجاد شده کمک کند.
اگر پزشک در طول معاینه بالینی با مورد غیر معمولی مواجه شود استفاده از تست‌های تصویربرداری مثل MRI یا اشعه X را برای بررسی احتمالات مربوط به مشکل ایجاد شده در دستور کار قرار خواهد داد.
دیفیکوگرام نوع خاصی از عکسبرداری اشعه X است که به پزشک در تعیین اندازه رکتوسل و میزان مناسب بودن عمل دفع مدفوع در بیمار کمک می‌کند.

درمان رکتوسل
بسته به میزان شدت رکتوسل، پزشک انجام مداوای خانگی، دارودرمانی یا در برخی موارد استفاده از عمل جراحی را در دستور کار قرار خواهد داد.

مداواهای خانگی
موارد راهنمای زیر می‌توانند در پیشگیری از ایجاد رکتوسل و نیز در صورت وجود آن در حال حاضر در کمک به توقف علایم از وخامت بیشتر کمک کنند.
• تمرینات کف لگن مثل ورزش‎های کیگل می‌‏توانند به تقویت عضلات کف لگن کمک کنند.
• نوشیدن مایعات فراوان و خوردن غذاهای دارای فیبر زیاد می‌تواند یبوست را کاهش دهد
• اجتناب از بلند کردن هر گونه وزنه سنگین می‌تواند از وخامت علایم پیشگیری کند.
• درمان سرفه طولانی مدت می‌تواند به کاهش فشار بر عضلات کف لگن بینجامد.
• کاهش وزن در صورت چاق بودن فرد یا اضافه وزن قابل توصیه است.
زور زدن برای دفع مدفوع در درازمدت می‌تواند به بدتر شدن مشکل مورد بحث منجر گردد. اجتناب از ابتلاء به یبوست می‌تواند در پیشگیری از این مشکل کمک کند.

دارودرمانی
پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
• نرم کننده‌های مدفوع برای فروکش یبوست
• درمان جایگزینی هورمون برای استفاده در دوره پس از یائسگی
• پساری واژینال

جراحی
مداخلات جراحی برای انواع مختلف پرولاپس دستگاه لگن شامل موارد زیر است:
• کولپوپکسی ساکرال
• کولپوپکسی ساکروسپینوس
• کولپوپکسی یوتروساکرال
• مش ترانس‎واژینال
جراح می‎‌تواند بافت آسیب دیده را خارج کند. گاهی از اوقات جراح از یک مش ضمیمه برای استحکام دیواره میان واژن و راست روده استفاده می‌کند.
تکنیک مورد استفاده می‌تواند از جراحی باز تا اقدامات جراحی با حداقل مداخله تهاجمی متفاوت باشد. در برخی موارد، جراح به ترمیم بافت آسیب دیده اقدام می‌کند که به طور معمول این اقدام از طریق یک برش جراحی ایجاد شده در واژن انجام می‌شود.
متخصص بیماری‎های زنان در مورد گزینه‌های در دسترس با بیمار صحبت خواهد کرد و گزینه مورد استفاده برای هر فرد احتمالاً به میزان پرولاپس، و موقعیت یا شرایط فرد، شامل سن، وضعیت کلی سلامت و اینکه وی مایل به بچه‌دار شدن در آینده است یا خیر، بستگی دارد.

پیشگیری از رکتوسل
شماری از اعمال می‌توانند شانس ایجاد رکتوسل را کاهش داده یا باعث وخامت بیشتر آن شوند.
پس از زایمان. هر زنی در صورتی که اخیراً زایمان کرده باشد باید برای تقویت ناحیه لگن منظماً ورزش‌‌های کیگل را انجام دهد.
سرفه مزمن. هر فرد دچار سرفه مداوم، عفونت‌های ناحیه قفسه سینه، و دیگر مشکلات ریوی باید مورد مراقبت پزشکی قرار گیرد. مصرف دخانیات باعث افزایش احتمال بروز مشکلات ریوی می‌شود و باید از آن اجتناب شود.
حفظ وزن در محدود سالم. حفظ وزن در محدوده سالم می‌‏تواند ریسک بروز رکتوسل را کاهش دهد. رژیم غذایی سالم در کنار نوشیدن مایعات کافی باعث اجتناب از بروز یبوست می‌شود. در مورد یبوست مردم باید از زور زدن طولانی مدت در تلاش برای تخلیه روده خودداری کنند.
هر کسی که در حال حاضر دچار پرولاپس است باید از جابجایی وزنه‌های سنگین خودداری کند، زیرا این کار باعث افزایش خطر مشکل مورد بحث می‎شود./

Source:
Medical News Today
What is a rectocele?
Last updated Fri 24 August 2018
By Christian Nordqvist
Reviewed by Stacy Sampson, DO