توده‌ ادنکسال یا توده‌ ضمایم رحم

• علایم توده ادنکسال
• علل توده ادنکسال
• تشخیص توده ادنکسال
• درمان توده ادنکسال
• ریسک فاکتورهای توده ادنکسال
• خلاصه

توده‌های ادنکسال توده‌هایی هستند که در ادنکسای زهدان [ضمایم رحم] ظاهر می‌شوند، که شامل رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ (لوله‌های تخم‌بر) است. بروز آنها چند علت محتمل دارد که ممکن است ناشی از مشکلات زنان و زایمان باشد یا غیر آنها.
توده ادنکسال ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
• یک کیست تخمدان
• بارداری خارج از رحم
• یک تومور خوش‌خیم
• یک تومور بدخیم
پزشک به طور معمول می‌تواند توده‌های خوش‌خیم را مدیریت کند. به هر حال زنان در دوران پیش از بلوغ و پس از یائسگی نیاز است تا به متخصص زنان یا متخصص سرطان مراجعه کنند.
توده ادنکسال بدخیم نیاز به درمان توسط متخصص دارد.

علایم توده ادنکسال
زنان بسته به علت بروز توده ادنکسال خبر از ابتلاء به علایم مختلفی می‌دهند.
زنان دچار توده ادنکسال ممکن است مبتلاء به علایم زیر شوند:
• درد شدید ناحیه زیر شکم یا درد لگن که به طور معمول یک طرفه است
• خونریزی غیر معمول رحم
• درد در هنگام مقاربت جنسی
• درد تشدید یابنده در طول پریود
• پریودهای دردناک
• خونریزی سنگین غیر نرمال در طول پریود
• علایم ناحیه شکم شامل احساس اشباع، نفخ، یبوست، مشکلات خوردن، افزایش اندازه شکم، سوءهاضمه، تهوع، و استفراغ
• ادرار عاجل، تکرر ادرار، بی‌اختیاری ادراری
• کاهش وزن
• فقدان انرژی
• خستگی مفرط
• تب
• ترشح واژن
توده‌های ادنکسال دارای علل مختلف ممکن است علایم مشابهی داشته باشند، بنابراین پزشک به طور معمول برای تعیین علت دقیق تحقیق گسترده‌ای را در دستور کار قرار می‌دهد.
وقتی پزشک علت توده ادنکسال را مشخص کرده باشد، می‌تواند پلنی برای درمان و مدیریت آن ارائه دهد.

علل توده ادنکسال
توده‌های ادنکسال شامل طیفی از اختلالات مختلف است که از نظر شدت شامل توده‌های خوش‌خیم تا تومورهای بدخیم می‌شوند.
علت ایجاد توده ادنکسال ممکن است مربوط به مشکلات زنان باشد یا نباشد.
برخی علل توده ادنکسال شامل موارد زیر است:
• بارداری خارج از رحم. نوعی بارداری است که در آن تخمک جایی در بیرون رحم کاشته می‌شود.
• اندومتریوما. یک کیست خوش‌خیم روی تخمدان است که شامل خونی انبسته و کهنه است که به رنگ قهوه‌ای ظاهر می‌شود.
• لیومیوما. یک تومور خوش‌خیم زنان (کیست شکلاتی) است که به نام فیبروئید نیز شناخته می‌شود.
• سرطان تخمدان. این تومورهای تخمدان ممکن است سرطان‌های اپی‌تلیال تخمدان باشند که در سلول‌های سطح تخمدان شکل می‌گیرند یا سرطان‌های جرم سل بدخیم باشند که در تخمک‌ها شروع می‌شوند.
• بیماری التهابی لگن. التهاب دستگاه تناسلی فوقانی است که شامل رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها است. بیماری التهابی لگن بر اثر عفونت ایجاد می‌شود.
• آبسه‌های توبو-تخمدان. یک توده ادنکسال عفونی است که بر اثر بیماری التهابی لگن شکل می‌گیرد.
• پیچ‌خوردگی تخمدان. یک موقعیت اورژانسی در مورد زنان است که شامل پیچ‌خوردگی موضعی یا کامل بافت حمایت کننده تخمدان است، که مانع از جریان یافتن خون به تخمدان می‌شود.

تشخیص توده ادنکسال
پزشک می‌تواند توده ادنکسال را توسط رویکردهای زیر تشخیص دهد:
• گرفتن شرح حال کامل پزشکی
• طرح سؤال‌هایی در مورد علایم
• انجام معاینه بالینی
• گرفتن نمونه خون
در بیشتر موارد زنان نیاز به انجام یک سونوگرافی ترانس‌واژینال دارند که به پزشک امکان ارزیابی مشخصات خصلت‌نمای توده ادنکسال را می‌دهد.
زنانی که تست بارداری آنان مثبت بوده و خبر از درد شکم یا درد لگن و خونریزی واژن می‌دهند ممکن است دچار بارداری خارج رحمی باشند. پیچ‌خوردگی تخمدان باعث درد ناگهانی و شدید به همراه تهوع و استفراغ می‌شود. برای درمان بارداری خارج رحمی و نیز پیچ‌خوردگی تخمدان مراقبت پزشکی فوری نیاز است.
زنان دچار بیماری التهابی لگن یا آبسه توبو-تخمدان ممکن است دچار درد تدریجی لگن به همراه تهوع و خونریزی واژن شوند.
سرطان تخمدان ممکن است برخی از مواقع با علایم غیر اختصاصی بروز کند. در بعضی از موارد این احتمال وجود دارد که سرطان تخمدان زمانی تشخیص داده شود که تومور بدخیم شده باشد.
تومورهای بدخیم دارای یکی از مشخصات زیر یا تعداد بیشتری از آنها هستند:
• یک جزء صلب تومور
• قسمت‌هایی از تومور که دارای تقسیمات ضخیم بزرگ‌تر از 2 تا 3 سانتی‌متر باشند که آنها را از هم جدا می‌کنند
• این تومورها در هر دو طرف سیستم تولید مثل وجود دارند
• وجود توده‌های پر از مایع

درمان توده ادنکسال
پزشک بهترین گزینه درمانی را بر مبنای علت توده ادنکسال در دستور کار قرار می‌دهد. زنان دچار بارداری خارج رحمی ناچارند تا به بارداری خود خاتمه دهند. پزشک ممکن است یکی از اقدامات زیر را در دستور کار قرار دهد:
• تحویل یک دوز واحد یا دو دوز متوتریکسات داخل عضله
• جراحی لاپاروسکپیک
• سالپینگوستومی یا سالپینژکتومی، که اقدامات جراحی در محدوده لوله‌های تخم‌بر هستند
بر مبنای یک مطالعه منتشر شده در "نظرسنجی زنان و زایمان"، پزشکان در مورد رویکرد بهینه برای مدیریت اندومتریوما به اجماع نرسیده‌اند.
در حال حاضر درمان‌های محتمل برای اندومتریوما شامل موارد زیر است:
• مراقبت هشیارانه
• درمان پزشکی
• مداخله جراحی
القاء تخمک‌گذاری و استفاده از فناوری کمک باروری در زنان دچار ناباروری
• زنان دچار بیماری التهابی لگن به مصرف دوره‌هایی از آنتی‌بیوتیک داخل وریدی نیاز دارند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• سفوتتان (سفوتان)
• سفوکسیتین (مفوکسین)
• کلیندامایسین (سلیوسین)
برخی زنان می‌توانند خارج از تنظیمات بیمارستانی با استفاده از دکسی‌سایکلین خوراکی (ویبرامیسین) و سفتریاکسون (روسفین) داخل عضله یا نسل سوم آنتی‌بیوتیک سفالوسپورین تحت درمان قرار گیرند. در برخی موارد پزشکان نیاز دارند مترونیدازول خوراکی (فلاژیل) را به ترکیب درمانی اضافه کنند.
در گذشته برای درمان آبسه توبو-تخمدان نیاز بود تا رحم، تخمدان، و لوله‌های فالوپ زنان با عمل جراحی خارج شود. به هر حال، پزشکان اکنون می‌توانند از آنتی‌بیوتیک‌های با طیف گسترده استفاده کنند. زنان دچار آبسه توبو-تخمدان پاره شده کماکان باید مورد عمل جراحی قرار گیرند.
پیچ‌خوردگی تخمدان یک موقعیت اورژانسی است. تنها درمان برای آن عمل جراحی با هدف پیشگیری از صدمه دیدن شدید تخمدان و لوله‌های فالوپ است.
زنان دچار لیومیوما یا فیبروئید رحم می‌توانند برای کنترل علایم داروهای هورمونی یا داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی استفاده کنند. وقتی کسی مصرف دارو را متوقف می‌کند امکان برگشت علایم وجود خواهد داشت و فیبروئیدها ممکن است به رشد خود ادامه دهند. عمل جراحی موفق‌ترین شکل درمان برای فیبروئیدها است.
گزینه‌های درمانی برای سرطان تخمدان شامل عمل جراحی، شیمی درمانی و داروهای هدفمند است. متخصصان سرطان پیش از اقدام به توصیه درمانی عوامل زیر را در نظر می‌گیرند:
• نوع سرطان تخمدان و گستره آن
• مرحله و درجه سرطان
• آیا بیمار دچار انباشت مایع در شکم بر اثر ورم است یا خیر
• آیا جراح قادر است تا کل تومور را از بدن خارج کند
• متغیرهای ژنتیکی
• سن بیمار و وضعیت کلی سلامت او
• آیا تشخیص سرطان به تازگی صورت گرفته یا سرطان برگشت کرده است

ریسک فاکتورهای توده ادنکسال
ریسک فاکتورهای توده ادنکسال بستگی به نوع آن دارد. زنان دچار توده‌های تخمدانی در ریسک بالاتری برای ابتلاء به پیچ‌خوردگی تخمدان قرار دارند. بیش از 80 درصد زنان دچار پیچ‌خوردگی تخمدان دارای توده‌های به قطر 5 سانتی‌متر یا بزرگ‌تر هستند.
پزشکان وجود فیبروئیدها را در میان حدود 70 درصد زنان سفیدپوست و 80 درصد زنان سیاه‌پوست تا سن 50 سالگی مشاهده می‌کنند. عوامل دیگری شامل موارد زیر می‌توانند ریسک ابتلاء به فیبروئیدها را افزایش دهند:
• شروع زودهنگام پریود در زندگی
• استفاده از داروهای پیشگیری از بارداری خوراکی پیش از سن 16 سالگی
• افزایش شاخص توده بدن (BMI)
سرطان تخمدان ممکن است در نسل‌های مختلف خانواده‌ها ادامه یابد. زنان دارای تاریخچه خانوادگی ممکن است در معرض افزایش خطر ابتلاء به سرطان تخمدان قرار داشته باشند. دیگر ریسک فاکتورها شامل موارد زیر است:
• متغیرهای ژنتیک ارثی
• سرطان کولورکتال غیر پولیپی وراثتی
• اندومتریوزیس
• درمان هورمونی برای پسایائسگی
• چاقی
• قد بلند
احتمال ابتلاء به سرطان در عین حال با افزایش سن گرایش به افزایش نشان می‌دهد.

خلاصه
توده‌های ادنکسال توده‌هایی هستند که پزشکان ممکن است آنها را در ادنکسای رحم بیابند، که قسمتی از بدن است که محل قرارگیری رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ محسوب می‌شود. تمامی توده‌های ادنکسال سرطانی نیستند، و همه آنها نیاز به درمان ندارند.
انواع مختلف توده ادنکسال ممکن است علایم مشابه بسیاری داشته باشند. در نتیجه پزشکان برای تشخیص آنها نیاز دارند تا شرح حال کامل پزشکی بگیرند و داده‌های معاینات فیزیکی، تست‌های خون و تصویربرداری پزشکی شامل سونوگرافی تراس‌واژینال را کنار هم قرار دهند.
پزشکان برای تعیین روش مدیریت و درمان مناسب نیاز دارند تا محدوده شکل‌گیری و علت توده ادنکسال را مشخص کنند./

• دکتر والیندا ریجینز ان‌وادایک، دکتر جسیکا کاپوروشیو
• ترجمه پریسا شعله‌دوست

Source:
Medical News Today
Adnexal mass: What to know
Medically reviewed by
Valinda Riggins Nwadike
On January 17, 2020
New —
Written by Jessica Caporuscio, Pharm.D.