• کریستین نوردکویست
• ترجمه محمدقاسم رافعی
تومور، که به نام نئوپلاسم نیز شناخته می‌شود، یک تودۀ غیر نرمال بافت است که می‌تواند به شکل جامد یا پر از مایع ظاهر شود.
تومور به معنی سرطان نیست، اگرچه برخی از تومورها به سرطان تبدیل می‌شوند. تومور نوعی توده یا تورم است و لزوماً سبب بروز مشکلاتی برای سلامت نمی‌شود.
[مطالب این مقاله:]
• تومور چیست؟
• انواع تومور
• تومور خوش‌خیم
• تومور بدخیم
• تشخیص
• دورنما
تومور چیست؟
وقتی پزشکان از اصطلاح تومور استفاده می‌کنند، از مبحثی کلی حرف می‌زنند و نه در مورد اندازۀ ضایعه.
تومورها از نظر اندازه می‌توانند بسیار متفاوت باشند.
به تومورها ممکن است زیر عنوان توده ارجاع داده شود که بزرگ‌تر هستند یا ممکن است نودول (برآمدگی) تلقی شوند که توده‌های کوچک‌تر محسوب می‌گردند.
تقریباً تمامی انواع بافت می‌توانند دچار نوعی از انواع تومور شوند.
انواع تومور
انواع بسیار متفاوتی از تومور وجود دارد که نام‌های مختلفی برای آنها هست. نام تومور معمولاً شکل، منشأ سلول، و نوع بافتی را که در آن ظاهر می‌شود، بازتاب می‌دهد.
در کل تومورها به سه گروه تقسیم می‌شوند:
• تومور خوش‌خیم: این نوع تومورها سرطـانزا نیستند و گسترش پیدا نمی‌کنند. تومور خوش‌خیم در شکل کنونی خود باقی می‌ماند. تومور خوش‌خیم معمولاً پس از برداشته شدن بازتولید نمی‌شود.
• تومور پیشابدخیم: تومور پیشابدخیم هنوز سرطانی نیست اما چنین به نظر می‌رسد که حرکتی در راستای تبدیل شدن به اجزاء سرطانی را دارد.
• تومور بدخیم: تومورهای بدخیم سرطانی هستند. آنها می‌توانند رشد کنند، گسترش بیابند و وخیم‌تر شوند.
در برخی مواقع تقسیم‌بندی یا مرز روشنی میان تومورهای سرطانی، پیشاسرطانی و غیر سرطانی وجود ندارد. گاهی از اوقات قرار دادن تومور در داخل یک دسته‌بندی امری تخمینی و تقریبی است به ویژه اگر تومور مزبور در میانۀ طیف قرار داشته یا به سرعت دچار تغییر و تحول شود. برخی از تومورهای خوش‌خیم ممکن است در نهایت به تومورهای پیشابدخیم و سپس به تومورهای سرطانی تبدیل شوند.
تومور خوش‌خیم
اغلب تومورهای خوش‌خیم برای سلامت انسان خطری در بر ندارند.
به هر جهت حتی با وجود اینکه این نوع تومورها سرطانی نیستند، برخی از آنها ممکن است بر عصب‌ها یا عروق خونی فشار وارد کنند و باعث ایجاد درد یا اثرات منفی دیگر شوند. تومورهای خوش‌خیم بافت‌های غدد درون‌ریز ممکن است باعث تولید مقادیر بیش از حد برخی هورمون‌ها شوند.
مثال‌هایی در مورد تومورهای خوش‌خیم شامل موارد زیر است:
ادنوماها (ادنوم)
ادنوماها تومورهایی هستند که از بافت اپی‌تلیال گلاندولر ایجاد می‌شوند، غشاء نازکی که غدد، دستگاه‌ها و دیگر ساختارهای بدن را می‌پوشاند.
پولیپ داخل روده بزرگ (کولون) یک نمونه از ادنوما محسوب می‌شود. مثال‌های دیگری در این مورد شامل موارد زیر است:
• ادنوم پاراتیروئید
• ادنوم ائوزینوفیلیک
• ادنوم بازوفیلیک
• ادنوم مجرای صفرا
• ادنوم کروموفوب
• فیبروادنوما (فیبروادنوم)
• ادنوم هپاتیک
ادنوم‌ها به عنوان سرطان شکل نمی‌گیرند. به هر حال، این احتمال هست که آنها تغییر یافته و به سرطان تبدیل شوند، و به شکل ادنوکارسینوما (ادنوکارسینوم) درآیند.
فیبروئیدها یا فیبروما (فیبروم)
فیبروئیدها تومورهای خوش‌خیمی هستند که می‌توانند بر روی فیبروز یا بافت متصل هر دستگاهی در بدن رشد کنند. فیبروئیدهای رحمی شایعند و می‌توانند سبب بروز خونریزی واژینال، درد یا ناراحتی لگن، و بی‌اختیاری ادراری شوند. این تومورها ممکن است بسته به سهم فیبری سلول‌ها "نرم" یا "سفت" باشند.
انواع متعددی از فیبروما وجود دارد که شامل انژیوفیبروما (انژیوفیبروم)، درماتوفیبروما (درماتوفیبروم) و فیبروم استخوانی یا غیر استخوانی می‌شوند.
برخی فیبروم‌ها می‌توانند سبب بروز علایم شوند و نیاز است تا با عمل جراحی نسبت به برداشتن آنها اقدام شود. در موارد نادر، فیبروماها می‌توانند تغییر کنند و در نهایت به سرطان تبدیل شوند. این نوع فیبروماها فیبروسارکوم (فیبروسارکوما) نامیده می‌شوند.
همانژیوماها (همانژیوم‌ها)
همانژیوماها تومورهای خوش‌خیمی هستند که شامل مقادیر بیش از حد سلول‌های خونی‌اند.
آنها را می‌توان برخی از اوقات بر سطح پوست مشاهده کرد و زیر عنوان "علایم توت فرنگی" شناخته می‌شوند. اکثریت همانژیوم‌ها در زمان تولد ظاهر می‌شوند و به تدریج در طول چند ماه یا چند سال از بین می‌روند.
همانژیوماها معمولاً نیازی به درمان ندارند. اگر آنها به توانایی خوردن، شنیدن یا دیدن در فرد لطمه بزنند، این احتمال وجود دارد که دکتر برای درمان آنها از داروهای استروئیدی استفاده کند.
اگر بیمار در سنین بالای 10 سال کماکان مبتلا به همانژیوم باشد اغلب اوقات برای برداشتن این تومورها از جراحی لیزر استفاده می‌شود.
لیپوما
لیپوماها شایع‌ترین شکل تومور بافت نرم محسوب می‌شوند.
آنها حاوی سلول‌های چربی هستند. اغلب آنها بسیار کوچک، فاقد درد، در لمس نرم، و عموماً حرکت‌پذیر هستند. لیپوماها در میان مردم در سنین بالای 40 سال شیوع بیشتری دارند. در مورد تغییر و تبدیل لیپوماها به تومورهای سرطانی در میان متخصصان اختلاف نظر وجود دارد.
طیفی از لیپوماها شامل موارد زیر شناخته شده است:
• انژیولیپوما
• میلولیپوما
• فیبرولیپوما
• لیپومای سلول دوکی‌شکل
• هیبرنوما
• لیپومای اتیپیکال
تومورهای پیشابدخیم
این نوع تومور نیاز به برسی دقیق و از نزدیک دارد.
مثال‌های از توده‌های پیشابدخیم شامل موارد زیر است:
کراتوزیس (کراتوز) اکتینیک
کراتوز اکتینیک که به عنوان کراتوز پیری نیز شناخته می‌شود توده‌های پیشابدخیم شامل لکه‌های پوستی است که لایه‌دار، پوسته پوسته و ضخیم می‌شوند.
مردم دارای پوست روشن در ریسک بالاتری برای ابتلا به این نوع توده‌ها قرار دارند به ویژه اگر در معرض تماس زیاد با نور آفتاب قرار داشته باشند.
کراتوزهای اکتینیک به شکل بالقوه به عنوان پیشابدخیم در نظر گرفته می‌شوند زیرا در حدود 20 درصد این تومورها به کارسینوم (کارسینومای) سلول سنگفرشی پیشرفت می‌کنند. دکترها معمولاً درمان این تومورها را به دلیل وجود خطر مزبور توصیه می‌کنند. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور آفتاب خطر ابتلا به این بدخیمی را افزایش می‌دهد.
دیسپلازی گردن رحم
این تغییری در سلول‌های نرمال جدار گردن رحم است.
توده می‌تواند پیشابدخیم بوده و ریسک توسعۀ آن به سرطان گردن رحم وجود دارد.
دیسپلازی گردن رحم با استفاده از تست پاپ اسمیر تشخیص داده می‌شود. این نوع دیپسلازی بیشترین شیوع را در میان زنان سنین 25 تا 35 سال دارد و می‌توان آن را با تکنیک‌های انجماد یا برداشتن مخروط بافت از گردن رحم از بین برد.
متاپلازی ریه
این توده‌ها در لوله‌های حامل هوا از نای به داخل ریه یا برونشی ایجاد می‌شود.
برونشی دیواره‌ای از جنس سلول‌های گلاندولر دارد، که ممکن است تغییر کرده و به سلول‌های سنگفرشی تبدیل شوند. اصلی‌ترین علت ایجاد متاپلازی ریه سیگار کشیدن و مصرف دخانیات است.
لکوپلاکیا
این لکه‌های زمخت سفیدرنگ ممکن است روی لثه‌ها، قعر دهان، داخل گونه‌ها، و به شکل کمتر شایع، روی زبان شکل بگیرند. امکان تراشیدن آنها به سهولت ممکن نیست.
متخصصان معتقدند که دود کردن سیگار یا جویدن تنباکو دلیل اصلی ایجاد آنها است. اگرچه لکوپلاکیا به ندرت خطرناک است، درصد اندکی از آنها می‌توانند در نهایت به سرطان تبدیل شوند. بسیاری از موارد سرطان دهان در نزدیکی نواحی دچار لکوپلاکیا بروز می‌کند.
این اختلال به طور معمول پس از ترک دخانیات توسط مردم از بین می‌رود. کنار گذاشتن الکل و سیگار در کنار هم بهترین بازده را در این مورد دارد. لکه‌های ایجاد شده را می‌توان با استفاده لیزر، چاقوی جراحی یا کاوشکر کوچکی که سلول‌های سرطانی را منجمد می‌کند از بین برد.
تومور بدخیم
تومورهای بدخیم تومورهایی سرطانی هستند که به طور بالقوه می‌توانند باعث مرگ شوند.
خلاف تومورهای خوش‌خیم، انواع بدخیم به سرعت رشد می‌کنند، و می‌توانند در فرآیندی موسوم به متاستاز به نواحی جدیدی از بدن سرایت کنند.
سلول‌های غیر نرمالی که تومور بدخیم را تشکیلی می‌دهند با سرعتی بیش از سرعت معمول تکثیر می‌شوند.
سلول‌های سرطانی دچار متاستاز مشابه همان سلول‌های اولیه هستند. اگر سرطان ریه به کبد گسترش یابد، سلول‌های سرطانی در حال رشد در کبد کماکان همان سلول‌های سرطان ریه هستند. به هر جهت این سلول‌ها قابلیت حمله به دیگر دستگاه‌های بدن را کسب کرده‌اند.
انواع مختلف سلول‌های سرطانی تشکیل شده از انواع خاص سلول‌های سرطان شامل موارد زیرند:
• کارسینوما (کارسینوم): این تومورها از سلول‌های اپی‌تلیال شکل می‌گیرند. برای مثال، کارسینوم ممکن است در معده، پروستات، لوزالمعده، ریه، کبد، روده بزرگ، یا پستان ایجاد شود. بسیاری از تومورهای شایع به ویژه در مردم سالمند از نوع تومورهای کارسینوم هستند.
• سارکوما: این تومورها در بافت متصل مثل غضـــــروف‌ها، استخوان‌ها، چربی، و عصب‌ها شروع می‌شوند. آنها در سلول‌های خارج مغز استخوان نشأت می‌گیرند. اکثر سارکوماها بدخیم هستند.
• تومور سلول بنیادی: اینها تومورهایی ساخته شده از سلول‌های زندگـی‌بخش، اسپرم و سلول‌های تخمک هستند. تومورهای مزبور بیشترین شیوع را در تخمدان‌ها یا بیضه‌ها دارند. اکثر تومورهای بیضه از سلول‌های بنیادی شروع می‌شوند. با شیوع کمتر، تومور سلول‌های بنیادی ممکن است در مغز، شکم یا قفسۀ سینه ظاهر شوند.
• بلاستوما: تومورهای تشکیل شده از بافت جنینی یا سلول‌های در حال رشد به عنوان بلاستوما شناخته می‌شوند و شیوع آنها در کودکان بیش از بزرگسالان است. مثال‌هایی در این مورد شامل مدولوبلاستوما و گلیومبلاستوما، انواع تومور مغزی، رتینوبلاستوما، توموری در شبکیۀ چشم، استئوبلاستوما، توموری در استخوان، و نوروبلاستوما، تومور سیستم عصبی موجود در کودکان است.
تشخیص تومور
برای تشخیص تومور و تصمیم‌گیری در مورد بدخیم بودن یا نبودن آن، باید توسط جراحی یا مداخلات رادیولوژی نمونه‌ای از بافت تومور گرفته و برای بررسی میکروسکپی توسط پاتولوژیست به آزمایشگاه ارسال شود.
نمونۀ مزبور بیپوسی نامیده می‌شود. سه نوع مختلف بیوپسی وجود دارد:
• بیوپسی اگزیشنال: شامل برداشتن کل توده یا ناحیۀ مشکوک از طریق انجام عمل جراحی است.
• بیپوشی اینزیشنال یا هسته‌ای: در این نوع از بیوپسی، یک نمونۀ بافت تومور از طریق جراحی برداشته می‌شود.
• بیوپسی آسپیراسیون سوزن: با استفاده از یک سرنگ مخصوص نمونۀ مایع یا بافت از بدن خارج می‌شود.
دورنما
دورنما در مورد هر توموری به طور کامل وابسته به نوع تومور است.
یک تومور خوش‌خیم ممکن است هیچ‌گونه ضرری برای سلامت انسان در پی نداشته باشد. به هر جهت، تومور بدخیم ممکن است به سختی قابل درمان بوده و کشنده باشد. شدت بدخیمی تومور به محل شکل‌گیری و قرارگیری تومور و سرعت متاستاز آن نیز بستگی دارد.
هر فردی که متوجه وجود توده‌ای در بدن خود می‌شود که ظن به تومور بودن آن وجود دارد باید به پزشک مراجعه کند. هر قدر شناسایی تومور زودتر صورت گیرد، امکان درمان سریع‌تر آن بیشتر خواهد بود./
Source:
What are the different types of tumors?
Last updated Tue 5 December 2017
By Christian Nordqvist
