سرطان تخمدان - آنچه دانستنش نیاز است

[در این مقاله:]
• سرطان تخمدان چیست؟
• علایم سرطان تخمدان
• ریسک فاکتور: تاریخچه خانوادگی
• ریسک فاکتور: سن
• ریسک فاکتور: چاقی
• تست‎های غربالگری سرطان تخمدان
• تشخیص سرطان تخمدان
• مراحل سرطان تخمدان
• انواع سرطان تخمدان
• میزان بقاء در سرطان تخمدان
• جراحی سرطان تخمدان
• شیمی درمانی
• درمان‎های هدفمند
• پس از درمان: یائسگی زودرس
• پس از درمان: تحرک
• کاهش دهنده ریسک سرطان تخمدان: بارداری
• کاهش دهنده ریسک: قرص پیشگیری از بارداری
• کاهش دهنده ریسک: بستن لوله
• کاهش دهنده ریسک: برداشتن تخمدان‌ها
• کاهش دهنده ریسک: رژیم غذایی کم‌چربی

سرطان تخمدان چیست؟
بر مبنای تحقیقات کنونی سرطان تخمدان در لوله‎های فالوپ (لوله‎های تخم‌بر) شروع می‎شود و به تخمدان‌ها می‎رسد، دستگاهی دوتایی که تخمک‎های زنان در آن تولید می‌شود و منبع اصلی هورمون‌های اصلی زنانه یعنی استروژن و پروژسترون است. در طول سالیان اخیر روش‌های درمان سرطان تخمدان مؤثرتر شده‌اند، و بهترین نتایج وقتی به دست می‎آید که بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود.

علایم سرطان تخمدان
علایم سرطان تخمدان عبارتند از:
• نفخ یا فشار در ناحیه شکم
• درد شکم یا لگن
• احساس پربودگی یا سیری کاذب سریع در طول غذا خوردن
• تکرر ادرار
علایم مزبور ممکن است بر اثر بسیاری از دیگر اختلالات که سرطان نیستند ایجاد شود. اگر علایم مزبور حالت مداوم داشته یا بیش از چند هفته ادامه پیدا کنند، زنان باید به پزشک مراجعه نمایند.

ریسک فاکتور: تاریخچه خانوادگی
احتمال ابتلاء یک زن به سرطان تخمدان با افزایش مواجه خواهد بود اگر یکی از خویشان نزدیک وی مبتلاء به سرطان تخمدان، سرطان پستان، یا سرطان کولون بوده باشد. محققان بر این اعتقادند که تغییرات ژنتیکی ارثی مسؤول 10 درصد سرطان‎های تخمدان است. این تغییرات شامل جهش‌های ژن BRCA1 و BRCA2 است که با سرطان پستان مرتبط شده‌اند. زنان دارای یک تاریخچه خانوادگی قوی در این مورد باید با پزشک مشورت کنند تا ببینند که آیا پیگیری پزشکی دقیق در این مورد مفید است یا خیر.

ریسک فاکتور: سن
قوی‎ترین ریسک فاکتور سرطان تخمدان سن است. بیشترین احتمال ابتلاء به این سرطان مربوط به دوران یائسگی است. استفاده از درمان هورمونی پسایائسگی [هورمون درمانی پس از یائسگی] می‎تواند ریسک مزبور را افزایش دهد. چنین به نظر می‎رسد که این ارتباط در زنانی که به مدت 5 تا 10 سال استروژن بدون پروژسترون می‎گرفته‎اند در قوی‎ترین حالت خود باشد. پزشکان در این مورد یقین ندارند که آیا گرفتن ترکیب استروژن و پروژسترون نیز باعث تقویت ارتباط مزبور می‎شود یا خیر.

ریسک فاکتور: چاقی
زنان چاق در مقایسه با دیگر زنان در ریسک بالاتری برای ابتلاء به سرطان تخمدان قرار دارند؛ و همچنین میزان مرگ و میر در مقایسه با زنان غیر چاق در زنان چاق دچار سرطان تخمدان بیشتر است. چنین به نظر می‎رسد که هر چه زنی چاق‎تر باشد ریسک مزبور در مورد وی بیشتر خواهد بود.

تست‎های غربالگری سرطان تخمدان
در صورتی که زن فاقد علامت باشد هیچ راه آسان یا قابل اعتمادی برای تست ابتلاء به سرطان تخمدان وجود ندارد. به هر جهت، دو راه برای غربالگری سرطان تخمدان در طول یک معاینه روتین زنان در دسترس است. یکی از این راه‌ها استفاده از یک تست خون برای ارزیابی افزایش میزان یک پروتئین به نام CA-125 است. بدبختانه، هیچ تکنیکی خود را در موردی که برای زنان دارای ریسک میانگین به کار می‎رود منجی زندگی نشان نداده است. به همین دلیل غربالگری صرفاً در مورد زنان دارای ریسک فاکتورهای قوی توصیه می‎شود.

تشخیص سرطان تخمدان
تست‎های تصــویربرداری مثل سونوگرافی یا CT اسکن، می‎توانند وجود توده تخمدانی را آشکار کنند. اما این اسکن‌ها قادر نیستند تعیین کنند که آیا توده‌های مورد اشاره سرطانی هستند یا خیر. اگر ظن به وجود سرطان مطرح باشد، قدم بعدی انجام عمل جراحی برای خارج کردن توده مشکوک خواهد بود. یک نمونه از بافت این توده برای انجام بررسی‎های تکمیلی به آزمایشگاه ارسال می‎شود. این اقدام بیوپسی نامیده می‎شود.

مراحل سرطان تخمدان
جراحی اولیه برای سرطان تخمدان در عین حال کمک می‎کند تا میزان گسترش سرطان مشخص گردد، که بر مبنای مراحل زیر توصیف می‎شود:
• مرحله 1: سرطان به یک تخمدان یا هر دو محدود است
• مرحله 2: سرطان به رحم یا ارگان‌های مجاور تخمدان گسترش یافته است
• مرحله 3: سرطان به گره‎های لنفاوی یا جدار شکم گسترش یافته است
• مرحله 4. سرطان به ارگان‎های دورتر مثل ریه‎ها یا کبد گسترش یافته است

انواع سرطان تخمدان
بخش اعظم سرطان‌های تخمدان کارسینوم‎های اپی‎تلیال تخمدان هستند. اینها تومورهای بدخیمی هستند که سلول‎هایی را روی سطح تخمدان تشکیل می‎دهند. برخی تومورهای تخمدان آشکارا سرطانی نیستند. این تومورها به عنوان تومورهای بالقوه کم‎تربدخیم (LMP) شناخته می‎شوند. تومورهای مزبور کندتر رشد می‎کنند و در مقایسه با دیگر اشکال سرطان تخمدان کمتر خطرناکند.

میزان بقاء در سرطان تخمدان
ابتلاء به سرطان تخمدان می‎تواند تشخیصی هراس‎آور باشد، و نرخ بقاء پنج ساله در آن از 93% تا 19% برای سرطان اپی‎تلیال تخمدان متغیر است، که به مرحله‎ای که در آن سرطان تشخیص داده شده است بستگی دارد. در مورد تومورهای LMP نرخ بقاء 5 ساله از 97 درصد تا 89 درصد است.

جراحی سرطان تخمدان
عمل جراحی برای تشخیص سرطان تخمدان و تعیین مرحله سرطان به کار می‎رود اما در عین حال جراحی مرحله اول درمان نیز است. هدف از این عمل خارج کردن توده سرطانی در حد امکان است. این عمل ممکن است یک تخمدان و بافت مجاور در مرحله 1 سرطان باشد. در مراحل پیشرفته‌تر بیماری، ممکن است ضروری باشد که هر دو تخمدان از بدن خارج شود و همین عمل در مورد رحم و بافت‎های پیرامون تخمدان صورت گیرد.

شیمی درمانی
در تمامی مراحل سرطان تخمدان، به طور معمول از شیمی درمانی پس از عمل جراحی استفاده می‎شود. این فاز یا مرحله از درمان از برخی داروها برای هدف قرار دادن و کشتن باقی مانده سلول‌های سرطانی در بدن استفاده می‎کند. داروهای شیمی درمانی را می‎توان به صورت خوراکی، از طریق تزریق داخل وریدی یا مستقیماً به درون حفره شکمی (شیمی درمانی اینتراپریتونئال) به بیمار تحویل داد. زنان دچار تومورهای LMP به طور معمول نیاز به شیمی درمانی ندارند مگر اینکه تومورها پس از عمل جراحی برگشت کرده باشند.

درمان‎های هدفمند
پژوهشگران در حال کار بر روی درمان‎هایی هستند که مسیر رشد سرطان تخمدان را هدف می‎گیرند. فرآیندی به نام انژیوژنز شامل تشکیل عروق خونی جدید برای تغذیه تومورها است. دارویی به نام اواستین این فرآیند را بلوک می‎کند و باعث کوچک شدن تومور یا توقف رشد آن می‎شود.

پس از درمان: یائسگی زودرس
وقتی هر دو تخمدان زنی برداشته شود وی دیگر قادر نخواهد بود که برای خود استروژن تولید کند. این وضعیت محرک بروز یائسگی خواهد بود که هیچ ارتباطی به سن زن ندارد. افت میزان هورمون در عین حال می‎تواند ریسک برخی اختلالات پزشکی شامل پوکی استخوان را افزایش دهد. این موضوع حیاتی است که زنان پس از گرفتن درمان برای سرطان تخمدان به صورت منظم مورد معاینات پیگیری و مراقبتی قرار داشته باشند.

پس از درمان: تحرک
زنان ممکن است متوجه شوند که پس از درمان زمان درازی نیاز است تا انرژی آنها برگردد. خستگی مفرط یک مشکل بسیار شایع پس از درمان سرطان است. آغاز یک برنامه سبک ورزشی یکی از مؤثرترین راه‌ها برای تجدید ذخیره انرژی و بهبود حس عاطفی رضایت از زندگی است. زنان باید در مورد یافتن بهترین رویکرد در این مورد با تیم پزشکی خود مشورت کنند.

کاهش دهنده ریسک سرطان تخمدان: بارداری
زنانی که به طریق بیولوژیک صاحب فرزند می‎شوند در مقایسه با زنانی که هرگز زایمان نکرده‌اند در ریسک پایین‌تری برای ابتلاء به سرطان تخمدان قرار دارند. چنین به نظر می‎رسد که ریسک مزبور با هر بار بارداری کاهش می‎یابد و شیردهی از پستان می‎تواند به کاهش هر چه بیشتر ریسک مزبور کمک کند.

کاهش دهنده ریسک: قرص پیشگیری از بارداری
سرطان تخمدان همچنین در زنانی که از قرص‌های کنترل بارداری استفاده کرده‌اند کمتر است. در مقایسه با زنانی که هرگز از قرص‌های پیشگیری از بارداری استفاده نمی‎کنند خطر ابتلاء به سرطان تخمدان در زنانی که دستکم 5 سال از این قرص‌ها استفاده کرده‎اند حدود 50 درصد کاهش پیدا می‎کند. همانند بارداری، قرص‌های پیشگیری از بارداری مانع تخمک‎گذاری می‎شوند. برخی پژوهشگران فکر می‎کنند که کاهش موارد تخمک‎گذاری می‎تواند زن را در برابر سرطان تخمدان محافظت کند.

کاهش دهنده ریسک: بستن لوله
بستن لوله‎ها، که به شکل رسمی تیوبال لیگیشن نامیده می‎شود، می‎تواند به عنوان یک عامل محافظتی در برابر سرطان تخمدان عمل کند. همین فایده در مورد عمل هیسترکتومی برداشتن رحم مطرح است.

کاهش دهنده ریسک: برداشتن تخمدان‌ها
برای زنان داری جهش‌های ژنتیکی موجب قرار دادن آنها در معرض ریسک بالاتر سرطان تخمدان، خارج کردن تخمدان‌ها یک گزینه محسوب می‎شود. این عمل را در عین حال می‎توان در مورد زنان سنین بالای چهل سال مورد هیسترکتومی در مد نظر قرار داد.

کاهش دهنده ریسک: رژیم غذایی کم‌چربی
اگرچه هیچ رژیم غذایی اختصاصی برای سرطان تخمدان وجود ندارد، شواهدی در دست است که آنچه زنان می‎خورند می‎تواند محرک بروز تفاوتی شود. در یک مطالعه اخیر، زنان استفاده کننده از رژیم غذایی کم‌چربی به مدت دستکم چهار سال کمتر محتمل بود که دچار سرطان تخمدان شوند. برخی محققان گزارش می‎دهند که این سرطان در زنانی که مقدار زیادی سبزیجات می‎خورند نیز کمتر است، اما در این مورد به تحقیق بیشتری نیاز است./

• دکتر لورا جی. مارتین
• ترجمه هستی فراست‌فر

Source:
WebMD
Slideshow: A Visual Guide to Ovarian Cancer
Reviewed by Laura J. Martin, MD
on May 30, 2018