آب رز - فواید، کاربردها و عوارض جانبی

• تام سیمور، دکتر دِبرا رُز ویلسون
• ترجمه هستی فراست‎فر

آب رُز مایعی برساخته از آب و گلبرگ گل رز است. این مایع به خاطر بوی خوشش به عنوان عطر استفاده می‎شده، اما در عین حال دارای ارزش‎های طبی و غذایی متعددی است.
سنتی دیرینه در استفاده از آب رز در پزشکی وجود دارد که ایران و دیگر بخش‌های خاور میانه را شامل می‎شود و تاریخ این استفادۀ پزشکی از آب رُز به قرن هفتم میلادی برمی‎گردد.
در عین حال شواهدی در این مورد وجود دارد که قبایل سرخ‌پوستان بومی آمریکای شمالی آب رز را برای درمان بیماری مورد استفاده قرار می‎داده‎اند.
مطالب این مقاله:
• فواید آب رز
• آب رز چه انواع و اشکالی دارد
• عوارض جانبی

فواید آب رز
در زیر ما نگاهی به فواید آب روز و کاربردهای آن در پزشکی خواهیم داشت.

پوست
پوست گسترده‎ترین دستگاه بدن است و به عنوان سدی حایل در برابر اشعۀ فرابنفش خورشید، مواد شیمیایی و دیگر آلوده کننده‎های فیزیکی عمل می‎کند.
آنتی‎اکسیدان‎های موجود در آب رز از سلول‎های پوست در برابر آسیب دیدگی محافظت می‎کند.
آب رز در عین حال دارای ترکیبات ضد التهابی است که بدین معنی است که می‎تواند باعث آرامش بخشیدن به پوست در برابر تحریک اختلالاتی مثل اگزما و روساسه (روساسیا، روزیشیا، روزاسه) شود.
آب رز به عنوان یک مهار کنندۀ الاستاز و کلاژناز عمل می‎کند، که هر دو برای پوست مضر هستند. این به نوبۀ خود می‏تواند به پوست در کاهش میزان سرخی کمک کند و همچنین از طریق کاهش میزان خطوط و چین و چروک به عنوان یک مادۀ ضد سالخوردگی عمل می‎کند.

سیستم تنفسی
به دلیل خصوصیات آرام‎بخش و ضد التهابی خود آب رز را می‎توان برای درمان گلو درد مورد استفاده قرار داد. به علاوه، یک مطالعه نشان داده است که آب رز می‎تواند در مورد عضلات گلو به عنوان شل کنندۀ عضلانی عمل کند.

چشم
در شکل محلول آن آب رز را می‎توان به عنوان نوعی قطرۀ چشمی به کار برد و نشان داده شده است که این مایع برای مردم دچار اختلالات چشم نتایجی عالی در پی دارد.
اختلالاتی که می‎توان در درمان آنها از آب رز استفاده کرد شامل موارد زیر است:
• ورم ملتحمه
• خشکی چشم
• داکروکیستیت حاد
• اختلالات تباهی‎آور مثل پتریجیوم یا پینگوئکولا
• آب مروارید

زخم
آب رز دارای ترکیبات ضد عفونی کننده و ضد باکتریایی است که می‎توانند در التیام سریع‎تر زخم از طریق تمیز نگه داشتن آن و مقابله با تزریقات کمک کننده باشند.
انواع زخم‎هایی که آب رز می‎تواند به مداوای آنها کمک کند شامل موارد زیر است:
• سوختگی‎ها
• بریدگی‎ها
• جای زخم‎های کهنه

عفونت
به علت داشتن ترکیبات ضد عفونی کننده و این واقعیت که آب رز می‎تواند روند ایجاد هیستامین‎ها توسط سیسم ایمنی را تقویت کند، نشان داده است که آب رز برای درمان انواع عفونت مفید است.

مغز
استنشاق بخور آب رز به طور سنتی به عنوان راهی برای بهبود خُلق و خو مورد استفاده قرار گرفته است. مایع مزبور را در عین حال می‎توان به صورت خوراکی مورد استفاده قرار داد.
تحقیقات نشان داده‎اند که آب رز دارای ترکیبات ضد افسردگی و ضد اضطرابی است. باور بر آن است که آب رز باعث القاء خواب شده و اثرات هیپنوز مشابه داروی دیازپام دارد.
آب رز برای مداوای برخی اختلالات روانی شامل موارد زیر مورد استفاده قرار گرفته است:
• افسردگی
• غم و اندوه
• استرس
• تنش
در دیگر موارد استفادۀ پزشکی آب رز به عنوان عنصری مفید در درمان اختلالاتی مثل زوال عقل و بیماری آلزایمر کاربرد داشته است.
نشان داده شده است که یک جزء خاص پروتئینی به نام املوئید که توسط بدن ایجاد می‌شود، در اختلالات آسیب زننده به کارکرد مغز، کشتن سلول‎ها و نقصان حافظه دخالت دارد. به شکل قابل توجهی ترکیبات موجود در آب رز به عنوان مهار کنندۀ املوئید عمل می‎کنند.

سردرد
صرف بو کردن رایحۀ آب رز به بهبود خلق کمک می‎کند و باور بر این است که اثرات ضد استرس آن به درمان سردرد و میگرن نیز کمک می‎نماید.
آب رز مدتی است در اروماتوتراپی مورد استفاده قرار گرفته است و نیز می‎توان با پاشیدن آن روی لباس و مالیدنش به پیشانی از اثرات مشابهی برخوردار شد.

گوارش
نشان داده شده است که خوردن آب رز اثرات مفیدی برای سیستم گوارش در پی دارد. آب رز اثرات مفید خود را از طریق افزایش صفرا اعمال می‎کند، که به بهبود علایم برخی بیماری‎های شایع شامل نفخ و آشوب معده کمک می‎نماید.
آب رز خوراکی در عین حال می‎تواند به عنوان یک ملین عمل کند. آب رز هم مقدار آب مدفوع و هم تواتر رجوع به توالت را افزایش می‎دهد که این آب رز را به داروی مناسبی برای یبوست تبدیل می‎کند.

اشکال و انواع آب رز
آب رز حاوی 10 تا 50 درصد روغن رز است. روغن رز اغلب در مراسم مذهبی و همچنین در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‎گیرد. به هر جهت، همین فرآورده ممکن است در اشکال مختلف تولید شود.

روغن رز
روغن رز از تقطیر گل رز به دست می‎آید. این روغن را می‎توان به شکل انبوه در کارخانه و به شکلی ماده‎ای نیمه جامد، و زرد کم‎رنگ تولید کرد. به علت غلظت بالای آن روغن رز نسبتاً فرآوردۀ گران قیمتی محسوب می‌شود.

گل خشک
هم غنچه و هم گلبرگ رز را می‌‏توان خشک کرد و برای مصارف مختلف به کار برد.
اغلب اوقات غنچه‌ها برای مثال با ماست خورده می‎شود و همان گونه که پیشتر یادآوری شد دارای فوایدی برای دستگاه گوارش است.

دیگر فرآورده‌ها
دیگر اشکال فرآورده‎های رز شامل موارد زیر است:
• گره رز: دانه‌های غنچۀ رز است که هم به صورت تازه و هم به صورت خشک شده مورد استفاده قرار می‎گیرد، و نیز در اشکال فرآوری شده در کارخانه‎ها مورد مصرف دارد.
• عصارۀ هیدروسل: این عصاره را می‎توان از گل، گلبرگ‎ها، یا غنچۀ رز تهیه کرد و جایگزین ارزان‌تری برای روغن رز محسوب می‌شود.
• عصارۀ اتونولویک، محلول آبی و کلوروفرم: این عصاره‎ها را می‎توان از گل، گلبرگ یا غنچۀ رز تهیه کرد و برای مصارف تحقیقاتی کاربرد دارند.

اثرات جانبی
فرد می‎تواند مقدار کمی از فرآوردۀ رز را به صورت موضعی به عنوان تست روی گوشه‌ای از بازو استفاده کند. اگر پس از گذشت 24 ساعت هیچ واکنش آلرژیکی بروز نکند آنگاه استفاده از محصول در جاهای دیگر ایمن محسوب می‎شود.
در برخی موارد فرد ممکن به دلایل ناشناخته دچار واکنشی نسبت به آب رز باشد. این واکنش می‎تواند شامل موارد زیر باشد:
• سوزش
• حالت نیش خوردگی
• سرخی پوست
• تحریک‎پذیری
اگر کسی پس از مصرف آب رز دچار هر یک از عوارض مزبور شود، وی باید بلافاصله به دکتر مراجعه کند، زیرا این می‎تواند نشانه‏ای از وجود عفونت یا واکنش آلرژیک باشد./

Source:
What you should know about rose water
Last reviewed Sun 3 December 2017
By Tom Seymour
Reviewed by Debra Rose Wilson, PhD, MSN, RN, IBCLC, AHN-BC, CHT