سم‌زدایی فلزات سنگین - اثربخشی، ایمنی، خطرات و اثرات جانبی

• سم‌زدایی فلزات سنگین چیست؟
• آیا سم‌زدایی فلزات سنگین مؤثر است؟
• آیا سم‌زدایی فلزات سنگین ایمن است؟
• عوارض جانبی سم‌زدایی فلزات سنگین
• جایگزین‌های سم‌زدایی فلزات سنگین
• خلاصه

بالا بودن مقدار فلزات سنگین در بدن می‌تواند بر بدن انسان تأثیرات منفی بر جای بگذارد. برخی غذاها و داروها می‌توانند به خارج کردن فلزات سنگین از بدن کمک کنند. استفاده از چنین موادی به این منظور زیر عنوان سم‌زدایی فلزات سنگین شناخته می‌شود.
وجود مقادیر کم برخی فلزات سنگین، مثل آهن و زینک برای سلامت بدن حیاتی است. در هر حال، داشتن مقادیر بالای فلزات سنگین می‌تواند برای بدن و محیط زیست اثرات سمی داشته باشد.
بر مبنای یک مرور متعلق به سال 2019، مسمومیت فلزات سنگین به علت شیوع مواد زائد صنعتی، کشاورزی و فاضلاب شهری یک مشکل شایع سلامت است.
برخی مواد، مثل موارد موجود در برخی غذاها و داروها، به فلزات سنگین متصل شده و آنها را از بدن خارج می‌کنند. این فرآیند کیلیشن نامیده می‌شود.
به هر حال کیلیشن تأیید نشده می‌تواند خطرناک و حتی کُشنده باشد. مردم باید از اقدام به سم‌زدایی فلزات سنگین بدون نظارت یک متخصص مراقبت‌های پزشکی خودداری کنند.

سم‌زدایی فلزات سنگین چیست؟
سم‌زدایی فلزات سنگین هدف زدودن فلزات سنگین اضافی از بدن را دنبال می‌کند.
ماده‌ای که به فلزات سنگین می‌چسبد کیلاتور نامیده می‌شود، و فرآیندی که فلزات سنگین را از بدن خارج می‌کند کیلیشن نام دارد. مردم ممکن است به سم‌زدایی فلزات سنگین تحت عنوان کیلیشن تراپی اشاره کنند.
پزشکان از داروهای خاص کیلاتور برای درمان مسمومیت فلزات سنگین استفاده می‌کنند. برخی غذاها نیز به خارج کردن فلزات سنگین از بدن کمک می‌نمایند.
سمیت فلزات سنگین می‌تواند بر عملکرد ارگان‌هایی مثل مغز، کبد، و ریه‌ها تأثیر داشته باشد. داشتن مقادیر زیاد فلزات سنگین در بدن نیز می‌تواند باعث کاهش میزان انرژی شده و بر ترکیب‌بندی خون تأثیر منفی بگذارد.
قرار گرفتن درازمدت در معرض فلزات سنگین می‌تواند باعث ایجاد علایم دیده شده در اختلالات انحطاطی مثل بیماری پارکینسون، و بیماری آلزایمر شود. در برخی موارد تماس طولانی مدت با برخی فلزات سنگین حتی می‌تواند سرطان‌زا باشد.
برخی مثال‌ها از فلزات سنگین شامل موارد زیر است:
• آرسنیک
• کادمیوم
• کرومیوم
• مس
• سرب
• نیکل
• زینک
• جیوه
• آلومینیم
• آهن
فلزات سنگین می‌تواننداز طریق غذا و عوامل زیست محیطی وارد بدن انسان شوند. برخی منابع فلزات سنگین عبارتند از:
• فرسایش خاک
• معدن‌کاوی
• مواد زائد صنعتی
• گازهای سوخت فسیلی
• آفت‌کش‌های روی محصولات زراعی
• فاضلاب
• دود تنباکو

آیا سم‌زدایی فلزات سنگین مؤثر است؟
برای مردم دچار مسمومیت ناشی از فلزات سنگین، سم‌زدایی فلزات سنگین می‌تواند برای پیشگیری از عوارض تهدیدگر حیات ضروری باشد. پزشکان می‌توانند از برخی داروها مثل پنی‌سیلامین یا دایمرکاپرول استفاده کنند، که به فلزات سنگین می‌چسبند و آنها را از بدن خارج می‌کنند.
در مورد مردم دارای تماس کم اما منظم با فلزات سنگین، که ممکن است در بدن انباشته شوند، سم‌زدایی فلزات سنگین می‌تواند به پیشگیری از طیفی از اختلالات مزمن کمک کند. بر مبنای برخی تحقیقات، سم‌زدایی فلزات سنگین می‌تواند از اختلالات کلیه، قلبی عروقی، و مغز و اعصاب پیشگیری کند.
برخی متخصصان مراقبت‌های پزشکی عنوان می‌کنند که کیلیشن تراپی را می‌توان به عنوان یک گزینه درمانی برای اختلالات مختلف سلامت، که در ادامه به آنها پرداخته می‌شود، به کار برد.

بیماری قلبی عروقی
برخی متخصصان مراقبت‌های پزشکی کیلیشن تراپی را به عنوان گزینه‌ای درمانی برای بیماری قلبی عروقی لحاظ می‌کنند.
بر مبنای اعلام "مرکز ملی درمان مکمل و یکپارچه" (NCCIH)، یک مطالعه در مقیاس کلان بر روی 1708 نفر به کاهشی حداقلی در حوادث قلبی عروقی پس از کیلیشن تراپی در مقایسه با استفاده از دارونما پی برده است. در هر حال این موضوع فقط در پیوند با مردم مبتلاء به دیابت مطرح بود.
NCCIH همچنین پیشنهاد می‌کند که ممکن است بهتر باشد که مردم به جای پذیرش ریسک بالقوه خطرناک عوارض جانبی ناشی از کیلیشن تراپی که ممکن است اساساً هیچ فایده‌ای هم نداشته باشد، رژیم غذایی مفید برای قلب را دنبال کرده و تغییرات سبک زندگی را برای هدف قرار دادن اختلالات قلب پیگیری کنند.

بیماری آلزایمر
بعضی پژوهشگران معتقدند که ارتباطی میان سطوح بالای فلزات سنگین و بیماری آلزایمر وجود دارد.
تعداد پرشماری تحقیق پیشابالینی در محیط آزمایشگاهی و درون کالبدی وجود دارند که نشان دهنده ارتباط میان فلزاتی مثل مس، زینک، و آهن و آغاز و پیشرفت اختلالات انحطاط عصبی مثل بیماری آلزایمر هستند. فلزات قویاً در پردازش و رسانایی سلامت مغز و سلول‌های عصبی دخالت دارند.
مشخصاً یک مطالعه عنوان می‌کند که یک راهکار دارویی با هدف قرار دادن فلزات سنگین در مغز از لحاظ نظری و تعدیل دارای اساس محکمی است. به هر حال، دانشمندان برای حمایت از این مورد به شواهد بیشتری نیاز دارند. تحقیقات نشان دهنده مؤثر یا بهینه بودن وجود هیچ مسیر هدف گیرنده قطعی مثل کیلیشن سفت و سخت در درمان بیماری آلزایمر نبوده‌اند.

اتیسم
برخی درمانگران کیلیشن تراپی را به عنوان یک گزینه درمانی برای اتیسم مطرح می‌کنند. این با اشاره به وجود تایمروسال در واکسیناسیون‌های دوره کودکی که به علت سمیت جیوه مسبب اتیسم می‌شود مرتبط است. تایمروسال یک نگهدارنده حاوی جیوه است که در برخی واکسن‌های کودکان وجود دارد.
"مرکز ملی سم پایتخت" عنوان می‌کند که هیچ شواهد علمی در حمایت از ارتباط بین تایمروسال یا هر واکسیناسیون دیگر دوران کودکی و اتیسم وجود ندارد.

آیا سم‌زدایی فلزات سنگین ایمن است؟
هر کسی دارای مقادیری از فلزات سنگین در بدن خود است. در مورد مردم دارای مقادیر نرمال، کیلیشن به شکل بالقوه بیش از آنکه سود در بر داشته باشد ممکن است با ضرر همراه باشد.
کیلیشن تراپی زیر نظر یک متخصص مراقبت‌های پزشکی می‌تواند مسمومیت ناشی از فلزات سنگین را درمان کند. استفاده از این نوع درمان در مورد هر چیزی مگر از موارد وجود بیش از حد مسمومیت فلزات سنگین می‌تواند بسیار خطرناک و حتی مرگ‌آور باشد.
بر مبنای اعلام "مرکز ملی سم پایتخت" در سال 2005، یک کودک پنج ساله دچار اتیسم در طول یک مداخله کیلیشن تراپی با استفاده از داروی دیسودیوم استات جان خود را از دست داد. کیلیشن تراپی باعث کاهش مقدار کلسیم در خون شده سبب ایست قلبی و مرگ بافت می‌شود، که در نهایت به مرگ مغزی منجر می‌گردد.
مرکز مزبور همچنین گزارش می‌دهد که در سال 2003، زنی 53 ساله در طول یک درمان طبیعی با مداخله کیلیشن تراپی داخل وریدی، که در آن از داروی اتیل‌اندیامینتترااستیک اسید استفاده شده بود، مُرد. کیلیشن تراپی باعث افت کلسیم شده بود، که در مرحله بعد باعث آسیب دیدن جریان خون به عضله قلب و ریتم قلبی شد.
در برخی موارد، سم‌زدایی فلزات سنگین می‌تواند باعث تجدید گردش فلزات سنگین در بدن شود.

عوارض جانبی سم‌زدایی فلزات سنگین
کیلیشن تراپی می‌تواند باعث عوارض جانبی متعدد شامل موارد زیر شود:
• سردرد
• کاهش میزان کلسیم که می‌تواند کشنده باشد
• افت فشار خون
• صدمات دایمی کلیه

جایگزین‌های سم‌زدایی فلزات سنگین
مردم می‌توانند سطح فلزات سنگین در بدن خود را به تدریج و با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی کاهش دهند. برخی غذاها مثل اسپیرولینا و کیلانترو می‌توانند فلزات سنگین را به خارج از بدن منتقل کنند.
بر مبنای یک مرور در سال 2013، غذاهای فهرست شده در زیر می‌توانند در سم‌زدایی فلزات سنگین مؤثر باشند:
• فیبر غذایی. انواع غذاهای غنی از فیبر مثل میوه‌ها و غلات کامل می‌توانند به زدودن فلزات سنگین کمک کنند. محققان پی برده‌اند که فیبر سطح جیوه را در مغز و خون کاهش می‌دهد.
• کلورلا. مطالعات نشان داده‌اند که کلورلا سم‌زدایی جیوه را در موش‌ها افزایش می‌دهد.
• غذاهای حاوی سولفور. غذاهای غنی از سولفور مثل سیر و بروکلی می‌توانند سم‌زداهای خوبی باشند. تحقیقات عنوانگر آنند که سیر از صدمات کلیه بر اثر کادمیوم پیشگیری کرده و صدمات اکسیداتیو ناشی از سرب را در موش‌ها کاهش داده است.
• سیلانترو. سیلانترو می‌تواند مفید باشد اما در حال شواهد مربوط به حمایت از این مورد محدود است. در یک مطالعه بر روی مدل جانوری، سیلانترو جذب سرب درون استخوان را کاهش داد. در یک آزمون با تمرکز بر روی کودکان دچار تماس با سرب، سیلانترو به اندازه دارونما مفید بود.
همان مرور برخی مکمل‌ها را که ممکن است برای سم‌زدایی فلزات سنگین کارآیی داشته باشند نیز فهرست کرده است:
• گلوتاتیون. برخی اشکال گلوتاتیون، وقتی از طرقی غیر از روش خوراکی مصرف شوند می‌توانند سلول‌ها را در برابر صدمات اکسیداتیو ناشی از فلزات سنگین محافظت کنند.
• پکتین مرکبات اصلاح شده. پکتین مرکبات اصلاح شده و مواد برگرفته از جلبک دریایی قهوه‌ای در پنج مطالعه موردی میزان سمیت فلزات سنگین را تقریباً به میزان 74 درصد در نمونه‌های انسانی کاهش دادند.
• آمینو اسیدهای حاوی سولفور. مثال‌هایی در این مورد تورین و متیونین را شامل می‌شود.
• آلفا-لیپوئیک اسید. آلفا-لیپوئیک اسید یک آنتی‌اکسیدان قوی است که می‌تواند باعث نوسازی آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن شده و فلزات سنگین را از بدن خارج کند.
• سلنیوم. سلنیوم می‌تواند به خارج کردن جیوه از بدن کمک کند. در یک آزمون بالینی، استفاده از مکمل سلنیوم ارگانیک برای برخی مردم قرار گرفته در معرض جیوه مفید بود.
اگرچه موارد مزبور روش‌های کمتر افراطی سم‌زدایی از بدن هستند، کماکان مهم است که در زمینه استفاده از مکمل‌ها یا مقادیر یک نوع غذا دقت عمل به خرج دهیم
اگرچه فیبر غذایی می‌تواند به سم‌زدایی از بدن کمک کند، یک مطالعه پی برده است که فیبر محلول مثل فلاکسید احتباس کادمیوم را در موش‌های صحرایی افزایش داده است. بنابراین مردم دچار تماس زیاد با کادمیوم نیاز است تا در زمینه استفاده از فلاکسید احتیاط لازم را انجام دهند.
برخی کیلاتورها مثل آلفا-لیپوئیک اسید، می‌تواند باعث بازتوزیع فلزات در بدن شوند. بنابراین مردم باید در زمان مصرف برخی مواد سم‌زدا مراقب باشند و همیشه دستورالعمل متخصصان پزشکی را دنبال کنند.

خلاصه
داشتن مقادیر بالای فلزات سنگین در بدن می‌تواند باعث ایجاد نگرانی‌هایی برای سلامت شده یا اختلالات مزمن سلامت ایجاد کند. به هر حال، شواهد معدودی عنوانگر آنند که سم‌زدایی فلزات سنگین با دارو یا کیلیشن تراپی می‌تواند باعث درمان برخی اختلالات شود.
کیلیشن تراپی می‌تواند برای برطرف کردن مسمومیت ناشی از فلزات سنگین حیاتی باشد. در هر حال، در برخی موارد، این روش ممکن است بسیار خطرناک بوده و بیش از سود حامل ضرر باشد. گاهی از اوقات روش مزبور حتی ممکن است مرگ‌آور باشد.
مردم در صدد سم‌زدایی فلزات سنگین باید جایگزین‌های ایمن‌تر و دارای عملکرد تدریجی‌تر را بیابند. برخی غذاها نیز به عنوان چیلاتور عمل کرده به فلزات سنگین می‌چسبند و آنها را از بدن خارج می‌کنند.
برخی مکمل‌ها نیز ممکن است به عنوان عامل سم‌زدا عمل کنند. در هر حال، مردم باید پیش از مصرف هر نوع مکمل جدید با پزشک مشورت نمایند، و در هنگام اقدان به سم‌زدایی طبیعی در مورد فلزات سنگین همیشه باید به راهنمایی و دستورالعمل متخصصان پزشکی عمل کنند./

• ناتالی اُلسن، بِت سیسونس
• ترجمه پریسا شعله‌دوست

Source:
Medical News Today
What is a heavy metal detox?
Medically reviewed by Natalie Olsen, R.D., L.D., ACSM EP-C
On December 16, 2019
New —
Written by Beth Sissons