• براین وو، دکتر ایونا چی
• ترجمة فرهنگ راد
تیروئید غدة کوچکی در بخش پیشین گردن است که هورمون‌های تیروئید را می‌سازد. این هورمون‌ها وارد جریان خون می‌شوند و از این طریق به بافت‌های موجود در سراسر بدن می‌رسند.
هورمون‌های تیروئید به مصرف انرژی بدن کمک و تعدادی از فعالیت‌های آن را کنترل می‌کنند. آنها کنترل تنفس، سرعت سوزاندن کالری در بدن و حتی سرعت ضربان قلب را در کنترل دارند.
این هورمون‌ها همچنین در فرآیندهایی مانند کمک به گرم نگه داشتن بدن و تنظیم کارکرد درست مغز، عضلات قلب و دیگر دستگاه‌های بدن دخالت دارند.
میزان هورمون تیروئید توسط غذة کوچکی در مغز که هیپوفیز نام دارد کنترل می‌شود. این غده، سازندة هورمون محرک تیروئید (TSH) است که باعث تحریک تیروئید برای تولید هورمون‌های تیروئیدی می‌شود.
میزان TSH جریان خون بسته به اینکه هورمون‌های کافی بر مبنای نیاز بدن ساخته می‌شوند یا خیر، افزایش یا کاهش پیدا می‌کند. بر مبنای بالا و پایین رفتن میزان هورمون تیروئید، غدة هیپوفیز در پاسخ به این وضعیت تولید TSH را کاهش یا افزایش می‌دهد.
وقتی غدة مزبور بیش از حد یا بسیار کمتر از حد مورد نیاز آزاد شود، اختلالات تیروئیدی پدید می‌آید.
بر مبنای داده‌های «مرکز بهداشت دانشگاه کالیفرنیا»، حدود 20 میلیون آمریکایی در حال حاضر دچار برخی از انواع بیماری‌های تیروئیدی هستند. هم فعالیت بیش از حد و هم کارکرد کمتر از حد غدة تیروئید می‌تواند به انواع مشکلات جدی برای سلامت انسان منجر شود.
فهرست مطالب این مقاله:
1. هیپرتیروئیدیسم چیست؟
2. توفان (طوفان) تیروئیدی چیست؟
3. تشخیص توفان تیروئیدی
4. درمان توفان تیروئیدی
5. بیماری گریوز چیست؟
هیپرتیروئیدیسم چیست؟
هیپرتیروئیدیسم یک اختلال تیروئیدی است که وقتی بروز می‌کند که تیروئید مقدار بسیار زیادی از هورمون تیروکسین تولید می‌کند. تیروئید بیش‌فعال می‌تواند سبب سرعت گرفتن بسیاری از عملکردهای بدن شود. وضعیت‌های متعددی می‌توانند سبب هایپرتیروئیدیسم شوند که در زیر فهرست آنها آمده است:
• بیماری گریوز
• عفونت‌های ویروسی، بیماری‌های خودایمنی، یا داشتن پریود بعد از زایمان – اینها می‌توانند باعث التهاب تیروئید شوند.
• نودول‌های (غده‌های) تیروئیدی بیش از حد فعال
• تست‌هایی که از یُد استفاده می‌کنند
• خوردن غذاهای یددار خیلی زیاد
• مصرف مقادیر زیاد هورمون تیروئید
• تومورهای تخمدان یا بیضه
هیپرتیروئیدیسم ممکن است با دیگر بیماری‌ها همپوشانی داشته باشد. این موضوع می‌تواند تشخیص مشکل را برای پزشکان دشوار کند. پزشکان اغلب به دنبال انواع نشانه‌ها و علایم هستند. بر مبنای نظر «مایو کلینیک» این علایم شامل موارد زیر هستند:
• کاهش وزن ناگهانی، حتی وقتی که اشتها و رژیم غذایی ثابت باقی مانده‌اند
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• افزایش اشتها
• اضطراب
• ارتعاش دست و پا
• تعریق
• تغییرات عادت ماهانه
• افزایش حساسیت نسبت به گرما
• تغییر الگوهای کار روده
• بزرگ شدن غدة تیروئید
• خستگی و احساس ضعف
• اختلال خواب
• شکننده شدن موی سر یا نازک شدن پوست
برخی از مردم ممکن است هیچ‌یک از این علایم را نداشته باشند که این موضوع تشخیص اختلال مزبور را دشوارتر می‌کند.
توفان تیروئیدی چیست؟
در صورت عدم درمان مشکلات مربوط به فعالیت بیش از حد تیروئید، فرد ممکن است دچار مشکلات جدی سلامت شود. این مشکلات می‌تواند بیماری قلبی، ضعف و شکنندگی استخوان‌ها و حتی مرگ را شامل گردد.
توفان تیروئیدی یک بیماری نادر اما تهدیدگر حیات است که می‌تواند در صورت درمان نشدن هایپرتیروئیدیسم بروز کند. توفان تیروئیدی در هر بیمار مبتلا به هایپرتیروئیدیسم درمان نشده امکان بروز دارد.
توفان تیروئیدی با موقعیت‌های استرس‌زا همانند تروما، جراحی یا عفونت‌های شدید وارد صحنه می‌شود. توفان تیروئیدی شکل شدید وجود هورمون تیروئید زیاد در بدن است. توفان تیروئیدی می‌تواند به نارسایی قلبی یا تجمع مایع در ریه منجر شود.
نشانه‌های توفان تیروئیدی می‌تواند منتج به تعدادی از عوارض شود که عبارتند از:
• تب
• کم‌آبی بدن
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• تهوع و استفراغ
• اسهال
• ضعف
• نارسایی قلبی
• حالت گیجی
• لرز
• تعریق
تب شدید در اغلب اوقات یکی از علایم شایع توفان تیروئیدی است. این تب می‌تواند دمای بدن را تا حدود 42 درجه سلسیوس بالا ببرد.
تشخیص توفان تیروئیدی
هیچ تست آزمایشگاهی خاصی برای تشخیص توفان تیروئیدی وجود ندارد. تشخیص آن بدواً وابسته به پزشک است. برای تشخیص توفان تیروئیدی پزشک به این موضوع می‌پردازد که آیا بیمار علایم شایع هایپرتیروئیدیسم مثل دمای بالا، ضربان قلب بالا یا تعریق را دارد یا خیر.
تست‌های خون می‌توانند میزان بالای هورمون‌های تیروئیدی را در خون نشان دهند. تست TSH نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
توفان تیروئیدی بیماری بسیار خطرناکی است. در بسیاری مواقع هیچ فرصتی برای انجام آزمایش خون نیست. در عوض درمان پزشکی بلافاصله آغاز می‌شود. «مرکز بهداشت دانشگاه کالیفرنیا» اعلام می‌کند که حتی با وجود انجام درمان‌های پزشکی نرخ مرگ و میر ناشی از توفان تیروئیدی بین 20 تا 30 درصد است. این اختلال به طور مشخص برای افراد سالخورده خطرناک است.
درمان توفان تیروئیدی
درمان توفان تیروئیدی بستگی به سن، علت، شدت بیماری، و هر وضعیت پزشکی دیگری دارد که بیمار ممکن است داشته باشد.
در بسیاری از موارد رژیم درمانی درست در 24 ساعت اول درمان بهبود بیمار را نشان می‌دهد. با تداوم درمان توفان تیروئیدی معمولاً در طول یک هفته رفع می‌شود. گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:
• بتابلوکرها برای کنترل علایمی نظیر دگرگون شدن ضربان قلب
• ید
• گلوکوکورتیکوئیدها
• پروپیل‌تیوراسیل یا میتی‌مازول
بر مبنای داده‌های «انجمن تیروئید آمریکا» بیش از 12 درصد مردم ایالات متحد آمریکا در طول زندگی خود به یکی از اشکال اختلال تیروئیدی دچار می‌شوند. عدم تشخیص بیماری تیروئیدی می‌تواند ریسک استئوپورز، ناباروری و بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.
افراد دچار بیش‌فعالی تیروئید می‌توانند به کنترل بیماری خود با تغذیة مناسب، ورزش و پایین نگه داشتن میزان استرس کمک کنند.
هر فردی که یکی از نشانه‌های مورد بحث را تجربه می‌کند باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. اختلالات دیگری نیز می‌توانند با هایپرتیروئیدیسم همپوشانی داشته باشند، بنابراین تست‌های انجام شده اغلب نیازمند تشخیص درست هستند.
درمان سریع برای اطمینان از عملکرد نرمال بدن و نیز پیشگیری از آغاز توفان تیروئیدی حیاتی است. از توفان تیروئیدی می‌توان با مداوی فعالیت بیش از حد تیروئید و پیگیری دستورات پزشک پیشگیری کرد.
بیماری گریوز چیست؟
بیماری گریوز پیش‌قراول علل منجر به هایپرتیروئیدیسم است. بر مبنای نظر «بنیاد تیروئید و بیماری گریوز»، حدود 2 تا 3 درصد مردم آمریکا – در حدود 10 میلیون نفر – دچار این اختلال هستند.
انستیتو ویرجینیا میسن / The Virginia Mason Institute اعلام می‌کند که در حدود 70 تا 80 درصد بیماران مبتلاء به هایپرتیروئیدیسم دچار اختلال گریوز هستند. بیماری گریوز یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به غدة تیروئید حمله‌ور می‌شود.
غدة هیپوفیز هورمونی را که می‌تواند عملکرد تیروئید را کنترل کند آزاد می‌سازد. آنتی‌بادی گیرندة تیروتروپین (TRAb) با بیماری گریوز مرتبط است، و شبیه تنظیم کنندة هورمون هیپوفیز عمل می‌کند. در نتیجه TRAb تنظیم نرمال تیروئید را از بین می‌برد و سبب هایپرتیروئیدیسم می‌شود.
هر کسی ممکن است دچار بیماری گریوز شود اما عواملی شامل موارد زیر می‌توانند ریسک آن را افزایش دهند:
• تاریخچة خانوادگی ابتلا به اختلال گریوز یا دیگر اختلالات تیروئیدی و خودایمنی
• سایر اختلالات خودایمنی: افراد دچار دیگر اختلالات ایمنی نظیر دیابت نوع 1 یا آرتیت روماتوئید دارای ریسک بالاتر هستند
• استرس فیزیکی یا عاطفی: اتفاقات استرس‌زای زندگی یا بیماری‌ها می‌توانند محرک آغاز بیماری گریوز باشند
• بارداری: در برخی زنان حاملگی یا زایمان اخیر می‌تواند ریسک اختلال مزبور را افزایش دهد
• دخانیات: کشیدن سیگار می‌تواند به سیستم ایمنی لطمه بزند و ریسک بیماری گریوز را افزایش دهد.
در عین حال امکان ابتلاء زنان به این بیماری بیش از مردان است. بر مبنای نظر «ادارة بهداشت زنان» این بیماری زنان را 10 بار بیش از مردان مبتلاء می‌کند و اغلب حملات آن در دهة 20 و 30 زندگی زنان اتفاق می‌افتد.
درمان بیماری گریوز
اغلب افراد دچار بیماری گریوز برخی علایم هایپرتیروئیدیسم را دارند. پزشک برای کمک به رسیدن به تشخیص نهایی ممکن است یک تست فیزیکی را در کنار تست‌های اضافی درخواست کند. این تست‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
• تست‌های عملکرد تیروئید
• تست جذب ید رادیواکتیو (RAIU)
• تست‌های آنتی‌بادی
سه گزینة درمانی اصلی وجود دارد. بتابلوکرها که عمل هورمون تیروئید را بلوک می‌کنند داده می‌شوند.
دو نوع داروی درمانی در ایالات متحد آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد: میتی‌مازول و پروپیل‌تیوراسیل. آنها کمک می‌کنند تا مانع تیروئید از ساختن هورمون تیروئید بسیار زیاد شوند.
درمان ید رادیواکتیو نیاز به آن دارد که بیماران قرصی را بخورند که شامل نوعی ید است که به وسیلة رادیواکتیو به تیروئید آسیب می‌رساند. با صدمه دیدن سلول‌های تیروئید، هورمون‌های تیروئیدی کمتری ساخته می‌شود.
در برخی موارد جراحی توصیه می‌شود که در آن بیشتر تیروئید برداشته می‌شود./
در همین زمینه بیشتر بخوانید:
هیپوتیروئیدیسم یا کمکاری تیروئید
هیپرتیروئیدیسم یا پرکاری تیروئید
توضیح: کلمۀ توفان با املاء طوفان در فارسی بیشتر معمول است، اما به دلیل مشخص نبودن ریشۀ دقیق کلمه - برخی آن را از ریشۀ یونانی میدانند - در متن ما از املاء توفان، برگرفته از مصدر توفیدن استفاده شده است.
