• تیم نیومن، دکتر گرهارد ویتوُرت
• ترجمه هامیک رادیان
پریکاردیت [پریکاردایتیس] التهاب پریکاردیوم است، غشاء کیسه شکلی که قلب را میپوشاند. در اغلب موارد این بیماری بدون درمان برطرف می‌شود. در بسیاری موارد نیز علت بروز پریکاردیت ناشناخته است اما پریکاردیت می‌تواند عفونی یا غیر عفونی باشد و شایعترین بیماری پریکاردیوم محسوب می‌شود.
[مطالب این مقاله:]
• پریکاردیت چیست؟
• علایم
• علل
• تشخیص
• درمان
پریکاردیت چیست؟
پریکاردیت التهاب پریکاردیوم است. تورم پریکاردیوم سبب بروز درد تند و تیزی می‌شود زیرا لایههای آسیب دیدۀ پریکاردیال به همدیگر سایش پیدا کرده و تحریک ایجاد می‌کنند.
در کل، پریکاردیت به سرعت آغاز می‌شود و زمان زیادی طول نمیکشد - این وضعیت زیر عنوان پریکاردیت حاد شناخته می‌شود. اگر پریکاردیت مدت طولانیتری ادامه پیدا کند به این وضعیت زیر عنوان پریکاردیت مزمن اشاره می‌شود.
پریکاردیت مزمن خود به دو زیرگروه دیگر دسته‌بندی می‌شود:
• پیوسته یا بدون انقطاع: این نوع پریکاردیت در طول 6 هفته پس از پایان درمان پزشکی برای پریکاردیت حاد بروز میکند.
• متناوب: این نوع پس از گذشت 6 هفته از کاهش درمان پزشکی برای پریکاردیت حاد بروز میکند.
برخی متخصصان بالینی تقسیمبندی پریکاردیت را تا 5 گروه دیگر ادامه میدهند، که این دستهبندیهای بعدی به نوع مایعی که در اطراف قلب انباشته می‌شود بستگی دارد.
• سروس: این شامل مایعی کمرنگ، زردنما و شفاف است.
• پورولنت: این گروه بر مبنای شناسایی وجود چرکی به رنگ سفید و زرد شناسایی می‌شود.
• فیبرینوس: این گروه حاوی فیبرین است، یک عامل لخته شدن خون و لکوسیتها که نوعی از گلبولهای سفید خون به شمار میروند.
• کاسیوس: نکروز کاسیوس یک شکل از مرگ سلولی است. بافت آسیب دیده به حالتی شبه پنیری درمیآید.
• هموراژیک: این نوع شامل مایعی بر پایۀ خون است.
علایم
علایم پریکاردیت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• درد تند و تیز در قفسه سینه، گاهی از اوقات در مرکز سینه، و در دیگر مواقع در سمت چپ، که ممکن است در هنگام راست نشستن و خم شدن به سمت جلو کاهش یابد.
• تپش قلب
• تنگی نفس، به ویژه هنگام خوابیدن به پشت
• تب خفیف
• ضعف عمومی بدن
• تورم شکم یا پاها
• سرفه
• احساس درد در ناحیه شانه
علایم پریکاردیت بسیار شبیه به علایم حمله قلبی است. ضروری است که در صورت بروز درد در قفسه سینه فرد به پزشک مراجعه کند. دکتر می‌تواند علل کمتر جدی را از تشخیص خارج کند و در مورد علت بروز پریکاردیت تحقیق نماید.
عوارض
اگر پریکاردیت درمان نشود، می‌تواند تشدید یابد و به اختلالی جدیتر تبدیل شود.
عوارض پریکاردیت شامل موارد زیر است:
• تامپوناد قلبی: اگر مایع زیادی در پریکاردیوم جمع شود این وضعیت می‌تواند فشار زیادی بر قلب وارد کند و مانع از پر شدن آن با خون گردد. وضعیت اخیر ممکن است در صورت عدم درمان به بروز افت کشنده در فشار خون منجر شود.
• پریکاردیت انقباضی: این نوعی پیامد ضمنی پریکاردیت است. پریکاردیت انقباضی شامل سفتی و جراحت پایدار پریکاردیوم است. این باعث سفت شدن بافتها و ایجاد محدودیت در کارکرد کامل قلب می‌شود، که به طور بالقوه به تورم پا و ساق پا و تنگی نفس منجر میگردد.
علل
غشاء پریکاردیال یا پریکاردیوم، شامل دو لایه است که با مقدار اندکی مایع از هم جدا شدهاند. وجود این مایع باعث نرم و راحت شدن حرکت میان دو غشاء مورد اشاره می‌شود.
اگر پریکاردیوم عفونی یا ملتهب شود، دو لایۀ مزبور با همدیگر در تماس قرار میگیرند و این وضعیت بین آنها سایش یا اصطکاک ایجاد میکند.
در بسیاری از موارد، علت اولیۀ بروز پریکاردیت را نمیتوان مشخص کرد. بنابراین آن را زیر عنوان پریکاردیت با علت ناشناخته یا ایدیوپاتیک شناسایی می‌کنند. گمان میرود که بسیاری از موارد پریکاردیت ناشی از عفونت‌های غیر قابل کشف ویروسی است.
ویروسهای فهرست زیر با پریکاردیت حاد مرتبط دانسته میشوند:
• انتروویروسها، شامل ویروسهای سرماخوردگی و مننژیت ویروسی
• ویروس HIV
• تب گلاندولر
• هرپس سیمپلکس
• سیتومگالوویروس
• ادنوویروسها شامل پنومونی و برونشیت
• آنفولانزا
• هپاتیت C
پریکاردیت اغلب اوقات کمی پس از یک حمله قلبی بزرگ از راه میرسد. گمان میرود که این موضوع ناشی از تحریک عضلات زیربنایی قلب باشد. مشابهاً، امکان بروز پریکاردیت پس از انجام عمل جراحی قلب وجود دارد.
گاهی از اوقات، پریکاردیت هفته‌ها پس از حمله قلبی یا جراحی قلب بروز میکند. این وضعیت زیر عنوان سندرم درسلر شناخته می‌شود. در این مورد علت بروز پریکاردیت احتمالاً وجود نوعی مشکل خودایمنی است.
پژوهشگران بر این باورند که بافت مردۀ قلب وارد سیستم خون شده و در نقش یک آنتیژن ظاهر می‌شود، که نقش محرک ایمنی را بازی میکند. بدن به خطا در مقابل بافتهای قلب و پریکاردیوم واکنش نشان می‌دهد.
دیگر علل پریکاردیت شامل موارد زیر است:
• اختلالات التهابی سیستمیک شامل ارتریت روماتوئید یا لوپوس
• تروما
• نارسایی کلیوی
• انگل
• رادیوتراپی
• قارچها، مثل هیستوپلاسموز و کاندیدا
• اختلالات زیربنایی مثل ایدز، سرطان، و سل
• کمکاری تیروئید
• برخی داروها شامل پنیسیلین، وارفارین و فنیتوئین
تشخیص
مقدمتاً دکتر به صداهای قفسه سینه بیمار گوش می‌دهد. وقتی لایههای پریکاردیال دچار سایش میشوند، میتوانند صدای مشخصی ایجاد کنند.
تستهای تکمیلی انجام می‌شود تا مشخص گردد که آیا حملهای قلبی در کار بوده، یا مایع در کیسه پریکاردیال جمع شده است یا هیچ نشانهای از بروز التهاب وجود دارد یا خیر.
استفاده از تستهای تشخیصی زیر ممکن است در دستور کار قرار گیرد:
• عکسبرداری اشعه ایکس قفسه سینه: این عکسبرداری اندازۀ قلب را مشخص میکند، که نشان خواهد داد آیا قلب بر اثر تجمع مایع بزرگ شده است یا خیر.
• CT اسکن: این تست در مقایسه با اشعه ایکس استاندارد تصویر دقیقتری از قلب ارائه می‌دهد و می‌تواند باعث شود تا دیگر مشکلات احتمالی مثل لخته شدن خون در ریه و پارگیهای آئورت از تشخیص خارج شود.
• MRI برای قلب: این تست از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی استفاده میکند، و تصویری دقیق از پهنۀ دیوارههای قلب به دست می‌دهد.
• اکوکاردیوگرام: این تست با استفاده از امواج صوتی تصویری دقیق از قلب ایجاد میکند.
• الکتروکاردیوگرام (ECG): پچها و سیمهای مخصوصی به قفسۀ سینه متصل میشوند تا فعالیت الکتریکی اندازهگیری شود.
درمان
روش درمان پریکاردیت بر مبنای شدت آن و علل زیربنایی بیماری مشخص می‌شود. در موارد خفیفتر، ممکن است هیچ راهکار درمانی مگر انتظار در نظر گرفته نشود زیرا این بیماری به طور معمول بدون هر درمانی پس از گذشت دورۀ خود برطرف می‌شود.
در صورتی که به درمان نیاز باشد، خط مقدم درمان استفاده از دارو خواهد بود.
دارو
گزینههای درمان بر پایۀ دارو شامل موارد زیر است:
• داروهای ضد درد غیر نسخه‌ای: داروهای غیر نسخه‌ای مثل آسپیرین یا ایبوپروفن میتوانند به مقدار زیادی درد و التهاب ناشی از پریکاردیت را کاهش دهند. در صورت لزوم امکان استفاده از داروهای ضد درد قویتر و نسخه‌ای وجود دارد.
• کولچیسین (کولکریس): اگر پریکاردیت مشخصاً دردناک یا برگشت کننده باشد، امکان تجویز کولچیسین مطرح خواهد بود. این دارو که دارای اثرات ضد التهابی است می‌تواند طول مدت و شدت برگشت علایم را به حداقل برساند. به هر جهت، به بسیاری از مردم در صورت ابتلاء به بیماری کبد یا کلیه توصیه می‌شود که از مصرف داروی مزبور خودداری کنند. عوارض جانبی این دارو شامل درد شکم، استفراغ و اسهال است.
• کورتیکوستروئیدها: اگر دو گزینۀ درمانی مورد اشاره کارآیی نداشته باشند امکان استفاده از کورتیکوستروئیدها مطرح می‌شود. اگر داروهای استروئیدی در طول اولین حملۀ پریکاردیت تجویز شوند، فرد دچار پریکاردیت بیشتر محتمل است که دچار برگشت یا عود بیماری شود. به همین دلیل کورتیکوستروئیدها در خط آخر درمان در این مورد قرار دارند. عوارض جانبی ناشی از مصرف این داروها شامل افزایش وزن، نوسانات خلقی، و افزایش تعریق است.
دیگر اقدامات پزشکی
اگر داروها مؤثر واقع نشوند، گزینههای جراحی شامل موارد زیر است:
• پریکاردیوسنتز: یک لولۀ باریک وارد حفره پریکاردیال می‌شود تا مایع اضافی از طریق آن تخلیه گردد. این لوله ممکن است به مدت چند روز در بدن باقی بماند.
• پریکاردیکتومی: اگر پریکاردیوم به طور مشخص سفت و سبب ایجاد فشار اضافی بر قلب شده باشد، احتمال برداشتن کل آن از طریق جراحی وجود دارد. این اقدام به عنوان گزینۀ آخر مطرح است زیرا ریسک اندکی در مورد مرگ بیمار پس از این عمل وجود دارد.
فرآیند شفا ممکن است به چند روز تا چند ماه زمان نیاز داشته باشد. به هر جهت، اکثر مردم به طور کامل بهبود پیدا می‌کنند./
Source:
Everything you need to know about pericarditis
Last updated Thu 25 January 2018
By Tim Newman
Reviewed by Gerhard Whitworth, RN
