پریکاردیال افیوژن یا انباشت مایع اضافی دور قلب

• علل پریکاردیال افیوژن
• علایم پریکاردیال افیوژن
• تشخیص پریکاردیال افیوژن
• درمان پریکاردیال افیوژن

پریکاردیال افیوژن مایع اضافی بین قلب و کیسه دور قلب است که به نام پریکاردیوم شناخته می‌شود. اغلب موارد پریکاردیال افیوژن مضر نیستند اما برخی از اوقات می‌توانند باعث تضعیف عملکرد قلب شوند.
پریکاردیوم یک کیسه مقاوم و دو لایه است. وقتی قلب می‌تپد، به آسانی در محدوده پریکاردیوم می‌لغزد. به طور معمول به میزان 2 تا 3 قاشق غذاخوری مایع شفاف و زردرنگ پریکاردیال بین دو لایه کیسه پریکاردیوم وجود دارد. این مایع به قلب کمک می‌کند تا به سهولت بیشتری درون پریکاردیوم حرکت کند.
اگر کسی دچار پریکاردیال افیوژن باشد، مایع به مراتب بیشتری درون محفظه مزبور جمع می‌شود. انواع کوچک آن ممکن است حاوی 100 میلی‌لیتر مایع باشند. انواع بسیار بزرگ ممکن است بیش از دو لیتر مایع را در خود جای دهند.

علل پریکاردیال افیوژن
در بیشتر موارد التهاب کیسه مورد بحث، اختلالی به نام پریکاردیت، به افیوژن منجر می‌شود. وقتی پریکاردیوم ملتهب می‌گردد، مایع بیشتری تولید می‎شود.
انواع عفونت ویروسی یکی از علل اصلی التهاب و افیوژن ناشی از آن هستند. این عفونت‎ها عبارتند از:
• سیتومگالوویروس
• کوکس‌ساکی‌ویروس‌ها
• اکوویروس‌ها
• HIV
اختلالات دیگری که می‌توانند باعث این افیوژن‌ها شوند عبارتند از:
• سرطان
• صدمات ایجاد شده در پریکاردیوم یا قلب بر اثر اقدامات پزشکی
• حمله قلبی
• نارسایی شدید کلیه، که اورمی نیز نامیده می‌شود
• بیماری خودایمنی (لوپوس، ارتریت روماتوئید، و مابقی)
• انواع عفونت باکتریایی، شامل سل
در بسیاری از موارد هیچ علتی برای پریکاردیال افیوژن نمی‌توان یافت. پزشک ممکن است این موارد را پریکاردیال افیوژن ایدیوپاتیک بنامد.

در این زمینه بیشتر بخوانیم:
تامپوناد قلبی

علایم پریکاردیال افیوژن
وقتی التهاب پریکاردیوم سبب پریکاردیال افیوژن می‌شود، علامت اصلی درد قفسه سینه خواهد بود. این درد ممکن است در هنگام تنفس عمیق تشدید شده و در هنگام خم شدن فرد رو به جلو فروکش کند.
دیگر علایم در این مورد عبارتند از:
• تب
• خستگی مفرط
• دردهای عضلانی
• تنگی نفس
• تهوع، استفراغ و اسهال (اگر کسی دچار یک ویروس باشد)
وقتی هیچ التهابی در کیسه مزبور وجود ندارد اختلال مورد بحث اغلب فاقد علامت است.
پریکاردیال افیوژن بزرگ و جدی یا انواع کوچک‌تر آن که به سرعت توسعه می‌یابند می‎توانند باعث ایجاد علایم شامل موارد زیر شوند:
• تنگی نفس
• تپش قلب (حس کوبش یا تند تپیدن قلب)
• سبکی سر یا غش کردن
• چسبندگی و خنکی پوست
پریکاردیال افیوژن با علایم مزبور یک موقیت اورژانسی پزشکی بوده و می‌تواند تهدیدی برای زندگی بیمار باشد.

تشخیص پریکاردیال افیوژن
از آنجا که این اختلال اغلب باعث ایجاد علامتی نمی‌شود بیشتر مواقع زمانی کشف می‌گردد که نتایج تست‌های روتین غیر نرمال هستند. این تست‌ها شامل موارد زیرند:
معاینه فیزیکی. پزشک ممکن است صداهای غیر نرمالی از قلب بشنود که می‌توانند عنوانگر وجود التهاب باشند. به هر حال، پریکاردیال افیوژن را بیشتر مواقع نمی‌توان بر مبنای معاینه فیزیکی تشخیص داد.
الکتروکاردیوگرام (EKG). الکترودهایی روی قفسه سینه برای پیگیری فعالیت الکتریکی قلب کار گذاشته می‌شود. برخی الگوهای روی EKG می‌تواند علامتی از پریکاردیال افیوژن یا التهاب منجر به آن باشد.
عکسبرداری اشعه X. یک تصویر نیم‌رخ از قلب ممکن است نشان دهنده بزرگ شدن قلب باشد. این نشانه‌ای از پریکاردیال افیوژن است.
اگر شک به پریکاردیال افیوژن وجود داشته باشد بهترین تست برای تأیید آن اکوکاردیوگرام (سونوگرافی قلب) است زیرا پزشک با استفاده از این تست می‌تواند به آسانی هر گونه مایع اضافی را مشاهده کند.
وقتی افیوژن شناسایی شود اندازه و شدت آن مشخص می‌گردد. در بیشتر موارد افیوژن کوچک است و باعث ایجاد هیچ گونه مشکلات جدی نمی‌شود. اگر افیوژن بزرگ باشد می‌تواند باعث کمپرس شدن یا در تنگنا قرار گرفتن قلب شود و قدرت پمپاژ خون قلب را کاهش دهد. این اختلال که تامپوناد قلبی نامیده می‌شود به شکل بالقوه تهدیدی برای زندگی است.
برای یافتن علت پریکاردیال افیوژن پزشک ممکن است نمونه‌ای از مایع پریکاردیال را بگیرد. در این اقدام که پریکاردیوسنتز نامیده می‌شود پزشک یک سوزن را از طریق قفسه سینه وارد پریکاردیال افیوژن کرده و نمونه مایع را توسط سرنگ مزبور خارج می‌کند.

درمان پریکاردیال افیوژن
درمان پریکاردیال افیوژن به شدت و علت آن بستگی دارد. انواع کوچک آن که باعث ایجاد علامتی نمی‌شوند و علل شناخته شده دارند (برای مثال، نارسایی کلیه) به هیچ درمان خاصی نیاز نخواهند داشت.
برای موارد پریکاردیال افیوژن ناشی از التهاب پریکاردیوم درمان التهاب در عین حال سبب درمان افیوژن می‌شود.
در این مورد ممکن است برای بیمار داروهای زیر تجویز شود:
• داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن، ایندوسین، مورتین و الیو
• داروهای کورتیکوستروئیدی مثل پردنیزون و سولو-مدرول
• کولچیسین (کولسریس)
اگر یک مورد عفونت شدید یا اختلال قلب (تامپوناد قلبی) مطرح باشد، مایع اضافی باید بلافاصله تخلیه گردد. تخلیه این مایع از دو طریق صورت می‌گیرد:
پریکاردیوسنتز. دکتر از طریق قفسه سینه سوزنی را وارد فضای پریکاردیال افیوژن می‌کند. کاتتری داخل مایع قرار می‌گیرد و عمل ساکشن مایع انجام می‌شود.
پریکاردیکتومی یا پنجره پریکاردیال. جراح برشی در قفسه سینه ایجاد می‌کند که دسترسی به داخل قفسه سینه پیدا کند و بخشی از پریکاردیوم را باز می‌کند. این عمل باعث تخلیه پریکاردیال افیوژن شده و به طور معمول از برگشت این اختلال پیشگیری می‌کند. انجام این عمل نیاز به بیهوشی عمومی دارد و در مقایسه با پریکاردیوسنتز با ریسک بیشتری همراه است.
مواردی از پریکاردیال افیوژن که سه ماه یا بیشتر از ایجاد آنها گذشته باشد مزمن نامیده می‌شوند. در اغلب موارد هیچ علتی برای این اختلال شناخته نمی‌شود. آنها بدون درمان خاصی مورد پایش قرار می‌گیرند. اگر علایمی دال بر آسیب دیدن قلب وجود داشته باشد به طور معمول عمل تخلیه مایع صورت می‌گیرد.
برخی اختلالات پزشکی شامل موارد فهرست زیر می‌توانند باعث ایجاد پریکاردیال افیوژن شوند:
• عفونت HIV
• لوپوس
• سل
اگر چنین مواردی مطرح باشد، درمان اختلال زیربنایی در بیشتر موارد به درمان افیوژن کمک می‌کند./

• دکتر جیمز بِکرمن
• ترجمه هامیک رادیان

Source:
WebMD Medical Reference
What to Know: Pericardial Effusion
Reviewed by James Beckerman, MD, FACC
on September 5, 2018