سکته مغزی و حملة قلبی - موارد تشابه و تفاوت

• براین وو، دکتر کیتی مینا
• ترجمة هستی فراست‌فر

حمله قلبی و سکته‌ مغزی فوریت‌های پزشکی تهدیدگر حیات آدمی هستند. آنها ممکن است وجوه تشابهی داشته باشند اما عوارض پزشکی بسیار متفاوتی هستند. دانستن علایم و نشانه‌های هر یک از آنها برای انجام درمان‌های فوری اهمیت دارد.
هر قدر سریع‌تر تشخیص داده شود که وضعیت پدید آمده علامت حملة قلبی است یا سکتة مغزی، شانس بقاء بیمار و بهبود کامل بیشتر خواهد بود.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:
• حملة قلبی چیست؟
• سکتة مغزی چیست؟
• علایم حملات قلبی و سکته‌های مغزی
• درمان حملة قلبی و سکتة مغزی

حملة قلبی چیست؟
حملة قلبی هنگامی بروز می‌کند که جریان خون به شریان کرونری کاهش یافته یا مسدود می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث توقف جریان خون به قلب شود.
شریان‌های کرونری که خون را به عضلة قلب می‌رسانند ممکن است بر اثر ایجاد موادی مانند چربی و کلسترول باریک شوند. به این مواد تحت عنوان پلاک اشاره می‌شود.
ایجاد پلاک معمولاً طی دوره‌ای چند ساله صورت می‌گیرد. اگر یک پلاک در شریان قلبی خرد شود، یک لختة خونی حول آن ایجاد می‌شود. تشکیل لختة خونی می‌تواند مانع از جریان نرمال خون به عضلة قلبی شود.
در نتیجه بخشی از عضلة قلب اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند. این قسمت قلب خواهد مُرد اگر درمان به سرعت انجام نشود. بافت مجروح جانشین بافت قلبی سالم می‌شود. صدمه به عضلة قلب یا مرگ آن بسته به فقدان اکسیژن و مواد غذایی نتیجة حملة قلبی است.
بر مبنای نظر انجمن قلب آمریکا، هر 43 ثانیه یک حملة قلبی در ایالات متحد آمریکا رخ می‌دهد.

سکتة مغزی چیست؟
سکتة قلبی در صورت بروز اختلال در خونرسانی به مغز، کاهش آن یا مسدود شدن مسیر خونرسانی روی می‌دهد. این وضعیت بافت مغزی را از اکسیژن و مواد تغذیه‌ای محروم می‌کند.
یک رگ خونی که اکسیژن و مواد تغذیه‌ای را به مغز حمل می‌کند پاره می‌شود یا توسط لختة خونی مسدود می‌گردد.
هر سلول مغزی که از اکسیژن محروم شود، می‌میرد. این مرگ ناگهانی می‌تواند در طول چند دقیقه حادث شود. به حملة ایسکمیک گذرا (TIA) معمولاً تحت عنوان "مینی استروک" اشاره می‌شود و علت آن بروز لختة موقتی است.

علایم حملات قلبی و سکته‌های مغزی
شایع‌ترین علایم حملات قلبی عبارتند از:
- درد یا احساس ناراحتی در قفسة سینه
- احساس ناراحتی در قسمت بالاتنه
- تنگی نفس
- تعریق سرد
- خستگی
- تهوع
- سبکی سر یا سرگیجه
علایم می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. برخی از مردم دچار هیچ علامتی نمی‌شوند یا علایم در آنها به صورت خفیف بروز می‌کند و چیزی را تجربه می‌کنند که "حملة قلبی خاموش" نامیده می‌شود.
علایم سکتة مغزی به ناحیة صدمه دیده در مغز بستگی دارد. بیماران ممکن است دچار مشکلاتی شامل حافظه، تکلم، کنترل عضلات و دیگر عملکردهای بدن شوند.
علایم شایع سکتة مغزی عبارتند از:
- بی‌حسی یا ضعف ناگهانی در صورت، بازوها، پاها، که به بروز در یک سمت بدن گرایش دارند
- احساس گیجی یا دشواری در صحبت یا فهم حرف‌ها
- مشکل ناگهانی در راه رفتن، سرگیجه، یا از دست دادن تعادل و هماهنگی اعضاء بدن
- مشکل بینایی در یک چشم یا هر دو چشم
- سردرد ناگهانی شدید، که می‌تواند شامل استفراغ، سرگیجه یا تغییر خودآگاهی فرد

ریسک‌فاکتورهای مشترک
عوامل مرتبط به ریسک بالاتر حملة قلبی یا سکتة مغزی که کاری در مورد آنها نمی‌توان کرد شامل سن، تاریخچة خانوادگی سکتة قلی یا حملة مغزی، نژاد و جنسیت است. افرادی که سابقة سکتة قلبی، مینی استروک یا حملة قلبی دارند در معرض ریسک بالاتری برای دچار شدن به حملة بعدی قرار دارند.
دیگر ریسک فاکتورها عبارتند از:
- مصرف دخانیات
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- اضافه وزن یا چاقی
- دیابت
- تغذیة ضعیف
- فقدان فعالیت جسمانی
- سوءمصرف مواد مخدر و الکل

علایم و نشانه‌های پزشکی مشابه
تشخیص درست حملة قلبی از سکتة مغزی مهم است. وضعیت‌های پزشکی دیگری هستند که نشانگان مشابهی دارند و می‌توانند به قلب آسیب برسانند. این وضعیت‌ها عبارتند از:
- آنژین – یک علامت بیماری شریان کرونری است که سبب درد یا ناراحتی در قفسة سینه می‌شود و به نرسیدن خون کافی به عضلة قلب مرتبط است. آنژین ممکن است به حالتی شبیه فشردگی یا درد انقباضی در ناحیة قفسة سینه احساس شود.
- آنوریسم آئورتیک – توسعه یا بزرگ شدن در آئورت که می‌تواند به ترکیدن یا پارگی آن که شریان اصلی بدن است منجر شود.
- آریتمی – بی‌نظمی یا تند و کند شدن غیر معمول ضربان قلب. این وضعیت می‌تواند به وضعیت‌های جدی‌تر پزشکی مثل فیبریلاسیون دهلیزی منجر شود که می‌تواند سبب سکتة مغزی گردد.
- ایجاد لختة خون در ریه
سوزش سر دل شدید یا ریفلاکس اسید هم به دلیل ایجاد درد شدید در قفسة سینه می‌توانند احساسی شبیه حمله قلبی ایجاد کند. اختلالات پانیک، اضطراب، افسردگی و استرس عاطفی هم می‌توانند در برخی افراد درد قفسة سینه ایجاد کنند.
مراجعة فوری به پزشک برای درمان درد قفسة سینه جهت اطمینان از اینکه این درد نشانة حملة قلبی یا وضعیت‌های جدی پزشکی نیست، اهمیت دارد.
اگرچه چند علامت مشخص برای سکتة مغزی وجود دارد، برخی وضعیت‌ها مانند انواع میگرن، سردردها، و تشنج‌ها ممکن است علایم مشابه داشته باشند. سایر اختلالاتی که ممکن است با سکتة مغزی همپوشانی داشته باشند عبارتند از:
- تومورهای مغزی – توده‌ای که در بافت مغزی ایجاد می‌شود. افراد ممکن است احساس سردرد، ضعف، بی‌حسی در بازوها یا پاها، مشکلات راه رفتن و تغییرات بینایی و تکلم داشته باشند.
- فلج بل / Bell's palsy– وضعیتی که توسط صدمه به یک عصب در خارج از مغز ایجاد می‌شود. این اختلال می‌تواند به فلج یا صعیف شدن عضلات در یک سمت صورت یا افتادگی صورت منجر شود.
- مالتیپل اسکلروزیس (MS) – نوعی بیماری که بر اثر جراحت التهابی مغز روی می‌دهد.
اگر کسی دچار علایم شبه سکتة مغزی شده باشد، مراجعة فوری به پزشک برای وی الزامی است. هر قدر درمان زودتر انجام شود خطر بروز آسیب به مغز کمتر می‌شود.

درمان حملة قلبی و سکتة مغزی
اگر بیمار مشکوک به حملة قلبی یا سکتة مغزی باشد، درمان‌های پزشکی باید به فوریت در مورد وی آغاز شود، اغلب اوقات پیش از اینکه تشخیص مورد تأیید قرار گرفته باشد.
پزشک ممکن است به بیماران مظنون به حملة قلبی و سکتة مغزی آسپیرین تجویز کند تا به پیشگیری از گسترش ایجاد لخته‌های خونی کمک شود. بسیاری از افرادی که در خطر حملة قلبی یا سکتة مغزی قرار دارند و کسانی که سابقة این نوع حملات را در گذشته داشته‌اند بر اساس دوز مشخص روزانه آسپیرین دریافت می‌کنند.
دیگر درمان‌های حملة قلبی شامل موارد زیر است:
- درمان‌های ضد لخته خون
- مداخلة کرونری از راه پوست
- نیتروگلیسیرین
- اکسیژن‌درمانی
- درمان درد قفسة سینه
- اقدامات پزشکی نظیر جراحی
- تغییرات سبک زندگی مفید به حال قلب نظیر رژیم غذایی و ورزش
- بازتوانی قلبی
نوع درمان سکتة مغزی بستگی به نوع سکته‌ای دارد که فرد از آن رنج می‌برد. درمان‌های رایج شامل موارد زیر است:
- داروهای ضد لخته و دیگر داروها
- فعال‌کنندة بافت پلاسمینوژن
- برداشتن لخته به صورت مکانیکی
- جراحی
کل تأثیر بر روی استروک و درمان آن بستگی به سطح درگیر مغز و مقدار بافت آسیب دیده دارد.

پیشگیری
کارهایی هست که مردم می‌توانند برای کاهش ریسک ابتلاء به سکتة مغزی و حملة قلبی انجام دهند. از آنجا که برخی ریسک‌فاکتورها قابل کنترل نیستند، مهم است که بدانیم چگونه می‌توان میزان ریسک را کاهش داد.
نکاتی در مورد کاهش ریسک حملة قلبی و سکتة مغزی:
- سیگار نکشید
- الکل زیاد مصرف نکنید
- میزان قند خون خود را مدیریت کنید
- میزان استرس را کاهش دهید
- فشار خون و کلسترول خود را مدیریت کنید
- از مواد مخدر نظیر کوکایین و مت‌آفتامین‌ها اجتناب کنید
پیش گرفتن یک سبک زندگی سالم با رژیم غذایی متوازن و ورزش یکی دیگر از بخش‌های حیاتی برای کاهش خطر حملة قلبی و سکتة مغزی است.

آنچه باید در موقعیت‌های اورژانسی انجام داد

بر مبنای نظر بنیاد قلب / Heart Foundation، بیماری قلبی علت شمارة 1 مرگ در ایالات متحد آمریکا است. هر 60 ثانیه یک نفر در این کشور بر اثر بیماری‌های مرتبط به قلب می‌میرد.
بر مبنای نظر انجمن سکتة مغزی آمریکا / American Stroke Association، هر 40 ثانیه یک نفر در این کشور دچار سکتة مغزی می‌شود. سکتة مغزی پنجمین علت بروز مرگ در آمریکا است.
برای پیشگیری از صدمات و عوارض بیشتر، درمان حملات قلبی و سکته‌های مغزی باید به سرعت انجام شود. عوارض خطرناک سکتة مغزی شامل خونریزی شدید و تورم مغز است. این می‌تواند به ایجاد لخته‌های خونی بیشتر و حتی سکته‌های مغزی اضافی منجر شود.
نشانه‌های سکتة مغزی عبارتند از:
- افتادگی صورت
- ضعف بازوها
- مشکلات تکلم
- زمان اطلاع به اورژانس است
اگر فردی علایم حملات قلبی و سکته‌های مغزی را در خود داشته باشد باید بلافاصله به کمک‌های اورژانسی متوسل گردد. واکنش سریع می‌تواند نجات‌بخش باشد./