• براین وو، دکتر دبورا ویزرسپون
• ترجمة هامیک رادیان
خونریزی مغزی به بروز خونریزی در مغز اشاره دارد. این اختلال پزشکی به نام هموراژ اینتراکرانیال نیز شناخته می‌شود.
مغز درون جمجمه محصور شده است. اگر هر گونه نشت خون درون جمجمه اتفاق بیفتد، مغز می‌تواند تحت فشار قرار گیرد و برخی نواحی آن آسیب ببیند. خونریزی ناشی از پارگی یا نشتی یک رگ خونی در مغز سکتة مغزی خونریزی دهنده نامیده می‌شود.
در صورت ازدیاد میزان خونریزی، مغز ممکن است چنان کمپرس شود که رگ‌های غنی از اکسیژن نتوانند در بافت مغز جریان پیدا کنند. فقدان اکسیژن می‌تواند به تورم مغز که تحت عنوان ادم مغزی شناخته می‌شود، منجر گردد. تجمع خون به صورت یک توده زیر عنوان هماتوم شناخته می‌شود. فشار اضافی ایجاد شده بر اثر کاهش اکسیژن می‌تواند سبب مرگ سلول‌های مغزی شود.
خونریزی مغزی یکی از اختلالات پزشکی تهدیدگر حیات محسوب می‌شود، و نیاز به رسیدگی فوری پزشکی دارد.
مطالب این مقاله:
• علل و علایم
• تشخیص و درمان
• پیشگیری
علل و علایم خونریزی مغزی
چندین عامل می‌توانند به خونریزی مغزی منجر شوند که شامل موارد زیر هستند:
• تروما یا جراحت‌های سر
• انوریسم مغزی، که یک ناحیة تضعیف شده در یک شریان مغزی است
• فشار خون بالا
• ناهنجاری‌های رگ‌های خونی
• اختلالات خون یا خونریزی
• بیماری کبدی
• تومور مغزی
• مصرف مواد مخدر
خونریزی مغزی می‌تواند سبب بروز طیفی از علایم شود. این علایم می‌توانند شامل حالت مور مور ناگهانی، ضعف، بی‌حسی یا فلج عضلات صورت، بازو یا پا باشند. این وضعیت به احتمال بسیار زیاد در یک سمت بدن بروز می‌کند.
دیگر علایم خونریزی مغزی شامل موارد زیر است:
• سردرد ناگهانی و شدید
• دشواری بلع
• مشکلات بینایی
• از دست دادن تعادل یا هماهنگی اعضاء بدن
• حالت سردرگمی یا دشواری درک
• دشواری صحبت یا بروز لکنت در حرف زدن
• بی‌حالی، لتارژی یا ناخودآگاهی
• تشنج
تشخیص و درمان خونریزی مغزی
چند نوع خونریزی مختلف مغزی وجود دارد. نوع خونریزی به محل وقوع خونریزی بستگی پیدا می‌کند:
• خونریزی داخل مغزی – این نوع خونریزی در داخل مغز بروز می‌کند
• خونریزی ساب‌اراکنوئید – خونریزی در ناحیة میان مغز و غشاء پوشش دهندة آن بروز می‌کند
• خونریزی ساب‌دورال – خونریزی در ناحیة میان لایة داخلی دورا و بالای مغز اتفاق می‌افتد
• خونریزی اپیدورال – خونریزی در میان جمجمه و مغز بروز می‌کند
تشخیص خونریزی مغزی ممکن است کار دشواری باشد زیرا برخی از بیماران همیشه علایمی در این مورد از خود نشان نمی‌دهند. دکتر برای مشخص کردن نواحی دقیق بروز خونریزی در مغز باید تست‌هایی انجام دهد.
گزینه‌ها در تست‌های مزبور شامل موارد زیر می‌شوند:
• سی تی (توپوگرافی کامپیوتری)
• MRI (تصویربرداری شدت مغناطیسی)
• پونکسیون کمری (تپ یا ضربه زدن نخاعی)
• عکسبرداری اشعة ایکس پس از تزریق رنگ (آنژیوگرافی مغزی)
در صورت وخیم بودن وضعیت ممکن است نیاز به جراحی مغز باشد. این عمل ممکن است برای کاهش مقداری از فشار وارد بر مغز برای دکترها ضروری باشد.
خونریزی بر اثر انوریسم مغزی نیازمند بستن شریان از طریق یک عمل جراحی است که در آن بخشی از جمجمه برداشته می‌شود. این اقدام جراحی کرانیوتومی نامیده می‌شود.
دیگر گزینه‌های درمانی شامل استفاده از داروهای ضد اضطراب، داروهای ضد تشنج یا صرع، و داروهای دیگر برای کنترل علایمی نظیر سردردهای شدید است.
در همین زمینه بیشتر بخوانیم:
استروک یا سکته مغزی
عوارض خونریزی مغزی
خونریزی مغزی ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد. خونریزی مانع ارتباط سلول‌های عصبی با بخشی از بدن و عملکردهای مورد کنترل آنها می‌شود. مشکلاتی نظیر از دست دادن حافظه، قدرت تکلم یا حرکت در ناحیة آسیب دیده شایع است.
بسته به محل و نوع صدمة بروز یافته، برخی عوارض درازمدت امکان وقوع دارند. این عوارض شامل موارد زیر هستند:
• فلج
• بی‌حسی یا ضعف بخشی از بدن
• دشواری بلع
• کاهش یا از دست دادن بینایی
• ناتوانی در صحبت یا فهم کلمات
• حالت سردرگمی یا کاهش حافظه
• تغییرات شخصیتی یا مشکلات عاطفی
بهبود از خونریزی مغزی امکان‌پذیر است، اما درمان کامل آن حیاتی است. معمولاً برای بهبود وضعیت فرد به توان‌بخشی نیاز است.
درمان‌های توان‌بخشی شامل موارد زیر است:
• درمان فیزیکی
• تکلم‌درمانی
• کاردرمانی
• تغییرات سبک زندگی برای کاهش خطر خونریزی دیگر
سن
اثرات خونریزی مغزی در میان گروه‌های مختلف سنی متفاوت است. خونریزی مغزی در افراد سالخورده بیشتر شایع است.
اغلب موارد خونریزی داخل مغزی که ناگهان در کودکان بروز می‌کند ناشی از ناهنجاری‌های رگ‌های خونی است. دیگر علل محتمل شامل بیماری‌های خونی، تومورهای مغزی، سپتی‌سمی یا مصرف مواد مخدر است.
بر مبنای یک مطالعه تروما بعد از اختلالات خونریزی دهنده شایع‌ترین علت بروز خونریزی مغزی است.
در نوزادان و کودکان، خونریزی مغزی شایع نیست اما محتمل است. در نوزادان، خونریزی مغزی می‌تواند بر اثر جراحت در هنگام تولد باشد، نظیر افتادن درست پس از زایمان یا ضربة شدید به شکم زن باردار.
علایم و همچنین برخی از گزینه‌های درمانی، در کودکان و بزرگسالان بسیار مشابهند. درمان در کودکان به محل خونریزی و همچنین شدت آن بستگی دارد.
بر مبنای اعلام کلینیک کلیولند، سکتة مغزی علت پیشتاز در ایجاد ناتوانی و پنجمین علت مرگ و میر در ایالات متحد آمریکا است. خونریزی مغزی مسؤول ده درصد کل سکته‌های مغزی در ایالات متحد آمریکا محسوب می‌شود.
خونریزی‌ها در افراد پیر شایع‌ترند، اما در کودکان نیز امکان وقوع آنها هست. بر مبنای اعلام "انجمن ملی سکته مغزی"، در هر 4000 تولد منجر به نوزاد زنده 1 مورد سکتة مغزی اتفاق می‌افتد. این سکته‌ها در کودکان زیر دو سال اندکی شایع‌ترند.
کودکان معمولاً بهتر از بزرگسالان از صدمات ناشی از خونریزی مغزی بهبود می‌یابند زیرا مغز آنها هنوز در حال رشد است.
پیشگیری از خونریزی مغزی
بر مبنای نظر "انجمن جراحان مغز و اعصاب آمریکا"، سالانه 1.7 میلیون مورد آسیب مغزی پس از ضربه در ایالات متحد آمریکا اتفاق می‌افتد. در حدود 3.5 میلیون نفر از مردم با یک ناتوانی ناشی از جراحات خود زندگی می‌کنند.
بسیاری از خونریزی‌های مغزی ناشی از جراحات مغزی هستند. در نتیجه، این موضوع اهمیت دارد که مردم مراقب مغز خود باشند. بستن کمربند در اتومبیل و گذاشتن کلاه کاسکت در هنگام موتور یا دوچرخه‌سواری راه‌های ساده‌ای برای محافظت از سر هستند.
افرادی که دچار خونریزی مغزی یا سکتة مغزی می‌شوند بیشتر احتمال دارد که در آینده مورد دیگری از آنها را تجربه کنند. ایجاد تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به فرد در کاهش ریسک یا پیشگیری از وقوع حادثه کمک کند.
افراد دچار فشار خون بالا باید نگاهی از نزدیک به میزان فشار خود داشته باشند. فشار خون بالا علت پیشتاز در ایجاد سکته مغزی است، و در بسیاری موارد قابل اجتناب است.
موضوع اجتناب از سیگار نیز مهم است. سیگار کشیدن یکی از ریسک فاکتورهای اصلی سکته مغزی است. نیکوتین و دی‌اکسید کربن سبب ایجاد آسیب به سیستم قلبی عروقی می‌شوند. زنانی که سیگار می‌کشند و از داروهای پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند ریسک استروک را در مورد خود افزایش می‌دهند.
افراد دچار دیابت باید مطمئن باشند که سطح قند خون آنان تحت کنترل قرار دارد. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت همچنین دچار افزایش فشار خون و کلسترول و اضافه وزن هستند، که اینها همگی ریسک فاکتورهای سکته مغزی محسوب می‌شوند.
برخی از قابل توجه‌ترین تغییرات که می‌توانند به کاهش خطر خونریزی مغزی کمک کنند شامل رژیم غذایی و ورزش است.
مردم باید تلاش کنند تا غذاهایی بخورند که باعث بهبود سلامت قلب و مغز می‌شوند. غذاهای دارای میزان زیاد چربی اشباع، چربی ترانس، و کلسترول می‌توانند باعث افزایش میزان کلسترول خون گردند. غذاهای پرکالری نیز می‌توانند به چاقی منجر شوند. وزن زیاد بدن می‌تواند فشار خون، دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد.
مردم باید سعی کنند تحرک داشته باشند و فعال باقی بمانند. فعالیت جسمانی نه فقط به مردم در کاهش وزن کمک می‌کند بلکه همچنین می‌تواند به کاهش ریسک استروک کمک کند. حتی 30 دقیقه فعالیت جسمانی روزانه می‌تواند راه درازی در این راستا باشد.
خلاصه
خونریزی‌های مغزی عامل تهدیدی برای حیات هستند. آنها را نباید دستکم گرفت. توجه پزشکی فوری در مورد آنها نیاز است و بهبود از بیماری می‌تواند شامل یک دورة دراز توان‌بخشی باشد. برخی از مردم بر اثر دیگر اختلالات پزشکی در معرض ریسک قرار دارند اما رعایت روش‌های پیشگیری کلیدی است.
Source:
Brain hemorrhage: Causes, symptoms, and treatments
Written by Brian Wu
Reviewed by Deborah Weatherspoon, PhD, MSN, CRNA, COI
Last reviewed: Mon 24 April 2017
