• ریچل نل، دکتر سیونگو هان
• ترجمۀ فرهنگ راد
پارکینسونیسم (پارکینسونیزم) نوعی بیماری است که در هنگامی بروز می‌کند که فرد دچار علایم و اختلالات عملکردی عموماً همراه بیماری پارکینسون است اما در عین حال دچار علایمی است که به اختلال یا علتی دیگر مرتبطند.
فردی که دچار پارکینسونیسم است در عین حال مبتلا به اختلال دیگری است که سبب بروز علایم نورولوژیک اضافی می‌شود که طیفی از زوال عقل تا ناتوانی چشم دوختن به سمت بالا و پایین را شامل می‌شود.
خود بیماری پارکینسون به اختلال عملکرد و مرگ بخشی از ساختار مغز مرتبط است که تولیدکنندۀ دوپامین محسوب می‌شود. دوپامین یک نوروترانسمیتر است – ماده‌ای شیمیایی که پیام‌های میان مغز و سلول‌های عصبی را رد و بدل می‌کند. دوپامین تا حدودی مسؤول ایجاد کنترل بر حرکات ارادی در بدن است.
[مطالب این مقاله:]
• علایم پارکینسونیسم
• علل پارکینسونیسم
• تشخیص پارکینسونیسم
• درمان پارکینسونیسم
• دورنما پارکینسونیسم
علایم پارکینسونیسم
بر مبنای اعلام مرکز پزشکی دانشگاه تگزاس ساؤت‌وسترن، معمولاً در همه جا علایم پارکینسونیسم در سنین 50 تا 80 سالگی شکل می‌گیرد.
بیماری پارکینسون می‌تواند در سراسر مسیر تکوین و تحول خود سبب ایجاد علایم متفاوت و پیشرونده شود. برخی از شایع‌ترین علایم مرتبط به این بیماری شامل موارد زیر است:
• دشواری در بیان احساسات از طریق حالات چهره
• خشکی عضلانی
• کندی و ناکامل بودن حرکات
• تغییرات تکلم
• رعشه، به ویژه در ناحیۀ دست
فرد دچار پارکینسونیسم ممکن است دچار برخی، و نه تمامی، علایم برشمرده در بالا باشد. علت این است که افراد مبتلا به پارکینسونیسم دچار اختلال دیگری نیز هستند که بر عملکرد مغز تأثیر منفی می‌گذارد.
برای مثال مردم دچار پارکینسونیسم اغلب دچار رعشۀ دست، که در بیماران مبتلا به پارکینسون عمومیت دارد، نمی‌شوند.
دیگر علایم مرتبط به پارکینسونیسم شامل موارد زیر است:
• زوال عقل
• مشکلاتی با سیستم اعصاب غیر ارادی مثلاً مشکلاتی در مورد حرکات کنترل شده یا اسپاسم‌ها
• مشکلات اولیه در مورد حفظ تعادل
• آغاز سریع و پیشروندۀ علایم
هر علت زیربنایی یا اصلی مسبب پارکینسونیسم مثل زوال عقل با اجرام لوی، در عین حال چیدمان منحصر به فرد علایم خود را دارد.
علل پارکینسونیسم
پارکینسونیسم ممکن است بر اثر خود بیماری پارکینسون و نیز دیگر علل زیربنایی ایجاد شود.
دیگر علل مرتبط به پارکینسونیسم شامل موارد زیر است:
• انحطاط کورتیکوبیسال: این وضعیت سبب زوال عقل و نیز آسیب دیدن حرکت معمولاً در یک سمت بدن می‌شود. در عین حال ممکن است فرد توانایی انجام حرکات کنترل شده با عضلات را از دست بدهد.
• زوال عقل با اجرام لوی: این بیماری سبب بروز تغییراتی در هشیاری کلی و نیز توهمات بینایی می‌شود. بنا به اعلام دانشگاه جانز هاپکینز این بیماری پس از بیماری آلزایمر دومین علت شایع زوال عقل محسوب می‌شود.
• اتروفی چند سیستمی: این بیماری به آسیب دیدن هماهنگی و اختلال عملکرد غیر ارادی شامل بی‌اختیاری روده و مثانه منجر می‌شود.
• فلج هسته‌ای پیشرونده: این بیماری سبب زوال عقل، سقوط مکرر از پشت، و مشکلات حرکت دادن چشم‌ها به سمت بالا و پایین در کنار علایم بیماری پارکینسون می‌شود.
بنا به اعلام مرکز پزشـکی دانشگاه تگزاس ساؤت‌وسترن اختلالات برشمرده در بالا شایع‌ترین علل پارکینسونیسم محسوب می‌شوند. تعداد افراد دچار این اختلالات در حدود یک‌چهارم کل افراد مبتلا به خود بیماری پارکینسون است.
اختلال کمتر شایع دیگری موسوم به پارکینسونیسم عروقی نیز وجود دارد. این بیماری سبب بروز استروک‌های کوچک متعدد می‌شود که به تعادل، راه رفتن و حافظۀ بیمار لطمه می‌زنند.
پارکینسونیسم در عین حال در برخی از اوقات نتیجۀ مصرف برخی از داروها است. دکترها این وضعیت را پارکینسونیسم ناشی از دارو می‌نامند. مثال‌هایی در مورد داروهایی که می‌توانند مسبب این وضعیت شوند شامل اری‌پیپرازول (ابلیفای)، هالوپریدول (هالدول)، و متوکلوپرامید (ریگلان) است.
در حالت ایده‌آل فرد دچار پارکینسونیسم القاء شده با دارو، می‌تواند به کندی و تدریجاً دوز مصرف داروهای نام برده را کاهش دهد. به هر جهت، این کار ممکن است همیشه امکان‌پذیر نباشد، و افراد نباید بدون مشورت و صوابدید پزشک مصرف داروهای خود را متوقف کنند.
تشخیص پارکینسونیسم
تست واحدی برای تشخیص پارکینسونیسم از سوی پزشکان وجود ندارد.
دکتر کار را با بررسی تاریخچۀ پزشکی فرد و علایم فعلاً موجود در وی آغاز می‌کند. پزشک در مورد فهرست داروهای مورد استفادۀ فرد پرسش می‌کند تا بتواند نقش احتمالی داروها را در این بیماری معین کند.
دکتر احتمالاً برای از تشخیص خارج کردن علل زیربنایی بالقوه مثل تیروئید و مشکلات کبدی انجام آزمایش‌های خون را در دستور کار قرار خواهد داد. دکتر احتمالاً از اسکن‌های تصویربرداری برای بررسی مغز و بدن برای علل دیگر مثل تومور مغزی استفاده خواهد کرد.
دکترها می‌توانند از تستی خاص برای پیگیری حرکت دوپامین در مغز استفاده کنند. این تست DaT-SPECT نام دارد.
تست مزبور از مارکرهای رادیواکتیو که برای ردیابی دوپامین در مغز طراحی شده‌اند استفاده می‌کند. این تست به دکتر امکان می‌دهد تا رهش دوپامین در مغز فرد را مشاهده کند و سطوحی از مغز را که دوپامین به آنها می‌رسد و سطوح دیگری را که دوپامین به آنها نمی‌رسد، شناسایی نماید.
از آنجا که پارکینسونیسم به درمان‌های معمول جواب نمی‌دهد و مـی‌تواند طیفی از علایم را به همراه داشته باشد، این احتمال هست که پزشکان برای رسیدن به تشخیص سریع با مشکل مواجه باشند. ممکن است از تشخیص خارج کردن اختلالات دیگر و آغاز توصیه‌های درمانی برای بیماری روندی زمان‌بر باشد.
درمان پارکینسونیسم
یکی از داروهای بسار رایج برای درمان بیماری پارکینسون لوودوپا است. این دارو به دوپامین مرتبط است و می‌تواند مقدار دوپامین در دسترس برای مغز را افزایش دهد.
به هر جهت، مردم دچار پارکینسونیسم نه فقط با تولید دوپامین مشکل دارند بلکه دارای سلول‌های آسیب دیده یا تخریب شده‌ای هستند که نمی‌توانند به دوپامین جواب دهند. در نتیجه لوودوپا ممکن است در کاهش علایم مبتلابه این بیماران کارآیی نداشته باشد.
دکترها ممکن است درمان پارکینسونیسم را امری چالش‌برانگیز بیابند زیرا علایم این بیماری همیشه به داروهای تقویت کنندۀ دوپامین به خوبی پاسخ نمی‌دهد و گاه این داروها در مورد بیماری مورد بحث فاقد هر گونه کارآیی هستند.
در نتیجه درمان پارکینسونیسم به درمان بیماری "اضافی" مبتلابه بیمار بستگی دارد. برای مثال، اگر فرد دچار انحطاط کورتیکوبیسال و اسپاسم‌های عضلانی مرتبط باشد، پزشک ممکن است داروهای ضد افسردگی و تزریق‌های سم بوتولینوم A (بوتاکس) را برای بیمار تجویز کند.
درمان‌های پارکینسونیسم معمولاً با هدف کاهش علایم فرد و در حد امکان در راستای کمک به حفظ استقلال و عدم وابستگی بیمار انجام می‌شود. دکترها اغلب در مورد این بیماری فیزیوتراپی و کاردرمانی را توصیه می‌کنند زیرا این درمان‌ها به بیمار کمک می‌کنند تا عضلات خود را قوی نگه داشته و تعادل خود را بهبود ببخشد.
دورنما
دورنما در پارکینسونیسم به نوع پارکینسونیسم مبتلابه فرد و سرعت آسیب رساندن آن به بیمار بستگی دارد.
بر مبنای اعلام "کلینیک و مرکز تحقیقات بیماری پارکینسون در دانشگاه کالیفرنیا، سان فرانسیسکو"، میزان بقاء برای بیماران دچار اتروفی چند سیستمی از زمان تشخیص بالینی بیماری حدود 6 سال است. مردم دچار انواع دیگر پارکینسونیسم ممکن است طول عمر بیشتر یا کمتری داشته باشند.
آغاز و پیشرفت علایم پارکینسونیسم گرایشی به این دارد که بسیار سریع‌تر از بیماری پارکینسون به تنهایی رشد کند. به هر جهت، محققان در حال کار برای یافتن درمان‌هایی برای بیماری پارکینسون و پارکینسونیسم هستند به این امید که بتوانند علایم بیماری را کاهش دهند و کیفیت زندگی بیمار را بهبود ببخشند./
Source:
What is Parkinsonism?
Last reviewed Fri 12 January 2018
By Rachel Nall, RN, BSN, CCRN
Reviewed by Seunggu Han, MD
