احساس مور مور در دست و پا – پانزده علت محتمل

• لنا بورگس، دکتر سیونگو هان
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

اغلب مردم هر از گاه در دست یا پای خود دچار حس مور مور می‎شوند. مور مور در دست یا پا ممکن است ناخوشایند باشد اما علت بروز این وضعیت همیشه جدی نیست. در هر حال، اگر حالت مور مور اغلب در دست یا پا ایجاد شود این عارضه ممکن است ناشی از اختلالی زیربنایی باشد.
دلایل بسیاری برای ایجاد مور مور در دست یا پا وجود دارد که اغلب آنها موقتی هستند.
اگر فردی در حالتی نامتعارف بخوابد یا بنشیند، این وضعیت ممکن است بر عصب فشار ایجاد کند و باعث بروز حس مور مور در دست یا پا شود. مردم اغلب اوقات به این حالت زیر عنوان "سوزن سوزن شدن" اشاره می‎کنند.
برخی علل مور مور در دست یا پا عللی جدی‎تر هستند و به تشخیص و درمان کامل نیاز دارند.

[مطالب این مقاله:]
• علل محتمل مور مور
• پیام همراه و مراجعه به پزشک

علل محتمل مور مور
بخش بزرگی از حس مور مور با اختلالی موسوم به نوروپاتی محیطی مرتبط است. نوروپاتی محیطی نوعی آسیب‎دیدگی عصب است که به ایجاد مور مور و بی‎حسی در دست یا پا منجر می‎شود.
اختلالات مختلفی به بروز نوروپاتی محیطی منجر می‎شوند. این بیماری مبتلابۀ حدود 20 میلیون نفر در سطح ایالات متحد آمریکا است.
در زیر علل نوروپاتی محیطی و دیگر دلایل منجر به بروز مور مور در دست یا پا مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

1. در تنگنا قرار گرفتن عصب
فرد ممکن است بر اثر در تنگنا قرار گرفتن عصب در پشت خود در ناحیۀ دست یا پا دچار حس مور مور شود. این وضعیت احتمال دارد بر اثر جراحت یا ورم رخ دهد.
دیگر نشانه‎ها و علایم در تنگنا قرار گرفتن عصب شامل درد و محدودیت حرکتی است. درمان در تنگنا قرار گرفتن عصب عبارت است:
• استراحت
• مصرف دارو
• فیزیوتراپی
در صورتی که هیچ‎یک از درمان‎های مزبور کارآیی نداشته باشد جراحی به عنوان یک گزینه مطرح خواهد شد.

2. مواد سمی
بلعیدن برخی مواد سمی یا شیمیایی یا جذب آنها از طریق پوست ممکن است باعث بروز احساس مور مور در دست یا پا شود.
مواد سمی عامل این وضعیت می‎تواند شامل موارد زیر باشد:
• آرسنیک
• تالیم
• جیوه
• ضد یخ
درمان تماس با مواد سمی نیاز به اقدام عاجل دارد و نوع درمان به نوع مادۀ باعث مسمومیت وابسته است.

3. الکل
الکل ماده‌ای سمی است که می‎تواند به بافت عصب آسیب برساند. نوشیدن مشروب الکلی به مقدار زیاد می‎تواند به بروز نوعی نوروپاتی پیرامونی (نوروپاتی محیطی) به نام نوروپاتی الکلی منجر شود.
این اختلال می‎تواند به بروز درد و مو مور در اندام‎ها، دست‎ها و پاها منجر شود. علایم به دلیل آسیب دیدن عصب‎های محیطی بر اثر الکل بروز می‎کنند.
بر مبنای یک مطالعه در حدود 25 تا 66 درصد مردمی که زیر عنوان الکلی قدیمی طبقه‌بندی می‎شوند دچار نوروپاتی الکلی می‎گردند. درمان شامل تمرکز بر کمک به مردم برای کاهش یا توقف مصرف بیش از حد الکل متمرکز می‎شود.

4. اضطراب
مردم مبتلا به اضطراب ممکن است دچار تهویۀ بیش از حد شوند که می‎تواند سبب بروز مور مور در پاها شود.
تهویۀ بیش از حد یـک علامت شایع اضطراب است و با تنفس بسیار سریع مشخص می‎شود. این نوع تنفس به ایجاد عدم تعادل در سطح دی‎اکسید کربن و اکسیژن منجر می‎گردد که نتیجۀ آن بروز حس مور مور در پا خواهد بود.
مور مور در پا و اضطراب ممکن است دارای ارتباط روان‎شناختی باشند. این دلیل آن است که چرا وقتی مردم مضطرب می‎شوند میزان آگاهی آنها نسبت به حس‌های جسمانی‌شان افزایش پیدا می‎کند.
درمان اضطراب شامل موارد زیر است:
• درمان شناختی رفتاری
• گفتاردرمانی
• داروهای ضد اضطراب
• فعالیت‌های مرتبط به تندرستی مثل یوگا، مدیتیشن و مراقبۀ ذهنی

5. بارداری
مور مور در ناحیۀ پا اغلب اوقات توسط زنان باردار تجربه می‎شود. این احتمال وجود دارد که رحم در زمان رشد جنین بر روی عصب‎های ناحیۀ پای فرد فشار وارد کند. این فشار باعث ایجاد حس مور مور می‎شود.
سیراب نگه داشتن بدن، تغییر وضعیت قرارگیری اعضاء بدن، و استراحت در حالت بالا قرار گرفتن پا نسبت به سطح بدن می‎تواند باعث تخفیف حس مزبور شود.
در صورت مواجهه با موارد زیر زنان باید به پزشک مراجعه کنند:
• مور مور در ناحیۀ پا ادامه‎دار بوده و گرایش به برطرف شدن نشان نمی‎دهد
• اندام‎ها دچار حالت ضعف می‎شوند
• پا یا اندام‎های بدن دچار ورم می‎شوند

6. آسیب‎دیدگی کشیدگی مکرر
آسیب‌دیدگی کشیدگی مکرر یا RSI ممکن است سبب بروز مور مور در دست‎ها شود. RSI وقتی بروز می‎کند که شخص فعالیت‎هایی تکراری را در طولانی مدت و بدون استراحت انجام می‎دهد.
RSI همچنین زیر عنوان اختلال اندام فوقانی مرتبط به کار شناخته می‎شود. این اختلال می‎تواند بر اثر ضعف حالت قرارگیری اعضاء بدن ایجاد شود.
RSI عموماً به موارد زیر لطمه می‎زند:
• مچ دست و دست
• ساعد و آرنج
• گردن و شانه‎ها
دیگر علایم RSI عبارتند از:
• درد
• رنجوری
• حالت افتادگی اندام‎ها
• خشکی
• حالت خفقان
• ضعف
• گرفتگی عضلانی
درمان‎های این اختلال شامل موارد زیر است:
• داروهای ضد التهابی
• سرمادرمانی
• استفاده از عضوبندهای انعطاف‌پذیر

7. کمبود ویتامین
کمبود ویتامین‎های E، B-1، B-6، B-12 و نیاسین می‎تواند باعث ایجاد مور مور در دست و پا شود. این ویتامین‎ها برای عملکرد عصب نقش حیاتی دارند.
کمبود ویتامین B-12 ممکن است به بروز نوروپاتی محیطی منجر شود. دیگر علایم شامل موارد زیر است:
• سرگیجه
• تنگی نفس
• خستگی مفرط
• سردرد
• مشکلات گوارشی
• درد قفسه سینه
• تهوع
• بزرگ شدن کبد
کمبود ویتامین را می‎توان از طریق مصرف غذاهای دارای ویتامین و نیز مکمل‎های غذایی درمان کرد.

8. مالتیپل اسکلروزیس (MS)
مالتیپل اسکلروزیس یک اختلال درازمدت است که به مغز و طناب نخاعی آسیب می‎زند.
بر مبنای اعلام "انجمن ملی مالتیپل اسکلروزیس" احساس بی‌حسی یا مور مور در پا یکی از علایم زودرس مالتیپل اسکلروزیس به شمار می‏رود.
دیگر علایم MS عبارتند از:
• مشکلات بینایی
• درد
• گرفتگی عضلات
• خستگی مفرط
• سرگیجه
• مشکلات حفظ تعادل
• مشکلات مثانه
• اختلال عملکرد جنسی
• مشکلات شناختی
اگر کسی با ظن ابتلا به MS مواجه باشد باید برای تشخیص دقیق بیماری به پزشک مراجعه کند. درمان‎های مورد استفاده برای این بیماری عبارتند از:
• دوره‎های کوتاه مدت مصرف استروئیدها
• درمان‎های خاص مبتنی بر علایم بیماری
• درمان‌های تعدیل بیماری

9. دارو
برخی داروها می‎توانند به عنوان عوارض جانبی در دست و پا حس مور مور ایجاد کنند.
داروهای باعث این وضعیت شامل آن دسته از داروها می‎شوند که برای درمان موارد زیر به کار می‎روند:
• سرطان
• ایدز
• HIV
• تشنج و حمله
• مشکلات قلبی
• فشار خون بالا

10. عفونت
برخی عفونت‌ها می‎توانند سبب التهاب عصب‌ها شوند. این التهاب می‎تواند به بروز مور مور در دست یا پا منجر گردد.
عفونت‎هایی که می‎توانند سبب این وضعیت شوند عبارتند از:
• HIV
• ایدز
• هپاتیت B و هپاتیت C
• جذام یا خوره
• زونا
• بیماری لیم
هر فرد دچار ظن ابتلا به عفونت باید به پزشک مراجعه کند. پزشک می‎تواند تست‎های مناسب را برای تشخیص عفونت در دستور کار قرار دهد. این تست‌ها عموماً آزمایش خون را شامل می‎شوند. درمان عفونت به تشخیص علت آن بستگی دارد.

11. نارسایی کلیه
مور مور در دست و پا می‎تواند نشانه‎ای از نارسایی کلیه باشد. دیابت و فشار خون بالا هر دو قادرند تا ریسک نارسایی کلیه را افزایش دهند.
دیگر علایم نارسایی کلیه شامل موارد زیر است:
• گرفتگی عضلانی
• پیچ‎خوردگی عضلات
• ضعف عضلانی
نارسایی کلیه از طریق دیالیز یا پیوند کلیه درمان می‎شود.

12. بیماری‎های خودایمنی
بیماری‎های خودایمنی می‎توانند سبب بروز مور مور در دست یا پا شوند. این بیماری‎ها شامل موارد زیرند:
• لوپوس
• بیماری سلیاک
• ارتریت روماتوئید
برای تشخیص بیماری خودایمنی دکتر می‎تواند از موارد زیر استفاده کند:
• در مورد تاریخچۀ پزشکی فرد و خانواده پرسش کند
• معاینۀ بالینی انجام دهد
• تست‎های خون انجام دهد
درمان‎های بیماری‎های خودایمنی شامل استفاده از دارو و تغییرات رژیم غذایی است.

13. دیابت
دیابت سبب بالا رفتن قند خون می‎شود، که ممکن است به آسیب دیدن عصب بینجامد. در نتیجه این احتمال وجود دارد که مردم دچار دیابت مور موری مداوم را در پاهای خود احساس کنند. این وضعیت زیر عنوان نوروپاتی دیابتی شناخته می‎شود.
دیگر علایم دیابت شامل موارد زیر است:
• احساس تشنگی بیش از حد
• تکرر ادرار
• افزایش میزان گرسنگی
• خستگی مفرط
• تاری دید
• کند شدن روند التیام زخم‎ها و بریدگی‎ها
• کاهش وزن غیر قابل توجیه
درمان‎های دیابت موارد زیر را شامل می‎شود:
• استفاده از دارو شامل انسولین برای کنترل قند خون
• تغییرات رژیم غذایی
• ورزش

14. بیماری شریان پیرامونی (بیماری شریان محیطی)
این بیماری به‌ سیستم گردش خون لطمه می‎زند و باعث می‎شود تا رگ‎های خونی باریک‎تر شوند. 
بیماری مزبور می‎تواند به ضعف گردش خون منجر شود که سبب بروز حالت مور مور در دست یا پا می‎شود.
در صورت عدم درمان بیماری شریان پیرامونی به استروک یا حمله قلبی ناشی از تجمع پلاک در شریان‎ها منجر می‎شود. درمان در این مورد شامل دارو، تغییرات سبک زندگی یا جراحی است.

15. استروک
حس مور مور در دست یا پا ممکن است بر اثر سکته مغزی ایجاد شود.
علایم به شکل ناگهانی بروز می‎کنند و عبارتند از:
• بی‎حسی یا ضعف در صورت، بازوها، یا پاها، که مشخصاً در یک سمت بدن بروز می‎کنند
• حالت گیجی
• دشواری در حرف زدن
• دشواری در فهم مسائل
• تاری دید
• دشواری در راه رفتن
• سرگیجه
• از دست دادن تعادل بدن
• فقدان هماهنگی اعضاء بدن
در صورت مواجهه با علایم سکته مغزی مردم باید به صورت اورژانسی تحت درمان قرار گیرند.
درمان استروک شامل استفاده از داروهای ترومبولیتیک است که به رفع لخته شدن خون کمک می‎کنند.

پیام همراه و مراجعه به پزشک
مردمی که منظماً دچار حس مور مور در دست یا پا می‎شوند باید به پزشک مراجعه کنند. آنها در عین حال باید هر گونه علایم مرتبط را به پزشک اطلاع دهند. پزشک می‎تواند به تشخیص مناسب رسیده و درمانی متناسب را در اختیار بیمار قرار دهد.
مردم در صورت مواجهه با علایم سکته مغزی باید اورژانس خبر کنند./

Source:
What could cause tingling in the feet or hands?
Last reviewed Fri 6 April 2018
By Lana Burgess
Reviewed by Seunggu Han, MD