• لنا برجس، دکتر سیونگو هان
• ترجمه نادر اکبری سراوانی
اغلب مردم هر از گاه در دست یا پای خود دچار حس مور مور می‌شوند. مور مور در دست یا پا ممکن است ناخوشایند باشد اما علت بروز این وضعیت همیشه جدی نیست. در هر حال، اگر حالت مور مور اغلب در دست یا پا ایجاد شود این عارضه ممکن است ناشی از اختلالی زیربنایی باشد.
دلایل بسیاری برای ایجاد مور مور در دست یا پا وجود دارد که اغلب آنها موقتی هستند.
اگر فردی در حالتی نامتعارف بخوابد یا بنشیند، این وضعیت ممکن است بر عصب فشار ایجاد کند و باعث بروز حس مور مور در دست یا پا شود. مردم اغلب اوقات به این حالت زیر عنوان "سوزن سوزن شدن" اشاره می‌کنند.
برخی علل مور مور در دست یا پا عللی جدی‌تر هستند و به تشخیص و درمان کامل نیاز دارند.
[مطالب این مقاله:]
• علل محتمل مور مور
• پیام همراه و مراجعه به پزشک
علل محتمل مور مور
بخش بزرگی از حس مور مور با اختلالی موسوم به نوروپاتی محیطی مرتبط است. نوروپاتی محیطی نوعی آسیب‌دیدگی عصب است که به ایجاد مور مور و بی‌حسی در دست یا پا منجر می‌شود.
اختلالات مختلفی به بروز نوروپاتی محیطی منجر می‌شوند. این بیماری مبتلابۀ حدود 20 میلیون نفر در سطح ایالات متحد آمریکا است.
در زیر علل نوروپاتی محیطی و دیگر دلایل منجر به بروز مور مور در دست یا پا مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
1. در تنگنا قرار گرفتن عصب
فرد ممکن است بر اثر در تنگنا قرار گرفتن عصب در پشت خود در ناحیۀ دست یا پا دچار حس مور مور شود. این وضعیت احتمال دارد بر اثر جراحت یا ورم رخ دهد.
دیگر نشانه‌ها و علایم در تنگنا قرار گرفتن عصب شامل درد و محدودیت حرکتی است. درمان در تنگنا قرار گرفتن عصب عبارت است:
• استراحت
• مصرف دارو
• فیزیوتراپی
در صورتی که هیچ‌یک از درمان‌های مزبور کارآیی نداشته باشد جراحی به عنوان یک گزینه مطرح خواهد شد.
2. مواد سمی
بلعیدن برخی مواد سمی یا شیمیایی یا جذب آنها از طریق پوست ممکن است باعث بروز احساس مور مور در دست یا پا شود.
مواد سمی عامل این وضعیت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• آرسنیک
• تالیم
• جیوه
• ضد یخ
درمان تماس با مواد سمی نیاز به اقدام عاجل دارد و نوع درمان به نوع مادۀ باعث مسمومیت وابسته است.
3. الکل
الکل ماده‌ای سمی است که می‌تواند به بافت عصب آسیب برساند. نوشیدن مشروب الکلی به مقدار زیاد می‌تواند به بروز نوعی نوروپاتی پیرامونی (نوروپاتی محیطی) به نام نوروپاتی الکلی منجر شود.
این اختلال می‌تواند به بروز درد و مو مور در اندام‌ها، دست‌ها و پاها منجر شود. علایم به دلیل آسیب دیدن عصب‌های محیطی بر اثر الکل بروز می‌کنند.
بر مبنای یک مطالعه در حدود 25 تا 66 درصد مردمی که زیر عنوان الکلی قدیمی طبقه‌بندی می‌شوند دچار نوروپاتی الکلی می‌گردند. درمان شامل تمرکز بر کمک به مردم برای کاهش یا توقف مصرف بیش از حد الکل متمرکز می‌شود.
4. اضطراب
مردم مبتلا به اضطراب ممکن است دچار تهویۀ بیش از حد شوند که می‌تواند سبب بروز مور مور در پاها شود.
تهویۀ بیش از حد یـک علامت شایع اضطراب است و با تنفس بسیار سریع مشخص می‌شود. این نوع تنفس به ایجاد عدم تعادل در سطح دی‌اکسید کربن و اکسیژن منجر می‌گردد که نتیجۀ آن بروز حس مور مور در پا خواهد بود.
مور مور در پا و اضطراب ممکن است دارای ارتباط روان‌شناختی باشند. این دلیل آن است که چرا وقتی مردم مضطرب می‌شوند میزان آگاهی آنها نسبت به حس‌های جسمانی‌شان افزایش پیدا می‌کند.
درمان اضطراب شامل موارد زیر است:
• درمان شناختی رفتاری
• گفتاردرمانی
• داروهای ضد اضطراب
• فعالیت‌های مرتبط به تندرستی مثل یوگا، مدیتیشن و مراقبۀ ذهنی
5. بارداری
مور مور در ناحیۀ پا اغلب اوقات توسط زنان باردار تجربه می‌شود. این احتمال وجود دارد که رحم در زمان رشد جنین بر روی عصب‌های ناحیۀ پای فرد فشار وارد کند. این فشار باعث ایجاد حس مور مور می‌شود.
سیراب نگه داشتن بدن، تغییر وضعیت قرارگیری اعضاء بدن، و استراحت در حالت بالا قرار گرفتن پا نسبت به سطح بدن می‌تواند باعث تخفیف حس مزبور شود.
در صورت مواجهه با موارد زیر زنان باید به پزشک مراجعه کنند:
• مور مور در ناحیۀ پا ادامه‌دار بوده و گرایش به برطرف شدن نشان نمی‌دهد
• اندام‌ها دچار حالت ضعف می‌شوند
• پا یا اندام‌های بدن دچار ورم می‌شوند
6. آسیب‌دیدگی کشیدگی مکرر
آسیب‌دیدگی کشیدگی مکرر یا RSI ممکن است سبب بروز مور مور در دست‌ها شود. RSI وقتی بروز می‌کند که شخص فعالیت‌هایی تکراری را در طولانی مدت و بدون استراحت انجام می‌دهد.
RSI همچنین زیر عنوان اختلال اندام فوقانی مرتبط به کار شناخته می‌شود. این اختلال می‌تواند بر اثر ضعف حالت قرارگیری اعضاء بدن ایجاد شود.
RSI عموماً به موارد زیر لطمه می‌زند:
• مچ دست و دست
• ساعد و آرنج
• گردن و شانه‌ها
دیگر علایم RSI عبارتند از:
• درد
• رنجوری
• حالت افتادگی اندام‌ها
• خشکی
• حالت خفقان
• ضعف
• گرفتگی عضلانی
درمان‌های این اختلال شامل موارد زیر است:
• داروهای ضد التهابی
• سرمادرمانی
• استفاده از عضوبندهای انعطاف‌پذیر
7. کمبود ویتامین
کمبود ویتامین‌های E، B-1، B-6، B-12 و نیاسین می‌تواند باعث ایجاد مور مور در دست و پا شود. این ویتامین‌ها برای عملکرد عصب نقش حیاتی دارند.
کمبود ویتامین B-12 ممکن است به بروز نوروپاتی محیطی منجر شود. دیگر علایم شامل موارد زیر است:
• سرگیجه
• تنگی نفس
• خستگی مفرط
• سردرد
• مشکلات گوارشی
• درد قفسه سینه
• تهوع
• بزرگ شدن کبد
کمبود ویتامین را می‌توان از طریق مصرف غذاهای دارای ویتامین و نیز مکمل‌های غذایی درمان کرد.
8. مالتیپل اسکلروزیس (MS)
مالتیپل اسکلروزیس یک اختلال درازمدت است که به مغز و طناب نخاعی آسیب می‌زند.
بر مبنای اعلام "انجمن ملی مالتیپل اسکلروزیس" احساس بی‌حسی یا مور مور در پا یکی از علایم زودرس مالتیپل اسکلروزیس به شمار میرود.
دیگر علایم MS عبارتند از:
• مشکلات بینایی
• درد
• گرفتگی عضلات
• خستگی مفرط
• سرگیجه
• مشکلات حفظ تعادل
• مشکلات مثانه
• اختلال عملکرد جنسی
• مشکلات شناختی
اگر کسی با ظن ابتلا به MS مواجه باشد باید برای تشخیص دقیق بیماری به پزشک مراجعه کند. درمان‌های مورد استفاده برای این بیماری عبارتند از:
• دوره‌های کوتاه مدت مصرف استروئیدها
• درمان‌های خاص مبتنی بر علایم بیماری
• درمان‌های تعدیل بیماری
9. دارو
برخی داروها می‌توانند به عنوان عوارض جانبی در دست و پا حس مور مور ایجاد کنند.
داروهای باعث این وضعیت شامل آن دسته از داروها می‌شوند که برای درمان موارد زیر به کار می‌روند:
• سرطان
• ایدز
• HIV
• تشنج و حمله
• مشکلات قلبی
• فشار خون بالا
10. عفونت
برخی عفونت‌ها می‌توانند سبب التهاب عصب‌ها شوند. این التهاب می‌تواند به بروز مور مور در دست یا پا منجر گردد.
عفونت‌هایی که می‌توانند سبب این وضعیت شوند عبارتند از:
• HIV
• ایدز
• هپاتیت B و هپاتیت C
• جذام یا خوره
• زونا
• بیماری لیم
هر فرد دچار ظن ابتلا به عفونت باید به پزشک مراجعه کند. پزشک می‌تواند تست‌های مناسب را برای تشخیص عفونت در دستور کار قرار دهد. این تست‌ها عموماً آزمایش خون را شامل می‌شوند. درمان عفونت به تشخیص علت آن بستگی دارد.
11. نارسایی کلیه
مور مور در دست و پا می‌تواند نشانه‌ای از نارسایی کلیه باشد. دیابت و فشار خون بالا هر دو قادرند تا ریسک نارسایی کلیه را افزایش دهند.
دیگر علایم نارسایی کلیه شامل موارد زیر است:
• گرفتگی عضلانی
• پیچ‌خوردگی عضلات
• ضعف عضلانی
نارسایی کلیه از طریق دیالیز یا پیوند کلیه درمان می‌شود.
12. بیماری‌های خودایمنی
بیماری‌های خودایمنی می‌توانند سبب بروز مور مور در دست یا پا شوند. این بیماری‌ها شامل موارد زیرند:
• لوپوس
• بیماری سلیاک
• ارتریت روماتوئید
برای تشخیص بیماری خودایمنی دکتر می‌تواند از موارد زیر استفاده کند:
• در مورد تاریخچۀ پزشکی فرد و خانواده پرسش کند
• معاینۀ بالینی انجام دهد
• تست‌های خون انجام دهد
درمان‌های بیماری‌های خودایمنی شامل استفاده از دارو و تغییرات رژیم غذایی است.
13. دیابت
دیابت سبب بالا رفتن قند خون می‌شود، که ممکن است به آسیب دیدن عصب بینجامد. در نتیجه این احتمال وجود دارد که مردم دچار دیابت مور موری مداوم را در پاهای خود احساس کنند. این وضعیت زیر عنوان نوروپاتی دیابتی شناخته می‌شود.
دیگر علایم دیابت شامل موارد زیر است:
• احساس تشنگی بیش از حد
• تکرر ادرار
• افزایش میزان گرسنگی
• خستگی مفرط
• تاری دید
• کند شدن روند التیام زخم‌ها و بریدگی‌ها
• کاهش وزن غیر قابل توجیه
درمان‌های دیابت موارد زیر را شامل می‌شود:
• استفاده از دارو شامل انسولین برای کنترل قند خون
• تغییرات رژیم غذایی
• ورزش
14. بیماری شریان پیرامونی (بیماری شریان محیطی)
این بیماری به سیستم گردش خون لطمه می‌زند و باعث می‌شود تا رگ‌های خونی باریک‌تر شوند.
بیماری مزبور می‌تواند به ضعف گردش خون منجر شود که سبب بروز حالت مور مور در دست یا پا می‌شود.
در صورت عدم درمان بیماری شریان پیرامونی به استروک یا حمله قلبی ناشی از تجمع پلاک در شریان‌ها منجر می‌شود. درمان در این مورد شامل دارو، تغییرات سبک زندگی یا جراحی است.
15. استروک
حس مور مور در دست یا پا ممکن است بر اثر سکته مغزی ایجاد شود.
علایم به شکل ناگهانی بروز می‌کنند و عبارتند از:
• بی‌حسی یا ضعف در صورت، بازوها، یا پاها، که مشخصاً در یک سمت بدن بروز می‌کنند
• حالت گیجی
• دشواری در حرف زدن
• دشواری در فهم مسائل
• تاری دید
• دشواری در راه رفتن
• سرگیجه
• از دست دادن تعادل بدن
• فقدان هماهنگی اعضاء بدن
در صورت مواجهه با علایم سکته مغزی مردم باید به صورت اورژانسی تحت درمان قرار گیرند.
درمان استروک شامل استفاده از داروهای ترومبولیتیک است که به رفع لخته شدن خون کمک می‌کنند.
پیام همراه و مراجعه به پزشک
مردمی که منظماً دچار حس مور مور در دست یا پا می‌شوند باید به پزشک مراجعه کنند. آنها در عین حال باید هر گونه علایم مرتبط را به پزشک اطلاع دهند. پزشک می‌تواند به تشخیص مناسب رسیده و درمانی متناسب را در اختیار بیمار قرار دهد.
مردم در صورت مواجهه با علایم سکته مغزی باید اورژانس خبر کنند./
Source:
What could cause tingling in the feet or hands?
Last reviewed Fri 6 April 2018
By Lana Burgess
Reviewed by Seunggu Han, MD
