آنوریسم مغزی یا آنوریسم سربرال - آنچه دانستنش نیاز است

• آمارهای آنوریسم مغزی
• انواع آنوریسم مغزی
• علایم و نشانه‌های اولیه هشدار
• علل و ریسک فاکتورهای آنوریسم مغزی
• تشخیص آنوریسم مغزی
• درمان آنوریسم مغزی
• ریسک‌های درمان آنوریسم مغزی
• عوارض آنوریسم مغزی
• پیشگیری از آنوریسم مغزی
• تفاوت‌های آنوریسم و استروک
• دورنما

آنوریسم مغزی که گاه آنوریسم سربرال نامیده می‌شود، یک نقطه ضعیف در یک شریان مغزی است. این نقطه ضعیف محدوده بادکنک مانندی ایجاد می‌کند که با خون پر می‌شود. دیواره‌های شریان در مجاورت آنوریسم ضعیف‌ترند، که این بدان معنی است که امکان ترکیدن یا پارگی آنوریسم وجود دارد. آنوریسم پاره شده یک اختلال تهدیدگر زندگی است که می‌تواند باعث صدمات جدی مغزی یا استروک شود. در هر حال تمامی آنوریسم‌ها پاره نمی‎شوند.
مردم دچار آنوریسم به پایش مداوم نیاز دارند تا اطمینان حاصل شود که آنوریسم آنان در حال رشد نیست. در مورد آنوریسم‌های بزرگ ممکن است به خارج کردن آنها نیاز باشد.

آمارهای آنوریسم مغزی
بر مبنای اعلام "انستیتو ملی اختلالات نورولوژیک و استروک" در حدود 3 تا 5 درصد مردم ایالات متحد آمریکا در طول زندگی خود دچار آنوریسم مغزی می‌شوند. آنوریسم مغزی در میان زنان شایع‌‌تر از مردان است و گرایشی به مبتلاء کردن جمعیت بزرگسال 30 تا 60 ساله در این بیماری دیده می‌شود.
"بنیاد آنوریسم مغزی" عنوان می‌کند که پارگی آنوریسم مغزی برای فقط 3 تا 5 درصد تمامی موارد تازه استروک لحاظ می‌شود. اگر یک آنوریسم پاره شود، در حدود 40 درصد موارد کشنده خواهد بود و 15 درصد بیماران پیش از رسیدن به بیمارستان جان خود را از دست می‌دهند.

انواع آنوریسم مغزی
پزشکان آنوریسم‌ها را بر مبنای شکل نقطه تضعیف شده در شریان طبقه‌بندی می‌کنند.
سه نوع اصلی آنوریسم وجود دارد:
• آنوریسم ساکولار یک محفظه یا بسته در خارج از شریان شکل می‌دهد. این آنوریسم‌ها شایع‌ترین نوع آنوریسم مغزی محسوب می‌شوند. برخی از مردم به علت شکل این آنوریسم‌ها آنها را آنوریسم‌های توتی می‌نامند.
• آنوریسم‌های فیوزی شکل زمانی بروز می‌کنند که رگ‎های خونی از هر طرف متسع می‌شوند. این نوع آنوریسم پس از بروز آسیب‌دیدگی یک رگ خونی بیشتر شایع است.
• آنوریسم‌های مایکوتیک آنهایی هستند که یک کیسک را در اطراف شریان شکل می‌دهند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که عفونت در قسمت دیگری از بدن وارد جریان خون می‌شود و به مغز گسترش می‌یابد. میوکاردیت، نوعی عفونت قلب، مقصر مطرحی در این مورد است اما آنوریسم‌های مایکوتیک اختلالاتی بسیار نادر محسوب می‌شوند.
اندازه یک آنوریسم یک عامل پیشگویی کننده اصلی در این مورد است که آنوریسم پاره خواهد شد یا خیر:
• آنوریسم‌های کوچک کمتر از 11 میلی‌متر عرض دارند
• آنوریسم‌های بزرگ دارای قطری در حدود 11 تا 25 میلی‌متر هستند
• آنوریسم‌های غول‌آسا 25 میلی‌متر یا بزرگ‌ترند
برخی آنوریسم‌ها در طول زمان رشد می‌کنند، و رشد تعداد کمی از آنها سریع است. رشد آنوریسم به ویژه رشد سریع آن خطر پارگی آنوریسم را افزایش می‌دهد.

علایم و نشانه‌های اولیه هشدار
آنوریسم‌های بزرگ‌تر بیش از انواع کوچک‌تر محتمل است که پیش از پاره شدن سبب ایجاد علایم شوند، اما اغلب آنوریسم‌ها در مراحل اولیه علایمی ایجاد نمی‌کنند.
وقتی مردم دچار آنوریسم پاره نشده علایمی را تجربه کنند این علایم شامل موارد زیرند:
• درد در قسمت بالا یا پشت چشم که بیشتر شده یا به مرور زمان از بین نمی‌رود
• بی‌حسی
• ضعف
• فلج یا درهم‌کشیدگی در یک سمت صورت
• تغییرات بینایی مثل تاری دید یا دوبینی
• متسع شدن مردمک فقط در یک چشم
برخی اوقات یک آنوریسم پیش از پاره شدن دچار نشت می‌شود. پزشکان این مورد را پارگی سنتینل یا خونریزی سنتینل می‌نامند.
پارگی‎های سنتینل گاهی از اوقات باعث سردرد سنتینل می‌شوند. سردرد شدید و ناگهانی به ویژه آنهایی که با الگوهای معمول سردرد در شخص همخوانی ندارند یا شدیدتر از سردردهایی هستند که فرد در گذشته دچار آنها شده است می‎تواند سردرد سنتینل باشد.
دیگر علایم پارگی سنتینل عبارتند از:
• تهوع یا استفراغ
• تغییرات بینایی
• گیجی یا تغییرات هشیاری
• خشکی گردن
• حساسیت نسبت به نور
• غش کردن یا تشنج
• ایست قلبی
هر کسی که دچار علایم آنوریسم باشد باید در صدد استفاده از مراقبت پزشکی برآید. اگر کسی در گذشته با تشخیص ابتلاء به آنوریسم پاره نشده مواجه بوده باشد ضروری است که تیم مراقبت اورژانس را از این موضوع باخبر کند.

علل و ریسک فاکتورهای آنوریسم مغزی
آنوریسم مغزی در زنان بیش از مردان شایع بوده و بیشتر محتمل است که بزرگسالان در سنین 30 تا 60 دچار آنها شوند. به علاوه عوامل ژنتیکی و سبک زندگی که باعث تضعیف دیواره رگ‌های خونی می‌شوند تأثیر زیادی بر خطر آنوریسم دارند.
ریسک فاکتورهای آنوریسم مغزی شامل موارد زیر است:
• اختلالات ژنتیکی منجر به تضعیف رگ‌های خونی شامل بیماری کلیه پلی‌کیستیک، برخی اختلالات بافت همبند، و ناهنجاری‌های شریانی وریدی (AVM)
• داشتن یک خویشاوند نزدیک در خانوداه مثل یکی از والدین، فرزند، یا خواهر و برادر تنی، که دچار آنوریسم بوده باشد
• هیپرتانسیون کنترل نشده
• اختلال مصرف مواد مخدر، مشخصاً مخدرهای افزایش دهنده فشار خون مثل آمفتامین‌ها و کوکائین
• استفاده از مواد مخدر به شکل تزریق داخل وریدی
• مصرف دخانیات
• تومور مغزی
• صدمات وارد شده به سر
• عفونت‎های ایجاد شده در شریان‌ها

تشخیص آنوریسم مغزی
اگرچه تکنیک‌های تصویربرداری مثل CT اسکن و MRI می‌توانند به پزشکان در تشخیص برخی آنوریسم‌ها کمک کنند، آنژیوگرام امکان تشخیص قطعی آن را ایجاد می‌کند.
برای انجام آنژیوگرام مغز، پزشک یک لوله باریک و کوچک به نام کاتتر را از طریق یک رگ خونی در کشاله ران وارد بدن کرده و آن را تحت هدایت اشعه X به سمت رگ‎های خونی مغز به پیش می‌راند. در این مرحله رنگی به درون رگ تزریق می‌شود که مشاهده رگ‌ها و ساختارهای غیر نرمال را آسان‌تر می‌کند.
آنژیوگرام می‌تواند به پزشک در تشخیص اندازه و شدت آنوریسم و همچنین نوع آن کمک کند. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا توصیه‌های درمانی مناسب را ارائه دهد.

درمان آنوریسم مغزی
تمامی آنوریسم مغزی به درمان فوری نیاز ندارند. اگر آنوریسم کوچک باشد دکتر ممکن است پایش آن را توصیه کند.
انتخاب بهترین گزینه درمانی به عوامل زیر بستگی دارد:
• سن شخص
• اختلالات نورولوژیک یا پزشکی مبتلابه شخص
• آیا آنوریسم پاره شده است یا خیر
• خطر پارگی آنوریسم
• هر گونه تاریخچه خانوادگی هموراژ ساب‌آراکنوئید
شخص دارای تاریخچه خانوادگی یا شخصی پارگی آنوریسم ممکن است حتی علی‌رغم کوچک بودن آنوریسم به درمان نیاز داشته باشد.
پزشک ممکن است یک اقدام داخل عروقی یا جراحی را برای درمان آنوریسم توصیه کند.

اقدام داخل عروقی
در طول چنین اقدامی جراح یک کاتتر را از طریق کشاله ران به سمت آنوریسم هدایت می‌کند. در مرحله بعد، وی آنوریسم را با یک فنر یا استنت برای هدایت مجدد جریان خون می‌بندد. انجام این کار مانع از جریان یافتن خون به داخل آنوریسم می‌شود که این اقدام از پارگی آن پیشگیری می‌کند.

جراحی
جراحی برای آنوریسم نیاز به عمل روی مغز دارد که تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. این اقدام به طور معمول نیازمند بستری شدن چند روزه شخص در بیمارستان است و ممکن است نیاز باشد که موهای سر وی تراشیده شود. در این عمل جراح آنوریسم را برای پیشگیری از جریان یافتن خون به داخل آن می‌بندد.
در پی این درمان اغلب آنوریسم‌ها دیگر برگشت نمی‌کنند.

ریسک‌های درمان آنوریسم مغزی
هم درمان درون عروقی و هم جراحی مغز با خطراتی شامل موارد زیر همراه هستند:
• صدمات قلب یا ریه
• استروک
• عوارض ناشی از جراحی مثل عفونت
• مرگ بیمار
• شکست عمل جراحی که نیاز به درمان بعدی را ضروری می‌سازد

عوارض آنوریسم مغزی
آنوریسم پاره نشده به طور معمول سبب ایجاد عوارض نمی‌شود. در هر حال، آنوریسم پاره شده شده می‌تواند عوارض جدی و درازمدت برای سلامت ایجاد کند و حتی می‌تواند کشنده باشد.
عوارض ممکن در پارگی آنوریسم مغزی شامل موارد زیر است:
• استروک خونریزی دهنده، نوعی از استروک که بر اثر خونریزی مغزی رخ می‌دهد
• خونریزی مجدد، که در هنگام پارگی مجدد آنوریسم اتفاق می‌افتد
• تغییرات سطح سدیم در مغز که می‌تواند باعث ایجاد آسیب‌دایمی برای مغز شود
• وازواسپاسم، اسپاسمی که سبب باریک شدن شریان‌ها، محدود شدن جریان خون به مغز شده و به شکل بالقوه باعث ایجاد صدمات مغزی یا استروک می‌شود
• تشنج
• هیدروسفالوس، که زمانی اتفاق می‌افتد که مایع مغزی نخاعی در مغز انباشته شده سبب ایجاد فشار خطرناکی می‌شود که ممکن است به مغز آسیب برساند

پیشگیری از آنوریسم مغزی
برخی انواع آنوریسم قابل پیشگیری نیستند. در هر حال، داشتن سبک زندگی سالم می‌تواند سلامت عروق خونی را تقویت کرده و خطر آنوریسم را کاهش دهد.
مردم می‌توانند به کمک راهکارهای زیر خطر مزبور را کم کنند:
• ترک دخانیات
• اجتناب از مصرف مواد مخدر افزایش دهنده فشار خون
• اجتناب از داروهای افزایش دهنده فشار خون یا محدود کردن مصرف آنها تحت هدایت پزشک
• استفاده از یک سبک زندگی سالم که شامل بهره‌گیری از رژیم غذایی متوازن و ورزش منظم است
• مشورت با پزشک در مورد راهکارهای کنترل فشار خون
• جستجو برای توصیه‌های بیشتر در مورد راهکارهای کاهش خطر آنوریسم اگر یک خویشاوند درجه اول شخص دچار آنوریسم بوده باشد
مردم دچار آنوریسم پاره نشده باید با پزشک در مورد چگونگی به حداقل رساندن خطر پارگی آن مشورت کنند. پایش مداوم می‌تواند این خطر را کاهش داده و پزشک را در مورد تصمیمات درمانی راهنمایی کند.

تفاوت‌های آنوریسم و استروک
آنوریسم سکته مغزی نیست، اما می‌تواند باعث آن شود. وقتی آنوریسم می‌ترکد این باعث محرومیت مغز از خون شده پتانسیل استروک را ایجاد می‌کند.
علایم پارگی آنوریسم و استروک مشابهند اما یکسان نیستند. در حالی که هر دو اختلال سبب علایم مغز و اعصاب مثل سرگیجه یا تاری دید، می‌شوند، آنوریسم‌ها به طور معمول سردرد نیز ایجاد می‌کنند.
هر دو اختلال موارد پزشکی اورژانس محسوب می‌شوند که نیاز به درمان فوری دارند. بنابراین هر کسی که دچار علایم آنوریسم یا استروک باشد باید بلافصله تحت نظر پزشک قرار گیرد.

دورنما
در میان بازماندگان پارگی آنوریسم، در حدود 25 درصد افراد به فاصله 6 ماه بر اثر عوارض ناشی از آن می‌میرند و 66 درصد بیماران دچار صدمات ادامه‌دار مغز و اعصاب می‌شوند. به همین دلیل، شناسایی و درمان آنوریسم در اولین فرصت ممکن ضروری است. مراقبت پزشکی کامل شانس بقاء بیماران را افزایش می‌دهد./

• زاون ویلینز، دکتر سیونگو هان
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
Medical News Today
What to know about brain aneurysms
Last reviewed Wed 14 August 2019
By Zawn Villines
Reviewed by Seunggu Han, MD