مننژیوما یا تومور غشاهای پیرامون مغز و طناب نخاعی

مننژیوما، هورمون‌های زنانه، اختلال ارثی، سیستم عصبی، نوروفیبروماتوسیس، چاقی، مشکلات تمرکز، کاهش حافظه، تغییرات شخصیتی، تشنج، رادیوسرجری استریوتاکتیک، رادیوسرجری استریوتاکتیک تفکیک شده، اشعه درمانی با شدت تنظیم شده، اشعه درمانی پرتوهای پروتون

مننژیوما در زنان شایع‌تر است

• علایم مننژیوما
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
• علل مننژیوما
• ریسک فاکتورهای مننژیوما
• پیامدهای مننژیوما
• تشخیص مننژیوما
• درمان مننژیوما
• طب جایگزین

مننژیوما توموری است که در مننژها شکل می‌گیرد - غشاهایی که مغز و طناب نخاعی را احاطه کرده‌اند. اگرچه مننژیوما از نظر فنی تومور مغزی محسوب نمی‌شود، در این دسته‌بندی قرار می‌گیرد زیرا می‌تواند مغز، عصب‌ها و رگ‌های خونی مجاور را در تنگنا قرار داده یا بفشارد. مننژیوما شایع‌ترین نوع تومورهایی است که در سر شکل می‌گیرند.
بیشتر مننژیوماها به آهستگی در طول سال‌های طولانی و بدون ایجاد علایم رشد می‌کنند. اما در برخی موارد اثرات آنها روی بافت‌های مجاور مغز، عصب‌ها یا رگ‌های خونی می‎تواند ناتوانی‌های جدی ایجاد کند.
مننژیوما در زنان بسیار شایع‌تر است و اغلب در سنین پیری تشخیص داده می‌شود اما در عین حال امکان بروز آن در هر سنی وجود دارد.
از آنجا که مننژیوماها به کُندی و اغلب بدون نشانه‌ها و علایم قابل توجه رشد می‌کنند، همیشه نیاز به درمان فوری ندارند و می‌توان آنها را در گذر زمان پایش (مونیتور) کرد.

علایم مننژیوما
نشانه‌ها و علایم مننژیوما به طور معمول به تدریج آغاز می‌شوند و ممکن است در ابتدا بسیار نامحسوس باشند. بسته به محل شکل‌گیری تومور یا در موارد نادر که تومور در نخاع جایگیر می‌شود، نشانه‌ها و علایم می‌توانند موارد زیر را شامل شوند:
• تغییرات بینایی، مثل دوبینی یا تاری دید
• سردردهایی که با گذشت زمان بدتر می‌شوند
• کاهش شنوایی یا زنگ زدن در گوش [تینیتوس]
• کاهش حافظه
• کاهش بویایی
• تشنج
• ضعف در دست یا پا

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
اغلب نشانه‌ها و علایم مننژیوما به کندی رشد می‌کنند اما گاهی از اوقات مننژیوما نیاز به مراقبت فوری دارد.
در صورت مواجهه با موارد زیر مردم باید تحت مراقبت اورژانسی قرار گیرند:
• آغاز ناگهانی تشنج
• تغییرات ناگهانی در بینایی یا حافظه
در صورتی که مردم با نشانه‌ها و علایم نگران کننده، مثل سردردهایی که به مرور زمان بدتر می‌شوند، مواجه گردند باید به پزشک مراجعه کنند.
در بسیاری موارد از آنجا که مننژیوماها باعث ایجاد نشانه‌ها یا علایم محسوس نمی‌شوند، در کوران تست‌های تصویربرداری انجام شده برای موارد نامرتبط به تومور مورد بحث مثل آسیب ‌دیدگی سر، استروک یا سردرد تشخیص داده می‌شوند.

علل مننژیوما
علت ایجاد مننژیوما مشخص نیست. پزشکان می‌دانند که چیزی باعث دگرگونی برخی سلول‌ها در مننژها می‌شود و باعث می‌گردد تا این سلول‌ها به شکل خارج از کنترل تکثیر شده به بروز تومور مننژیوما منجر شوند.
اینکه آیا این اتفاق نتیجه به ارث بردن برخی ژن‌ها است، یا وجود هورمون‌هایی (که میزان بروز آنها در زنان بیشتر است) یا مورد نادر تماس قبلی با اشعه یا عوامل دیگر، همگی تا حدود زیادی ناشناخته باقی مانده‌اند. شواهد متقن در حمایت از این ادعا که مننژیوما با استفاده از تلفن همراه مرتبط است وجود ندارد.

ریسک فاکتورهای مننژیوما
ریسک فاکتورهای مننژیوما شامل موارد زیر است:
• درمان با اشعه. اشعه درمانی مستلزم تابش اشعه به سر ممکن است خطر ابتلاء به مننژیوما را افزایش دهد.
• هورمون‌های زنانه. مننژیوما در زنان شایع‌تر است و این موضوع دکترها را به این اعتقاد سوق داده است که هورمون‌های زنانه ممکن است در این مورد نقش داشته باشند. برخی مطالعات نیز وجود ارتباطی میان سرطان پستان و خطر بروز مننژیومای مرتبط به نقش هورمون‌ها را عنوان کرده‌اند.
• اختلال ارثی سیستم عصبی. اختلال نادر نوروفیبروماتوسیس (نوروفیبروماتوز) 2 خطر مننژیوما و دیگر تومورهای مغزی را افزایش می‌دهد.
• بالا بودن شاخص توده بدن (BMI) یک ریسک فاکتور تثبیت شده برای بسیاری انواع سرطان است، و شیوع بیشتر مننژیوماها در میان مردم چاق در چند مطالعه در مقیاس بزرگ مشاهده شده است. اما ارتباط میان چاقی و مننژیوما روشن نیست.

پیامدهای مننژیوما
مننژیوما و درمان آن که به طور معمول شامل عمل جراحی و اشعه درمانی است، می‌توانند عوارض درازمدت شامل موارد زیر ایجاد کنند:
• مشکلات تمرکز
• کاهش حافظه
• تغییرات شخصیتی
• تشنج
پزشک می‌تواند برخی عوارض را درمان کند و شخص را برای کمک گرفتن در مورد سایر عوارض به متخصصان دیگری معرفی نماید.

تشخیص مننژیوما
تشخیص مننژیوما ممکن است دشوار باشد زیرا تومور مزبور اغلب به کُندی رشد می‌کند. علایم مننژیوما نیز ممکن است نامحسوس باشند و با علایم مربوط به دیگر اختلالات سلامت اشتباه گرفته شوند یا به پای نشانه‌های معمول پیری نوشته شوند.
اگر پزشک به مننژیوما مشکوک باشد، شخص را به یک متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) ارجاع خواهد داد.
برای تشخیص مننژیوما، نورولوژیست یک آزمون نورولوژیک جامع انجام می‌دهد که با تست‎های تصویربرداری شامل موارد زیر پیگیری می‌شود:
• CT اسکن.
• .MRI
در برخی از موارد بررسی نمونه تومور (بیوپسی) ممکن است مورد نیاز باشد تا پزشکان بتوانند دیگر انواع تومور را از تشخیص خارج کنند و تشخیص ابتلاء به مننژیوما را تأیید نمایند.

درمان مننژیوما
درمان دریافتی برای مننژیوما به عوامل مختلف شامل موارد زیر بستگی دارد:
• اندازه و محدوده قرارگیری مننژیوما
• میزان رشد یا مهاجم بودن تومور
• سن بیمار و وضعیت کلی سلامت وی
• اهداف درمان

رویکرد انتظار و مراقبت
در مورد تمامی افراد دچار مننژیوما نیاز به درمان فوری نیست. مننژیومای کوچک و دارای رشد کُند که باعث ایجاد نشانه‌ها یا علایمی نمی‌شود ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد.
اگر برنامه عدم دریافت درمان برای مننژیوما باشد، احتمالاً شخص دچار مننژیوما در فواصل زمانی تعیین شده اسکن مغز انجام خواهد داد تا مننژیوما و نشانه‌های مربوط به رشد احتمالی آن بررسی شود.
اگر پزشک این گونه تعیین کند که مننژیوما در حال رشد بوده و به درمان نیاز دارد آنگاه چند گزینه پیش روی بیمار خواهد بود:

جراحی
اگر مننژیوما باعث ایجاد علامت و نشانه شده یا نشانه‎های بزرگ شدن در آن وجود داشته باشد پزشک ممکن است عمل جراحی را در دستور کار قرار دهد.
جراحان برای خارج کردن مننژیوما به شکل کامل عمل می‌کنند. اما از آنجا که ممکن است مننژیوما در مجاورت ساختارهای بسیار حساس در مغز یا طناب نخاعی شکل گرفته باشد، همیشه امکان خارج کردن کل تومور وجود ندارد. در چنین مواردی جراحان در این راستا تلاش می‌کنند که در حد امکان تومور را از بدن خارج کنند.
نوع درمان پس از جراحی، اگر به آن نیازی باشد، به چند عامل بستگی دارد.
• اگر هیچ نشانه‌ای از تومور قابل رویت نباشد آنگاه به درمان بیشتر نیازی نیست. به هر حال، بیمار به صورت دوره‌ای مورد اسکن‌های پیگیری بیماری قرار خواهد گرفت.
• اگر تومور خوش‌خیم بوده و فقط بخش ناچیزی از آن باقی مانده باشد، آنگاه پزشک ممکن است صرفاً اسکن‌های پیگیری دوره‌ای را توصیه کند. در برخی موارد امکان درمان باقی مانده تومور با استفاده از یک شکل درمان با اشعه به نام رادیوسرجری استریوتاکتیک وجود دارد.
• اگر تومور اتیپیکال یا بدخیم باشد، بیمار احتمالاً به اشعه درمانی نیاز خواهد داشت.
جراحی ممکن است خطراتی شامل عفونت و خونریزی در پی داشته باشد. ریسک‌های خاص عمل جراحی بستگی به محل جایگیر شدن مننژیوما دارد. برای مثال، عمل جراحی برای خارج کردن مننژیوما ایجاد شده در اطراف عصب بینایی می‌تواند به نابینایی منجر شود. مردم باید در مورد خطرات خاص متوجه خود با پزشک جراح مشورت کنند.

اشعه درمانی
اگر جراح نتواند کل تومور را با عمل جراحی از بدن خارج کند، پزشک ممکن است انجام اشعه درمانی را پس از عمل جراحی توصیه کند.
هدف اشعه درمانی نابود کردن باقی مانده سلول‌های مننژیوما و کاهش شانس برگشت آن است. درمان با اشعه از یک ماشین بزرگ برای تاباندن پرتوهای پرقدرت انرژی به سلول‌های تومور است.
پیشرفت‌های صورت گرفته در اشعه درمانی باعث افزایش دوز پرتوهای اشعه به مننژیوما در عین کاهش آسیب دیدگی بافت سالم شده است. گزینه‌های اشعه درمانی برای مننژیوما شامل موارد زیر است:
• رادیوسرجری استریوتاکتیک (SRS) نوعی اشعه درمانی است که با استفاده از چند پرتو اشعه پرقدرت نقطه‌ای را به دقت هدف قرار می‌دهد. خلاف نام خود رادیوسرجری برای انجام نیازی به اسکالپل یا برش جراحی ندارد. رادیوسرجری به طور معمول در تنظیمات سرپایی و در طول چند ساعت انجام می‌شود. رادیوسرجری می‌تواند یک گزینه برای مردمی باشد که نمی‌توان با جراحی متعارف مننژیوما را از بدن آنان خارج کرد یا می‌توان آن را برای مننژیوماهایی استفاده کرد که علی‌رغم درمان برگشت می‌کنند.
• رادیوسرجری استریوتاکتیک تفکیک شده (SRT) اشعه را به مرور زمان، مثلاً در یک دوره درمان به مدت 30 روز در اجزاء کوچک تحویل می‌دهد. این رویکرد ممکن است برای تومورهایی به کار رود که بیش از حد برای انجام رادیوسرجری بزرگ هستند یا برای برخی نواحی مثل نواحی نزدیک به عصب بینایی که امکان تحمل رادیوسرجری با شدت زیاد در آنها وجود ندارد.
• اشعه درمانی با شدت تنظیم شده (IMRT) از نرم‌افزار کامپیوتری برای تنظیم شدت اشعه هدایت شده به محل مننژیوما استفاده می‌کند. این نوع اشعه درمانی را می‌توان برای مننژیوماهای قرار گرفته در نزدیکی ساختارهای حساس مغز یا آنهایی که دارای اشکال پیچیده هستند به کار برد.
• اشعه درمانی پرتوهای پروتون از پرتوهای رادیواکتیو پروتون که به دقت تومور را هدفگیری می‌کنند استفاده کرده، صدمات وارد شده به بافت‌های اطراف تومور را کاهش می‌دهد.

دارو
دارودرمانی (شیمی درمانی) به ندرت برای مننژیوما استفاده می‌شود اما در برخی موارد که بیماری به جراحی و اشعه درمانی جواب نمی‌دهد امکان استفاده از آن وجود دارد.
رویکرد شیمی درمانی برای درمان مننژیوما پذیرش گسترده‌ای در جامعه پزشکی ندارد اما محققان در حال حاضر بر روی رویکردهای هدفمند در سطح مولکولی مشغول مطالعه‌اند.

طب جایگزین
طب جایگزین قادر به درمان مننژیوما نیست اما برخی موارد آن می‌توانند برای مداوای عوارض جانبی یا کمک به مقابله با استرس ناشی از ابتلاء به مننژیوما مفید باشند.
مداواهای مفید طب جایگزین برای مننژیوما شامل موارد زیرند:
• طب سوزنی
• هیپنوتیزم
• ماساژ درمانی
• مدیتیشن
• موسیقی درمانی
• تمرینات ریلکسیشن
مردم باید در مورد گزینه‌های مناسب برای خود با پزشک مشورت کنند./