تشنج شبانه – انواع، علل، درمان و پیشگیری

• تشنج شبانه چیست؟
• علایم تشنج شبانه
• علل تشنج شبانه
• تشخیص تشنج شبانه
• تشنج شبانه در کودکان
• درمان و پیشگیری از تشنج شبانه
• خلاصه

تشنج شبانه نوعی تشنج است که در هنگام خواب دچار شخص می‌شود. این نوع تشنج‌ها می‎توانند سبب بروز رفتار کابوس‌وار غیر معمول مثل بیدار شدن بدون هر دلیلی یا ادرار کردن در خواب و همچنین حرکات پرشی و لرزشی در بدن شوند. تشنج‌های شبانه به طور معمول نوعی تشنج به نام تشنج تونیک-کلونیک محسوب می‌شوند. اغلب مردم دچار تشنج شبانه از این نوع مبتلاء به صرع هستند.

تشنج شبانه چیست؟
تشنج‌های شبانه اختلالاتی نادرند و به طور معمول بروز آنها به این معنی است که شخص دچار صرع است.
مواد شیمیایی مختلفی محرک تنظیم فعالیت الکتریکی معمول هستند که نقشی در تفکرات روزمره، حرکت، و دیگر عملکردهای مغز ایفاء می‌کند. در طول تشنج، خیزش ناگهانی فعالیت نامعمول الکتریکی باعث می‌شود تا شخص کنترل خود را بر برخی از این عملکردها از دست بدهد.
انواع مختلفی از تشنج وجود دارد اما اغلب موارد تشنج شبانه از نوع تونیک-کلونیک هستند. پزشکان تشنج‌های تونیک-کلونیک را تشنج گران مال می‌نامند. این تشنج‌ها به طور معمول کمتر از 5 دقیقه ادامه پیدا می‌کنند.
در طول مرحله تونیک، شخص دچار خشکی عضله می‌شود. این وضعیت ممکن است باعث گردد که شخص زبان خود را گاز بگیرد یا کنترل خود را بر مثانه یا روده از دست بدهد.
در طول مرحله کلونیک عضلات ممکن است دچار کشش و پیچش شوند. درست بلافاصله پس از تشنج ممکن است بیدار کردن شخص کار مشکلی باشد.
فقدان خواب محرک شایع تشنج در میان مردم مبتلاء به صرع است، بنابراین تشنج شبانه که باعث ایجاد اختلال در خواب شود خطر بروز موارد بعدی این نوع تشنج را افزایش می‌دهد.

علایم تشنج شبانه
در طول تشنج شبانه شخص ممکن است:
• فریاد بکشد یا سر و صداهای غیر معمول از خود ایجاد کند، و این اتفاق مشخصاً درست پیش از تنش عضلانی رخ می‌دهد
• به شکلی ناگهانی حالتی سخت صُلب به خود بگیرد
• بستر خواب خود را خیس کند
• دچار حرکات کشیدگی بدن یا جمع کردن شود
• زبان خود را گاز بگیرد
• از تخت خواب خود پایین بیفتد
• بیدار کردن او پس از تشنج مشکل باشد
• پس از تشنج حالت گیجی داشته یا رفتارهای نامعمول دیگری از او سر بزند
• بدون هیچ دلیل آشکاری ناگهان از خواب بیدار شود
تمامی مردم مبتلاء به تشنج شبانه از وجود چنین مشکلی در خود آگاه نیستند. برخی از اوقات تنها علامت سردرد یا بروز کبودی در هنگام بیدار شدن از خواب است.
پس از تشنج، شخص ممکن است دچار فقدان انرژی یا محرومیت خواب شود. این می‌تواند باعث گردد تا شخص در طول روز حالت خواب‌آلود یا تحریک‌پذیر داشته باشد.
تشنج شبانه به طور معمول درست پس از به خواب رفتن شخص، در آستانه بیدار شدن از خواب یا بلافاصله پس از بیدار شدن بروز می‌کنند.

علل تشنج شبانه
صرع می‌تواند باعث ایجاد تشنج شبانه گردد. صرع اصلاحی کلی است که بسیاری از انواع مختلف اختلالات تشنجی را پوشش می‌دهد.
دانستن اینکه کسی دچار صرع است توضیح دهنده علت ابتلاء به تشنج در او نیست. پزشکان زمانی ابتلاء به صرع را در مورد کسی محرز تلقی می‌کنند که دچار دو مورد یا بیشتر تشنج باشد که مشخص نیست علت آنها عوامل دیگری مثل تب یا ترک الکل بوده باشد.
برخی علل بالقوه صرع عبارتند از:
• ژنتیک
• ترومای سر
• عفونت مغز
• سکته مغزی (استروک)، سوءعملکرد عروق خونی و تومورها
برخی انواع صرع بیشتر محتمل است که باعث ایجاد تشنج شبانه شوند. این انواع عبارتند از:
• تشنج‌های بیدار کننده تونیک-کلونیک
• صرع رولاندیک خوش‎خیم کودکان
• سندرم لانداو-کلفنر
• صرع لوب فرونتال
• صرع میوکلونیک نوجوانی

تشخیص تشنج شبانه
متمایز کردن تشنج شبانه از دیگر رفتارهای زمان خواب مثل خوابگردی یا خوف شبانه ممکن است موضوعی چالش‌برانگیز باشد.
مردمی که تنها زندگی می‌کنند ممکن است به حالت خسته از خواب بیدار شوند اما ندانند که دچار تشنج هستند. اگر کسی در طول روز دچار تشنج نشود، ممکن است از خطر مربوط به تشنج شبانه در مورد خود بی‌خبر بماند.
شخصی که در طول شب دچار رفتار نامعمول، سردرد در هنگام صبح، یا تغییرات خلقی غیر قابل توجیه است باید به پزشک مراجعه کند.
پزشکان به طور معمول صرع را با استفاده از الکتروانسفالوگرام (EEG) تشخیص می‌دهند. در برخی موارد پزشک استفاده از MRI یا CT اسکن را برای مشاهده صدمات مغزی یا تومور مغزی، توصیه می‌کند.
وقتی کسی صرفاً دچار تشنج شبانه باشد یا مطمئن نباشد که اتفاقات طول شب مربوط به وی ناشی از تشنج بوده، دکتر ممکن است یک مطالعه بررسی خواب را توصیه کند. مطالعات خواب می‌توانند مشکلات دیگری مثل آپنه خواب را از تشخیص خارج کنند.

تشنج شبانه در کودکان
چند نوع صرع دوران کودکی می‌توانند باعث ایجاد تشنج شبانه شوند.
صرع رولاندیک خوش‌خیم که به طور معمول شایع‌ترین شکل صرع در کودکان است به طور معمول در دوران بزرگسالی برطرف می‌شود. علامت اولیه این نوع صرع تشنج شبانه است.
کودکان دچار این نوع صرع در عین حال ممکن است به میگرن یا مشکلات رفتاری مبتلاء باشند. بیشتر کودکان دچار صرع نوع مزبور دارای تاریخچه خانوادگی ابتلاء به تشنج هستند.
صرع میوکلونیک نوجوانی که گاهی از اوقات سندرم یانز نامیده می‌شود به طور معمول در دوران نوجوانی شروع می‌گردد و تشنج‌های مرتبط به آن ممکن است در ابتدا کوتاه مدت باشند. پزشکان علت ایجاد این نوع از صرع را نمی‌دانند اما ممکن است آنها ریشه ژنتیکی داشته باشد.
تمامی انواع تشنج در کودکان به معنی ابتلاء آنان به صرع نیست. در حدود 2 تا 5 درصد کودکان زیر 5 سال در ایالات متحد آمریکا دچار تشنج تب هستند، که در زمان ابتلاء کودک به تب بروز می‌کند.
تشنج تب به طور معمول بی‌ضرر است، و معمولاً پس از فروکش تب در کودک از بین می‌رود. در هر حال، برای از تشخیص خارج کردن علل دیگری مثل صدمات مغزی یا عفونت مراجعه به پزشک ضروری است.

درمان و پیشگیری از تشنج شبانه
تشنج‌های شبانه به شکل بالقوه خطرناکند و خطر مرگ بر اثر صرع را افزایش می‌دهند. دچار شدن به تشنج در هنگام خواب نیز می‌تواند شخص را در معرض خطر آسیب دیدگی قرار دهد.
مردم دچار تشنج شبانه بیشتر احتمال دارد که از کاهش اکسیژن خون در طول تشنج و پس از آن رنج ببرند. این مردم در عین حال بیشتر محتمل است که پس از تشنج نیز کماکان دچار فعالیت غیر معمول مغز باشند.
اگرچه این بیماری ممکن است ترسناک باشد، صرع به طور معمول قابل درمان است. کنترل تشنج به میزان زیادی ریسک عوارض را در شخص کاهش می‌دهد.
درمان صحیح به نوع تشنج مبتلابه فرد، علت و دیگر عوامل مرتبط به سلامت بستگی دارد. درمان‌های محتمل عبارتند از:
• داروهای ضد تشنج مثل فنی‌توئین
• اجتناب از محرک‌های تشنج مثل محرومیت خواب
• رژیم غذایی پرچربی کم-کربوهیدرات یا رژِیم غذایی کتوژنیک
• تحریک عصب واگ، یا ایمپلنت جراحی که تکانه‌های الکتریکی را به مغز می‌فرستد
پیگیری علایم و محرک‌ها می‌تواند به شناسایی الگوهای موجود در بروز علایم و کارآیی پلن درمانی کمک کند.
مردم دچار تشنج شبانه همچنین می‌توانند قدم‌هایی شامل موارد زیر را در مسیر پیشگیری به پیش بردارند:
• انتخاب تخت با پایه‌های کوتاه یا پهن کردن تشک بر روی کف اتاق
• قرار دادن یک زیرانداز ایمنی مثل انواع مورد استفاده در سالن ژیمناستیک روی کف اتاق در مجاورت تختخواب
• استفاده از لامپ‌های دیواری به جای چراغ رومیزی
• دور چیدن مبلمان از تخت
• استفاده از یک پایشگر تشنج شبانه که وضعیت را به یکی از نزدیکان شخص دچار تشنج اطلاع می‌دهد

خلاصه
تشنج‌های شبانه بالقوه خطرناکند. در مورد مردم فاقد تاریخچه تشنج، تشنج شبانه می‌تواند اولین نشانه ابتلاء به صرع باشد.
فارغ از تعداد موارد دچار شدن به تشنج شبانه یا هر گونه داروی مصرف شده توسط شخص، در صورت بروز هر نوع علایم مربوط به تشنج شبانه مردم باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنند.
کنترل تشنج شبانه می‌تواند به شکل قابل ملاحظه‌ای خطر عوارض صرع را کاهش دهد. تشخیص کامل نیز می‌تواند دیگر علل ایجاد علایم مشکل‌ساز در طول شب را از تشخیص خارج سازد./

• زاون ویلینز، دکتر هایدی مواود
• ترجمه محمدقاسم رافعی

Source:
Medical News Today
Nocturnal seizures: Everything you need to know
Last reviewed Thu 31 October 2019
By Zawn Villines
Reviewed by Heidi Moawad, MD