مونوپلجیا (مونوپلژی) یا فلج یک عضو یا اندام

• مونوپلژی و سیستم عصبی
• علایم مونوپلژی
• چه چیز باعث مونوپلژی می‌شود؟
• مونوپلژی و همی‌پلژیا (همی‌پلژی)
• گزینه‌های درمانی مونوپلژی کدامند؟
• خلاصه

مونوپلجیا (مونوپلژیا، مونوپلژی) نوعی فلج است که بر یک عضو یا اندام، اغلب اوقات یک دست، تأثیر می‌گذارد، اما این بیماری همچنین می‌تواند یکی از پاها را نیز درگیر کند. برخی اوقات مونوپلژی ممکن است اختلالی موقتی باشد اما در موارد دیگر امکان دایمی شدن آن وجود دارد.

مونوپلژی و سیستم عصبی
بدن انسان دارای یک سیستم عصبی گسترده است. یکی از کارکردهای سیستم عصبی انسان به حرکت در آوردن عضلات بدن است. این شامل حرکاتی است که شخص بر آنها کنترل دارد (حرکات ارادی) و آنهایی که شخص بر آنها کنترل ندارد (حرکات غیر ارادی).
وقتی یک قسمت از سیستم عصبی آسیب می‌بیند، این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد اختلال در فعالیت پیام‌رسانی یک عضله یا یک گروه عضله شود. وضعیت اخیر به ضعف عضلانی (پارزی) یا فلج در ناحیه آسیب دیده می‌شود.
آسیب دیدن سیستم عصبی می‌تواند شامل مغز، طناب نخاعی، یا یک عصب یا تعداد بیشتری از عصب‌ها شود، و بر یکی از اندام‌ها در قسمت فوقانی یا تحتانی بدن تأثیر منفی بگذارد.

علایم مونوپلژی
علایم مونوپلژی ممکن است به شکل ناگهانی بروز کند، مثل موردی که در آسیب‌دیدگی‌ها یا استروک دیده می‌شود. علایم مزبور در عین حال ممکن است به تدریج و در گذر زمان به علت پیشرفت فلج مغزی یا بیماری سلول عصبی حرکتی ایجاد گردد.
علامت اصلی مونوپلژی ناتوانی شخص مبتلاء در حرکت دادن یک دست یا یک پا است.
شخص در عین حال ممکن است علایم فهرست شده در زیر را پیرامون اندام آسیب دیده تجربه کند:
• کاهش حس
• خشکی عضله یا اسپاسم عضله
• احساس بی‌حسی یا مور مور
• فقدان تون عضلانی یا کاهش توان حرکتی عضله
• پیچش انگشتان دست یا پا در اندام آسیب دیده

چه چیز باعث مونوپلژی می‌شود؟
مونوپلژی اغلب بر اثر فلج مغزی ایجاد می‌شود. مونوپلژی در عین حال ممکن است بر اثر آسیب دیدگی یا تروما در مغز، طناب نخاعی یا اندام آسیب دیده ایجاد گردد.
علل دیگر، اگرچه با شیوع کمتر، شامل موارد زیر است:
• استروک
• تومورهای آسیب زننده به مغز یا طناب نخاعی
• فشردگی عصب محیطی، به علت اختلالاتی مثل فتق دیسک، زائده‌های استخوانی یا تومور
• التهاب عصب (نوریت)
• نوروپاتی محیطی
• بیماری نورون حرکتی که بر یک اندام واحد تأثیر می‌گرد، مثل امیوتروفی مونوملیک
• بیماری‌های خودایمنی نورولوژیک مثل مالتیپل اسکلروزیس

مونوپلژی و همی‌پلژیا (همی‌پلژی)
مونوپلژی و همی‌پلژی انواعی از فلج هستند. اما تفاوت آنها با یکدیگر چیست؟
مونوپلژی نوعی فلج است که بر یک اندام در قسمت بالایی یا پایینی بدن تأثیر می‌گذارد. بنابراین، برای مثال اگر شخصی دچار مونوپلژی باشد و نتواند دست راست خود را حرکت دهد، خواهد توانست پای راست خود را به حرکت وادارد.
همی‌پلژی نوعی فلج است که بر یک سمت بدن تأثیر می‌گذارد. در همی‌پلژی امکان درگیر شدن سمت راست یا سمت چپ بدن وجود دارد.
اگر کسی دچار همی‌پلژی در سمت راست بدن خود باشد دیگر قادر نخواهد بود تا دست راست و پای راست خود را حرکت دهد. عضلات سمت راست بدن شامل صورت نیز ممکن است تحت تأثیر بیماری قرار گیرند.
در حالی که مونوپلژی و همی‌پلژی متفاوت از یکدیگرند، دارای بسیاری علل بالقوه مشابه هستند. این می‌تواند شامل مواردی مثل آسیب‌دیدگی، فلج مغزی و استروک باشد.

گزینه‌های درمانی مونوپلژی کدامند؟
در حال حاضر علاجی برای فلج، شامل مونوپلژی وجود ندارد. در عوض گزینه‌های درمانی کمک به بهبود کیفیت زندگی را هدف قرار می‌دهند.
درمان علت زیربنایی مونوپلژی مهم است.
برخی از گزینه‌های درمانی بالقوه برای مونوپلژی شامل موارد زیر است:
• فیزیوتراپی. فیزیوتراپی را می‌توان برای کمک به حفظ یا قدرت‌بخشی، انعطاف، و حرکت‌پذیری در اندام آسیب دیده مورد استفاده قرار داد. حرکت‌های کششی، یا ماساژ ممکن است برای کمک به تحریک عضلات و عصب‌ها استفاده شود.
• کاردرمانی. کاردرمانی تکنیک‌های مختلف را به شخص یاد می‌دهد تا کارهای روزمره مثل لباس پوشیدن، حمام کردن یا پخت و پز را آسان‌تر انجام دهد.
• دستگاه‌های کمکی. این دستگاه‌ها فعالیت‌های هر روزه زندگی را آسان‌تر می‌کنند. برخی مثال‌ها از این نوع وسایل شامل واکر، ویلچر، دستگیره‌های تخصصی و دستگاه‌های فعال شونده با صدا است.
• دارو. داروها ممکن است برای کمک به کاهش برخی علایم همراه مونوپلژی مفید باشند. مثال‌هایی در این مورد شامل داروهای ضد درد برای کمک به تخفیف ناراحتی و شل کننده‌های عضلانی برای خشکی یا اسپاسم عضلات است.
• عمل جراحی. اگر مونوپلژی نتیجه تومور یا در تنگنا قرار گرفتن عصب باشد، شاید به عمل جراحی نیاز باشد.

خلاصه
مونوپلژی یک نوع فلج است که بر یک اندام مثل دست یا پا در یک سمت بدن تأثیر می‌گذارد. مونوپلژی زمانی اتفاق می‌افتد که آسیب دیدن سیستم عصبی باعث ایجاد اختلال در پیام‌رسانی عصب به عضلات در اندام آسیب دیده می‌شود.
مونوپلژی ممکن است قسمت فوقانی یا تحتانی بدن، یا یک دست یا یک پا را درگیر کند. علایم ممکن است به شکل ناگهانی ایجاد شوند یا به مرور زمان بروز کنند.
مونوپلژی اغلب بر اثر فلج مغزی ایجاد می‌گردد. اما در عین حال این احتمال هست که نتیجه صدمه یا تروما در مغز، طناب نخاعی یا اندام آسیب دیده باشد.
اگرچه گاهی از اوقات امکان بهبود مونوپلژی به مرور زمان وجود دارد، این بیماری در برخی افراد شکل دایمی پیدا می‌کند. گزینه‌های درمانی به طور معمول بر کاهش علایم بهبود کیفیت زندگی بیمار متمرکز می‌شوند./

• دکتر نانسی هاموند، دکتر جیل سلیدی-شولمن
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
Healthline
What Is Monoplegia and How Does It Affect Your Body?
Medically reviewed by Nancy Hammond, MD
On January 29, 2020
New —
Written by Jill Seladi-Schulman, PhD