اثر گانزفلد چیست و چه کاربردی دارد؟

در این مقاله:
• اثر گانزفلد چگونه کار می‌کند
• کاربردهای عملی اثر گانزفلد
• چگونه اثر گانزفلد ایجاد کنیم
• اثرات جانبی بالقوه اثر گانزفلد
• خلاصه

اثر گانزفلد زمانی بروز می‌کند که مغز ما از تحریک بصری محروم می‌شود و جاهای خالی مربوط به تحریک مزبور را از سوی خود پر می‌کند. این وضعیت باعث تغییر درک و دریافت ما شده و باعث ایجاد الگوهای دیداری و شنیداری غیر معمول می‌گردد. وضعیت مورد اشاره حتی می‌تواند به توهم منجر شود.
ولفگانگ متزگر / Wolfgang Metzger روان‌شناس مفهوم اثر گانزفلد را در سال 1930 معرفی کرد. "گانزفلد" در زبان آلمانی به معنی "کل میدان" است. این اصطلاح به فضایی فاقد ساختار و یکسان اشاره دارد که کل میدان دید ما را پوشش می‌دهد.
آزمایش‌های مربوط به اثر گانزفلد برای تحقیق در تله‌پاتی و وضعیت توهمی مورد استفاده قرار گرفته است. برخی افراد از آن صرفاً برای امور تجربی استفاده می‌کنند.

اثر گانزفلد چگونه کار می‌کند
اگر ما می‌توانیم ببینیم، مغز ما از دریافته‌های بصری برای ایجاد حس جهان استفاده می‌کند. برای ایجاد اثر گانزفلد شخص باید مغز خود را از اطلاعات مورد نیاز برای انجام این تکلیف محروم کند.
در شرایط عدم ورود هر گونه سیگنال، درک ما از روشنایی به تدریج کاهش می‌یابد. این وضعیت محو شدگی نامیده می‌شود.
وقتی سلول‌های شبکیه چشم فعال‌تر می‌شوند شخص خواهد توانست تا رگ‌های خونی را در چشم‌های خود ببیند. در طول چند دقیقه چیزها ممکن است به خاکستری بگرایند. سپس شخص می‌تواند خطوط زیگزاگ، نقطه‌ها یا یک لکه رنگی را مشاهده کند. اثر مزبور برای بروز در شکل کامل خود به 5 تا 7 دقیقه زمان نیاز دارد.
ادامه وضعیت ممکن است نتایجی غریب به دنبال داشته باشد. مغز ما با برآشفتگی در جستجوی محرک بیرونی است. وقتی چنین محرکی یافت نمی‌شود قشر بینایی بالاتر شروع به تقویت اطلاعات موجود کرده توهمات دیداری و شنیداری ایجاد می‌کند. این وضعیت شبیه به وضعیتی است که در صورت گم شدن در کولاک برف اتفاق می‌افتد و چیزی مگر یک دیوار سفید دیده نمی‌شود.

کاربردهای عملی اثر گانزفلد
اثر گانزفلد زمانی مورد توجه عمومی قرار گرفت که برای تحقیق در مورد درک و دریافت فوق حسی به کار برده شد.
در آزمایش‌های تله‌پاتی یک نفر به عنوان گیرنده عمل کرده و در معرض صدای سفید [صدای دارای همه بسامدهای شنودپذیر توسط انسان] و نور قرمز هوموژنوس قرار می‌گیرد. شخص دیگری نقش ارسال کننده را ایفاء کرده کوشش می‌کند تا اطلاعات را برای گیرنده رله (تقویت) کند.
با داشتن نتایج مغشوش، این تحقیقات مناقشه‌برانگیز بوده و به موضوعی برای بحث‌های داغ تبدیل شده‌اند.
اثر گانزفلد همچنین برای تحقیق در مورد توهم مورد استفاده قرار گرفته است. این اثر اطلاعاتی در مورد چگونگی شناسایی تغییر توسط حس‌های ما به ویژه بینایی و عملکرد به دست داده‌اند.
برخی از افراد در این مورد به چشم راهی برای القاء پدیده بینایی و توهم بدون استفاده از داروهای خطرناک نگاه می‌کنند. برخی آن را به عنوان نوعی مدیتیشن عمیق مورد استفاده قرار می‌دهند.
در مورد اکثریت مردم، اثر گانزفلد هیچ نوع کاربرد عملی ندارد اما می‌تواند به اقناع کنجکاوی در مورد چگونگی عملکرد مغز انسان کمک کند.

چگونه اثر گانزفلد ایجاد کنیم
برای تحقق اثر گانزفلد شخص مجبور است یک میدان دید یکنواخت بسیار قابل توجه بینایی ایجاد کند. این موضوع نیازمند توجه به جزئیات است.
یک راه برای انجام این کار نصف کردن یک توپ پینگ پونگ است. شخص باید از هر نیمه این توپ برای پوشاندن یکی از چشم‌ها استفاده کند. توپ‌ها باید تمیز و فاقد هر گونه لکه یا نوشته باشند. نیمه توپ باید متناسب با صورت شخص باشد تا هیچ گونه شکافی برای ورود نور نباشد. برای اطمینان از عدم حرکت پوشش چشم شخص می‌تواند از باند یا چسب نواری استفاده کند.
راه دیگر برش کاغذ معمولی به شکل ماسکی برای چشم است. یک کش را می‌توان به عنوان باند در هر طرف ماسک مزبور استفاده کرد. این ماسک برای پوشاندن چشم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. قرار دادن گلوله پنبه در گوشه‌های ماسک مانع از رسیدن نور به چشم می‌شود. حتی امکان خرید عینک‌های گانزفلد وجود دارد.
به هر حال وقتی چنین کاری صورت می‌گیرد نور رسیده به چشم باید در تمامی جهات مساوی باشد. اتاق باید فاقد هر گونه سایه روشن یا نور چشمک‌زن باشد. برخی افراد از تابش نور شدید، معمولاً قرمز برای روشن كردن فضای اتاق و یكنواخت نگه داشتن روشنایی استفاده می‌كنند.
سپس شخص نیاز دارد تا از گوش‌گیرهای خنثی کننده سر و صدا، استاتیک بدون وقفه یا برخی اشکال صدای سفید کمک بگیرد.
گوش‌گیرها و چشم‌بند را باید سر جای خود قرار داده و چشم‌ها را کاملاً باز نگه داشت. سپس شخص باید حالت ساکن به خود بگیرد، سکوت کند و آماده شروع آزمایش باشد.
انجام اثر گانزفلد برای اکثریت مردم ایمن است.

اثرات جانبی بالقوه اثر گانزفلد
در حالی که اثر گانزفلد برای اکثریت مردم بی‌ضرر است می‌تواند برای برخی مناسب نبوده و بیش از حد تنش‌زا باشد.
در صورت گذراندن 10 تا 20 دقیقه زمان در این وضعیت شخص ممکن است به شکل متناوب با از دست دادن بینایی مواجه شود. برخی از افراد حتی نمی‌توانند بگویند که چشم‌های آنان باز است یا بسته. این وضعیت ممکن است ناراحت کننده باشد اما موقتی است.
در عین حال امکان دچار شدن به توهمات آزار دهنده وجود دارد. در حالی که این توهمات ممکن است برای برخی افراد هدف واقعی آزمایش مزبور باشد برای دیگران هراس‌آور است. در صورتی که شخص دچار مشکلات سلامت روانی باشد که بر اثر محرومیت حسی یا توهم تشدید می‌شوند نباید آزمایش مورد بحث را انجام دهد.

خلاصه
گانزفلد یک فضای فاقد ساختار یکنواخت است که کل میدان دید را می‌پوشاند. با دگرگون کردن حس نور و صدا شخص می‌تواند مغز را از دریافت‌های مورد نیاز برای فهم جهان بیرون محروم کند.
وقتی مغز در صدد یافتن اطلاعات برمی‌آید شروع به پر کردن قطعات مفقوده می‌کند که این می‌تواند به ایجاد توهمات دیداری و شنیداری منجر گردد.
اگر شما بخواهید دریابید که مغز در این مورد چه کاری انجام می‌دهد می‌توانید اثر گانزفلد را روی خود آزمایش کنید. این آزمایش برای اکثریت افراد فاقد ضرر است.
در نظر داشته باشید که تجربه مورد بحث چیزی ذهنی است. این بدان معنی است که نتایج برای افراد متفاوت بوده و ممکن است با توقعات شخص همخوانی نداشته باشد./

اثر گانزفلد چیست و چه کاربردی دارد؟
دکتر سیونگو هان، آن پیترانجلو
ترجمه هستی فراست‌فر

Source:
Healthline
What is the Ganzfeld Effect?
Medically reviewed by Seunggu Han, M.D. —
Written by Ann Pietrangelo
On October 15, 2020