• مایو کلینیک
• ترجمه محمدقاسم رافعی
زخم کانکر که آفتس [آفتوس، آفت] نیز نامیده می‌شود، ضایعه‌ای کوچک و سطحی است که روی بافت نرم دهان یا در پایه لثه ایجاد می‌شود. خلاف زخم سرد یا تبخال، زخم کانکر در سطح لب ایجاد نمی‌شود و مُسری نیست. به هر حال زخم کانکر ممکن است دردناک باشند و غذا خوردن یا حرف زدن را با مشکل مواجه کنند.
در اغلب موارد زخم کانکر به خودی خود و در طول یک تا دو هفته از بین میرود. در صورتی که زخم کانکر در فرد بزرگ‌تر از معمول بوده یا دردناک باشد یا التیام پیدا نکند، فرد باید به پزشک مراجعه نماید.
[در این مقاله:]
• علایم زخم کانکر [زخم شانکر، آفتس، آفت]
• علل زخم کانکر
• تشخیص زخم کانکر
• درمان زخم کانکر
علایم زخم کانکر
اغلب اوقات زخم کانکر شکل گرد یا بیضوی دارد که مرکز آن زرد یا سفید رنگ و حاشیه آن قرمز رنگ است. این ضایعات درون دهان - روی زبان یا زیر آن، داخل گونهها یا لب‌ها، پایه لثهها یا روی کام نرم شکل میگیرند. فرد ممکن است به فاصله یک تا دو روز پیش از بروز زخم‌ها دچار حس مور مور یا سوزش شود.
چند نوع مختلف زخم کانکر شامل مینور، ماژور و زخم‌های هرپسی شکل وجود دارد.
زخم کانکر مینور
زخم‌های کانکر مینور شایعترین نوع این زخم‌ها بوده و دارای مشخصات زیر هستند:
• معمولاً کوچکند
• بیضی شکل بوده و لبه قرمز رنگ دارند
• بدون ایجاد جای زخم در طول یک تا دو هفته از بین میروند
زخم کانکر ماژور
زخم‌های کانکر ماژور کمتر از نوع مینور شایعند و دارای مشخصه‌های زیرند:
• بزرگ‌تر و عمقیتر از زخم‌های کانکر مینور هستند
• معمولاً دایره‌ای شکل بوده و حواشی مشخصی دارند اما ممکن است وقتی بیش از حد بزرگ میشوند حاشیههای آنها حالت بینظم به خود بگیرند
• میتوانند درد شدید ایجاد کنند
• ممکن است التیام آنها به شش هفته زمان نیاز داشته باشند و جای زخم باقی بماند
زخم کانکر هرپسی شکل
زخم‌های کانکر هرپسی شکل ناشایعند و به طور معمول در دورههای متأخر زندگی بروز میکنند اما علت بروز آنها عفونت ویروس هرپس نیست. این نوع زخم‌های کانکر دارای مشخصات زیرند:
• ابعاد کوچکی دارند
• اغلب در خوشههای شامل 10 تا 100 زخم ایجاد میشوند اما احتمال دارند این زخم‌ها به هم بپیوندند و یک زخم بزرگ ایجاد کنند
• حاشیههای نامنظمی دارند
• در طول یک تا دو هفته بدون ایجاد جای زخم برطرف میشوند
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
در صورت مواجهه با موارد زیر باید به دکتر مراجعه کرد:
• در صورتی که زخم کانکر به شکل غیر معمول بزرگ باشد
• در صورتی که زخم‌ها مکرراً برگردند، و زخم‌های تازه جای زخم‌های التیام یافته قبلی را بگیرند، یا در صورت طغیان مکرر آنها
• در صورت پایدار بودن زخم‌ها و ادامه آنها به مدت دو هفته یا بیشتر
• در صورتی که زخم به داخل لب‌ها گسترش پیدا کند (مرز ورمیلیون)
• در صورتی که درد ناشی از زخم با رعایت موازین خودمراقبتی قابل کنترل نباشد
• در صورتی که خوردن یا نوشیدن با مشکل بیش از حد مواجه شده باشد
• در صورتی که زخم کانکر با تب شدید همراه باشند
در صورتی که لبه‌های تیز دندان یا وسایل دندان‌پزشکی عامل محرک ایجاد زخم باشند باید به دندان‌پزشک مراجعه شود.
علل زخم کانکر
علت دقیق ایجاد زخم کانکر مشخص نیست، اگرچه محققان ظن به آن دارند که ترکیبی از عوامل حتی در یک فرد واحد علت طغیان این زخم‌ها هستند.
محرکهای محتمل زخم کانکر شامل موارد زیرند:
• جراحت کوچکی در دهان بر اثر کار دندان‌پزشکی، مسواک زدن بیش از حد، حوادث ناشی از ورزش یا گاز گرفتن تصادفی داخل گونه
• استفاده از خمیر دندان و دهانشویههای حاول سدیم لوریل سولفات
• حساسیت غذایی مشخصاً به شکلات، قهوه، توت فرنگی، تخم مرغ، آجیل، پنیر، و غذاهای ادویه‌دار یا اسیدی
• رژیم غذایی فاقد میزان کافی ویتامین B-12، زینک، فولات (فولیک اسید) یا آهن
• واکنش آلرژیک به برخی باکتریهای داخل دهان
• هیلکوباکتر پیلوری (اچ. پیلوری)
• تغییرات هورمونی در طول عادت ماهانه
• استرس عاطفی
زخم کانکر در عین حال ممکن است بر اثر برخی اختلالات و بیماری‌ها شامل موارد زیر ایجاد شود:
• بیماری سلیاک
• بیماری التهابی روده (مثل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو)
• بیماری بهجت (یک اختلال نادر که باعث بروز التهاب در سراسر بدن از جمله دهان می‌شود)
• بروز خطایی در سیستم ایمنی که بر اثر آن این سیستم به سلولهای سالم داخل دهان حمله می‌کند و آنها را با ویروس‌ها و باکتریها اشتباه میگیرد
• HIV/AIDS
خلاف زخم‌های سرد، زخم‌های کانکر با عفونت ویروس هرپس مرتبط نیستند.
ریسک فاکتورهای زخم کانکر
هر کسی ممکن است دچار زخم کانکر شود اما این زخم‌ها در نوجوانان و بزرگسالان جوان شیوع بیشتری دارد و در زنان بیش از مردان شایع است.
اغلب مردم دچار زخم کانکر برگشت کننده دارای تاریخچه خانوادگی ابتلاء به این اختلال هستند. این ممکن است ریشه ارثی داشته یا نتیجه وجود عامل مشترک در محیط زیست مثل برخی غذاها یا عوامل آلرژیزا باشد.
پیشگیری از زخم کانکر
زخم‌های کانکر اغلب برمیگردند اما مردم میتوانند با رعایت موارد زیر فواصل زمانی برگشت این زخم‌ها را افزایش دهند:
• غذای خود را بررسی کنید. سعی کنید تا از غذاهای محرک بروز زخم کانکر اجتناب کنید. این کار ممکن است شامل اجتناب از انواع آجیل، چیپس، چوب شور، برخی چاشنیها، غذاهای پرنمک و میوههای اسیدی مثل آناناس، گریپفروت و پرتقال باشد. مردم باید از مصرف هر نوع غذایی که نسبت به آن دچار حساسیت یا آلرژی هستند خودداری نمایند.
• تغذیه سالم داشته باشید. برای پیشگیری از دچار شدن به مشکل کمبود تغذیهای به مقدار کافی میوه، سبزیجات و غلات کامل مصرف کنید.
• موازین بهداشتی را مراعات کنید. مسواک زدن دندان پس از خوردن غذا و نخ کشیدن دندان می‌تواند به نظافت و بهداشت محیط دهان کمک کند و مانع از وجود خرده غذاهای محرک زخم در دهان شود. برای مسواک زدن از مسواک نرم استفاده کنید تا بافت‌های حساس دهان آسیب نبینند و از مصرف خمیر دندان و دهانشویه حاوی سدیم لوریل سولفات خودداری کنید.
• از دهان خود محافظت کنید. اگر از دندان مصنوعی یا پروتز استفاده میکنید برای مراقبت از مشکلات احتمالی ناشی از آنها با دندان‌پزشک مشورت کنید.
• استرس خود را کاهش دهید. اگر چنین به نظر میرسد که زخم کانکر در شما با میزان استرس مرتبط است تکنیکهای مرتبط به کاهش استرس را یاد بگیرید.
تشخیص زخم کانکر
برای تشخیص زخم کانکر به انجام تستی نیاز نیست. پزشک یا دندان‌پزشک این زخم‌ها را در طول یک معاینه دهان تشخیص میدهد. در برخی موارد این احتمال وجود دارد که برای تشخیص اختلالات دیگر، به ویژه در موارد شدید و ادامهدار بودن این زخم‌ها، نیاز به انجام تستهای دیگری مطرح باشد.
درمان زخم کانکر
در مورد زخم کانکر مینور به طور معمول نیازی به درمان نیست و این زخم‌ها معمولاً در طول یک تا دو هفته خوب میشوند. اما زخم‌های بزرگ، ادامهدار یا به شکل غیر معمول دردناک اغلب نیاز به مراقبت پزشکی دارند.
آبکشی دهان
اگر کسی دچار چند زخم کانکر باشد پزشک ممکن است یک دهانشویه حاوی استروئید دگزامتازون را برای کاهش درد و التهاب یا لیدوکائین را برای کاهش درد تجویز کند.
داروهای موضعی
محصولات غیر نسخهای و نسخهای (چسبی، کرم، ژل، یا مایع) میتوانند در تخفیف درد و سرعت بخشیدن به روند التیام مؤثر باشند (اگر به محض بروز زخم‌ها مورد استفاده قرار گیرند). برخی از این فرآوردهها دارای ترکیبات فعالی به شرح زیر هستند:
• بنزوکائین (انبسول، کانک - ای، ارابیس، زیلاکتین - بی)
• فلوسینونید (لایدکس، ونوس)
• پراکسید هیدروژن (دهانشویه زخم دهان ضد عفونی کننده اراژل، پروکسیل)
محصولات موضعی متعددی برای زخم کانکر شامل ترکیبات فعال مزبور یا فاقد آنها وجود دارد. در مورد بهترین گزینه برای خود با دندان‌پزشک یا پزشک خود مشورت کنید.
داروهای خوراکی
داروهای خوراکی زمانی مورد استفاده قرار میگیرند که زخم کانکر شدید بوده و به درمانهای موضعی جواب نمیدهند. این داروها شامل موارد زیرند:
• داروهایی که اختصاصاً برای درمان زخم کانکر طراحی نشدهاند (مثل داروهای اولسر رودهای سوکرالفیت (کارافات) که به عنوان عامل پوششی به کار میرود و کولچیسین، که به طور معمول برای درمان نقرس کاربرد دارد).
• داروهای استروئیدی خوراکی که در مواردی که زخم کانکر شدید بوده و به دیگر درمان‌ها جواب نمیدهد، استفاده می‌شود. اما به علت عوارض جانبی شدید این داروها به طور معمول به عنوان گزینه آخر مطرحند.
کوتری زخم‌ها
در طول عمل کوتری از یک وسیله یا ماده شیمیایی برای سوزاندن، خشکاندن یا نابود کردن بافت استفاده می‌شود.
• دباکترول یک محلول موضعی است که برای درمان زخم کانکر و مشکلات لثه طراحی شده است. از طریق کوتریزه کردن شیمیایی زخم کانکر، این دارو زمان التیام زخم مزبور را به حدود یک هفته کاهش میدهد.
• نیترات نقره یک گزینه دیگر برای کوتری شیمیایی زخم کانکر است که در سرعت بخشیدن به روند التیام کارآیی نشان نداده است اما می‌تواند درد ناشی از زخم کانکر را کاهش دهد.
مکملهای غذایی
در صورت دچار بودن فرد به کمبودهای غذایی پزشک ممکن است برخی مکملها مثل فولات، ویتامین B-6، ویتامین B-12 یا زینک را تجویز کند.
مشکلات مرتبط به سلامت
اگر زخم کانکر به یک مشکل جدی در مورد سلامت فرد مرتبط باشد، دکتر بر درمان علت زیربنایی متمرکز خواهد شد.
سبک زندگی و مداوای خانگی
برای کمک به تخفیف درد و سرعت بخشیدن به روند التیام موارد زیر را در دستور کار قرار دهید:
• دهان خود را آبکشی کنید. برای این کار از آب نمک یا جوش شیرین استفاده کنید.
• مقادیر کم شیر منیزی را چند بار در روز روی زخم کانکر بمالید
• از خوردن غذاهای اسیدی یا چاشنیدار یا سوزشآور که میتوانند به تحریک و درد بیشتر منجر شوند خودداری کنید.
• از یخ بر روی زخم کانکر خود استفاده کنید (تراشههای کوچک یخ را روی زخم قرار دهید و بگذارید آب شود).
• در مسواک زدن دندان به ملایمت عمل کنید و از مسواک نرم و خمیر دندانهایی مثل بیوتین یا سنسوداین پرونامل استفاده کنید./
مطالب پیشنهادی ما برای مطالعه
مطلب خوبی بود اما چندتا عکس هم بزارید ادم ببینه خب
جواب. حق با شما است. این مقاله نیاز به عکس دارد.
نظرات (1)