سروما - آیا باید در موردش نگران باشیم؟

• علل سروما
• ریسک فاکتورهای سروما
• سروما چطور ایجاد می‌شود؟
• اختلالات مشابه سروما
• مداوای خانگی برای سروما
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
• درمان سروما
• ریسک‌های عمل جراحی
• ریکاوری از سروما

سروما انباشت مایع در جایی از بدن است که در آن بافت خارج شده است. سروماها اغلب به عنوان یک عارضه جراحی بروز می‌کنند اما در عین حال امکان بروز آنها پس از جراحت یا آسیب‌دیدگی وجود دارد.
در بیشتر موارد سروماها بی‌ضررند و می‌توان اجازه داد که به شکل طبیعی برطرف شوند. سروماها به سلول‌های سرطانی مرتبط نیستند و باعث افزایش ریسک یا نگرانی در مورد سرطان نمی‌شوند. به هر حال، سروماها می‌توانند ناراحتی ایجاد کنند و به افزایش مدت اقامت بیمارستانی پس از عمل جراحی منجر گردند.
یک مطالعه بر روی 158 نمونه پی برده است که 35 درصد بیماران پس از عمل جراحی برای سرطان پستان دچار سروما شده‌اند. یک مطالعه دیگر پی برده است که 20 درصد زنان به فاصله 6 ماه پس از عمل جراحی دارای سروماهایی قابل رویت در CT اسکن بوده‌اند.

علل سروما
علت دقیق سروما مشخص نیست اما آنها عموماً در ناحیه پستان زنان پس از عمل جراحی برای درمان سرطان پستان مشاهده می‌شوند.
دیگر اقداماتی که می‌توانند باعث سروما شوند عبارتند از:
• کاهش اندازه پستان
• ایمپلنت پستان
• بیوپسی پستان
• جراحی پلاستیک یا زیبایی
• جراحی پلاستیک بازسازی پستان
شکل‌گیری سروما پاسخ بدن به فضای مرده ایجاد شده بین بافتی است که به چیزی پیش از عمل جراحی متصل شده است.
جراحان بروز سروماها را در موارد پس از اقدامات جراحی یا در جایی که شکستگی پوستی بروز می‌کنند انتظار دارند.

ریسک فاکتورهای سروما
برخی ریسک فاکتورها که می‌توانند شانس بروز سروما را افزایش دهند عبارتند از:
• سن
• سایز پستان
• وجود و تعداد گره‌های سرطان‌زا در ناحیه زیر بغل
• سابقه بیوپسی جراحی
• مصرف داروهایی مثل هپارین یا تاموکسیفن
• شاخص توده بدن (BMI)

سروما چطور ایجاد می‌شود؟
سروماها گرایشی به بروز در فاصله 7 تا 10 روز پس از عمل جراحی، یعنی زمانی که لوله‌های تخلیه برداشته می‌شوند، نشان می‌دهند. نواحی درگیر شده در جراحی ممکن است دچار نقطه‌هایی شوند که متورمند و زیر پوست حسی شبیه وجود مایع ایجاد می‌کنند.
جراحی باعث آسیب دیدن رگ‌های خونی و لنفاوی و بافت پیرامون آنها می‌شود. یک پاسخ التهابی بروز می‌کند، و رگ‌ها و بافت‌های درگیر در پاسخ مایعی شفاف تولید می‌کنند.
علت بروز درد و ورم پس از جراحی همین است. در برخی موارد، مایع مزبور حالت یک پاکت بسته به خود می‌گیرد که این وضعیت به شکل‌گیری سروما منجر می‌شود.
انجام جراحی به روشی که باعث کاهش ریسک به جا ماندن فضای مرده شود نیز می‌تواند شانس ایجاد سروما را کاهش دهد.
سروماها برآمدگی‌هایی زیر پوست ایجاد می‌کنند. این توده‌ها با یک مایع زرد تمایل به سفید به نام مایع سروس پر می‌شوند. این همان مایعی است که عموماً در تاول یا بریدگی‌های تازه دیده می‌شود.
برآمدگی‌های مورد اشاره را می‌توان تست کرد تا تعیین گردد که آیا به جای چرک، خون یا مایعات دیگر حاوی مایع سروس هستند.

اختلالات مشابه سروما
وضعیت‌هایی وجود دارد که برخی از مواقع به اشتباه سروما شناسایی می‌شوند.
• هماتوما (هماتوم). هماتوم تجمع خون در فضای مرده ایجاد شده در بدن است. هماتوم عموماً زمانی ایجاد می‌شود که یک رگ خونی کوچک در طول دوره التیام پس از عمل جراحی باز می‌گردد. هماتوم باید تخلیه شود زیرا می‌تواند باعث ایجاد درد، جای زخم و عفونت شود.
• لنفوسل. لنفوسل‌ها انباشت غیر نرمال مایع لنفاوی در پی انجام عمل جراحی هستند.
• آبسه. آبسه تجمع دردناک چرک است که عموماً ریشه در یک عفونت باکتریایی دارد. چرک مایع متراکمی حاوی سلول‌های سفید خون، بافت مرده، و اجرام است. بیشتر آبسه‌ها زیر پوست شکل می‌گیرند اما احتمال ایجاد آنها درون بدن در ارگان‌ها یا فضای بین دستگاه‌های بدن وجود دارد.

مداوای خانگی برای سروما
بیشتر سروماها به شکل طبیعی بهبود می‌یابند. آنها عموماً در طول یک ماه در بدن بازجذب می‌شوند، اگرچه این فرآیند ممکن است تا یک سال طول بکشد.
در موارد شدیدتر جذب مجدد سروماها توسط بدن ممکن است به یک سال زمان نیاز داشته باشد، یا ممکن است سروماها غلافی ایجاد کنند و تا زمان برداشتن توسط عمل جراحی سر جای خود بمانند. ناحیه دچار سروما در زمان التیام آن ممکن است سفت شود.
برای کمک به تسریع روند التیام سروما می‌توان از گرمادرمانی استفاده کرد. پد گرم یا کمپرس داغ را می‌توان در حدود 15 دقیقه چند باری در روز روی ناحیه دچار سروما قرار داد. این کار به تخلیه مایع کمک می‌کند و در عین حال باعث ایجاد آرامش بیشتری در ناحیه برش جراحی می‌شود.
مردم باید مراقب باشند تا گرمای بیش از حد مورد استفاده قرار نگیرد و کمپرس به مدت طولانی روی ناحیه نماند. گرمای بیش از حد می‌تواند به انباشت بیشتر مایع در سروما منجر گردد. بسته به ناحیه آسیب دیده بالا نگه داشتن ناحیه دچار سروما نیز به افزایش تخلیه کمک می‌کند.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
جذب خود به خودی سروما ممکن است به چند هفته زمان نیاز داشته باشد. تا زمانی که سروما باعث ایجاد پیامدهایی نشده باشد بهترین رویکرد آن است که بگذاریم خود به خود توسط بدن بازجذب شود.
اگر سروما خود به خود بهبود نیابد یا علایم بدتر شوند شخص باید با پزشک مشورت کند.
دکتر ممکن است تخلیه سروما را در مد نظر قرار دهد اگر:
• بزرگ‌تر شود
• مقدار مایع درون سروما در حال افزایش باشد
• هیچ گونه بهبود مشاهده نشود
• سروما باعث ایجاد فشار اضافی در ناحیه جراحی یا جراحت پوست یا ارگان شود
• دردناک شود
• نشانه‌های عفونت یا التهاب، مثل سرخی، گرمی یا حساس شدن وجود داشته باشد
سروما می‌تواند شانس عفونت محل جراحی را افزایش دهد، بنابراین پایش دقیق آن ضروری است.
بسته به شدت سروما، ممکن است به بیش از یک بار تخلیه آن نیاز باشد.

درمان سروما
فرآیندی به نام آسپیراسیون سوزن ظریف گاهی از اوقات برای تخلیه سروما مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع آسپیراسیون در حال راهی خوبی برای پایش حجم نشت مایع است.
اگر سروما به مشکلی برگشت کننده تبدیل شده و نیاز به تخلیه مکرر داشته باشد، یگ گزینه در این مورد کارگذاری لوله تخلیه برای پاک کردن محل بروز سروما است.
تخلیه ریسک عفونت را افزایش می‌دهد و باید در یک محیط استریل توسط متخصص مراقبت پزشکی انجام شود.
تخلیه طولانی مدت می‌تواند ریسک عفونت را افزایش داده و فرآیند التیام را طولانی‌تر کند.

ریسک‌های عمل جراحی
در برخی از بیماران ممکن است بهترین گزینه به حال خود گذاشتن سروما باشد. در مورد بیماران سرطانی، یک نگرانی مربوط به سروما این است که آنها گاهی از اوقات می‌توانند درمان مکمل برای سرطان را دچار تأخیر کنند.
سروما در حال حاضر بیش از آنکه یک پیامد تلقی شود اغلب به عنوان یک عارضه جانبی عمل جراحی قلمداد می‌شود اما تمامی بیماران دچار سروما نمی‌شوند.
به طور معمول در صورت عدم کاربرد تخلیه سروماها درست پس از عمل جراحی ایجاد می‌شوند. امکان بروز سروما به فاصله 1 ماه پس از جراحی و برداشتن لوله تخلیه وجود دارد.
اگرچه سروماها یک پیامد شایع عمل جراحی است، کارهایی هست که می‌توان برای کمک به پیشگیری از ایجاد آنها انجام داد.
تخلیه با استفاده از ساکشن بسته به مدت چند روز یکی از گزینه‌های اصلی برای کمک به کاهش شکل‌گیری سروما است. تکنیک‌های جدید تلاش دارند تا مقدار فضای مرده ایجاد شده را با هدف کمک به پیشگیری از شکل‌گیری سروما کاهش دهند.

ریکاوری از سروما
پس از عمل جراحی یک بانداژ محکم برای ناحیه مورد درمان استفاده می‌شود. پوشاندن ناحیه به تمیز و عاری از میکرب ماندن آن کمک می‌کند. این بانداژ در عین حال باعث محافظت در برابر کشیدگی و کاهش تجمع مایع می‌شود.
پس از ماستکتومی، لامپکتومی یا حتی عمل جراحی کاهش اندازه پستان، به بیمار گفته می‌شود که یک سینه‌بند محکم برای وارد آوردن فشار به ناحیه جراحی بپوشد. این کار به کاهش ریسک نشت مایع و سرعت التیام کمک می‌کند.
به بیماران توصیه می‌شود حداقل به مدت 2 هفته پس از جراحی از پوشش فشاری استفاده کنند و برای کمک به خروج مایع از ماساژ ملایم استفاده نمایند.
تمیز نگه داشن زخم برای دور نگه داشتن باکتری‌ها و اجرام بیماریزا مهم است. پیشگیری از عفونت محل جراحی یک راه مهم دیگر اجتناب از شکل‌گیری سروما است.
تجمع خفیف مایع پس از عمل جراحی عمومیت دارد و لزماً به معنی بروز سروما نیست.
سروماهای دچار عفونت را می‌توان تخلیه و به کمک آنتی‌بیوتیک یا دیگر داروها درمان کرد و بیمار به ریکاوری کامل خواهد رسید.
اگرچه بیشتر سروماها بی‌ضررند، بیماران باید مراقب آنها باشند. اگر یک مورد سروما بیش از حد بزرگ شود یا عواقب دیگری بروز کند، بیماران باید به پزشک مراجعه نمایند. مردمی که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند باید در مورد نشانه‌ها و علایم مورد بحث مطلع باشند./

• دکتر دنیل مورل، والنسیا هیگوئرا
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
Medical News Today
Should I worry about a seroma?
Medically reviewed by Daniel Murrell, MD
On July 17, 2018 —
Written by Valencia Higuera