نسبت کمر به باسن - چگونه به سلامت فرد آسیب می‎رساند؟

• لِنا بورگس، دانیل بابنیس
• ترجمه هستی فراست‎فر

نسبت کمر به باسن که به نام نسبت کمر - باسن نیز شناخته می‎شود، حاصل تقسیم محیط کمر بر محیط باسن است. نسبت کمر به باسن یک فرد چه چیزی در مورد سلامت او می‎گوید؟
نسبت کمر به باسن (WHR) یک نوع اندازه‎گیری سریع در مورد توزیع چربی است که می‎تواند به نشان دادن میزان سلامت عمومی فرد کمک کند. مردمی که در ناحیۀ دور کمر یا ‎تنۀ خود بیش از ناحیۀ باسن دارای چربی هستند ممکن است در ریسک بالاتری برای ابتلاء به برخی اختلالات مرتبط با سلامت قرار داشته باشند.
مطاب این مقاله:
• نسبت کمر به باسن چطور محاسبه می‎شود
• نسبت کمر به باسن سالم کدام است؟
• نسبت کمر به باسن چطور به سلامت فرد آسیب می‎زند؟
• چگونه باید نسبت کمر به باسن را بهبود بخشید
• ملاحظات
• جمع‎بندی

نسبت کمر به باسن چطور محاسبه می‎شود
برای مشخص کردن نسبت کمر به باسن فرد نیازمند آن است که هم دور کمر و هم دور باسن خود را اندازه‎گیری کند و محیط آنها را محاسبه نماید.
برای اندازه‎گیری محیط کمر، فرد باید راست بایستد و هوا را از سینه خارج نماید، و سپس کمر را درست روی سوراخ ناف با استفاده از متر نواری اندازه‎گیری کند. این نقطه‎ای است که در آن کمر باید کمترین میزان خود را داشته باشد.
فرد باید مراقب باشد که متر را بیش از حد دور بدن خود تنگ نپیچد، و به یاد داشته باشد که میزان دور کمر را پیش از پرداختن به اندازه‎گیری دور باسن یادداشت کند.
برای اندازه‎گیری دور باسن فرد باید راست بایستد و یک متر نواری را دور عریض‌ترین قسمت باسن بیچید. اندازه‎گیری هنگامی انجام می‎شود که دو سر متر نواری همپوشانی پیدا می‎کنند و در این مورد نیز نباید متر را سفت دور بدن پیچید.
برای محاسبۀ نسبت کمر به باسن محیط کمر بر محیط باسن تقسیم می‎شود. اندازه‌گیری باید یا به سانتی‎متر یا به متر ثبت شود بدون اینکه بر نسبت آنها تأثیر بگذارد.
برای مثال اگر محیط کمر (دور کمر) فردی 80 سانتی‎متر (31.5 اینچ) و محیط باسن (دور باسن) وی 90 سانتی‏متر (35.5 اینچ) باشد نسبت کمر به باسن بر مبنای محاسبۀ زیر به دست می‎آید:

80 ÷ 90 = 0.89 سانتیمتر‎
0.89 = 35.5 ÷ 31.5  اینچ

نسبت کمر به باسن سالم کدام است؟
بر مبنای اعلام WHO داشتن نسبت کمر به باسن معادل 1 می‎تواند ریسک توسعۀ اختلالات مرتبط به اضافه وزن شامل بیماری قلبی و دیابت نوع 2 را افزایش دهد.
این مورد سندیت خواهد داشت حتی اگر دیگر مقیاس‌های مربوط به اضافه وزن مثل شاخص تودۀ بدن (BMI) در محدودۀ نرمال باشند.
بر مبنای توصیۀ WHO نسبت کمر به باسن سالم به این معنی است:
• 0.85 یا کمتر برای زنان
• 0.9 یا کمتر برای مردان
جدول زیر نشان می‎دهد که WHO چطور ریسک آسیب توسط وزن مرتبط به اختلالات سلامت بر مبنای نسبت کمر به باسن را طبقه‌بندی می‎کند:

نسبت کمر به باسن چگونه به سلامت فرد آسیب می‎رساند؟
افراد دارای نسبت کمر به باسن بالا وزن زیادی را در اطراف کمر خود دارند، بر این مبنا شکل بدن آنها را می‎توان به "سیب" تشبیه کرد.
تحقیقات نشان داده‎اند که افراد "سیب‌شکل" نسبت به افراد "گلابی‎شکل" (وقتی که باسن عریض‌تر از بالاتنۀ فرد است) در ریسک بالاتری برای ابتلا به برخی بیماری‎ها قرار دارند.
اختلالات سلامت در این مورد عبارتند از:
• بیماری قلبی عروقی: یک مطالعه به این موضوع پی برده است که چاقی ناحیۀ شکم ریسک بیماری‎های قلبی عروقی و سرطان را افزایش می‎دهد. مطالعۀ دیگری پی برده است که نسبت کمر به باسن ریسک بیماری قلبی عروقی را به شکل مؤثرتری از BMI یا محیط کمر پیش‌بینی می‎کند. مطالعۀ دیگری به این موضوع پی برده است که نسبت کمر به باسن در مقایسه با دور کمر به تنهایی شاخص بهتری برای ریسک مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی عروقی است.
• دیابت نوع 2: یک مطالعه در سال 2016 دریافت است که افزایش دور کمر با افرایش ریسک ابتلاء به دیابت نوع 2 همراه است.
• باروری: یک مطالعه در سال 2002 پی برد که زنان دارای نسبت کمر به باسن بالای 0.80 دارای نرخ پایین‎تری از بارداری در مقایسه با زنان دارای نسبت کمر به باسن پایین‎تر هستند، و این موضوع فارغ از میزان BMI مطرح است.
در کنار استفاده از نسبت کمر به باسن برای نشان دادن احتمال ابتلا فرد به برخی از اختلالات سلامت، از این مقیاس می‎توان برای نشان دادن چاقی نیز استفاده کرد. بر مبنای اعلام WHO:
• نسبت کمر به باسن بالای 0.85 نشان دهندۀ چاقی در زنان است
• نسبت کمر به باسن بالای 0.90 نشان دهندۀ چاقی در مردان است

چگونه باید نسبت کمر به باسن را بهبود بخشید
اگر فردی دارای نسبت کمر به باسن بالا است و وزن زیادی را در ناحیۀ کمر خود دارد، وی باید نگران ریسک‎های مرتبط به‌سلامت در مورد خود باشد. برای کاهش این ریسک‎ها، تلاش برای کم کردن وزن ایدۀ خوبی خواهد بود.
بهترین راه برای کاهش وزن مصرف کالری کمتر از میزان سوزانده شده آن است که معمولاً از طریق کمتر خوردن و ورزش کردن بیشتر به دست می‎آید. خوردن غذاهای سالم، کاهش مقدار مصرف غذا در هر وعدۀ غذایی، و ورزش منظم در طول هفته نقطۀ شروع مناسبی است.
یک مطالعه در سال 2017 پی برده است که رژیم غذایی سرشار از میوه و لبنیات و دارای مقدار کم نان بدون سبوس، گوشت قرمز فرآوری شده، مارگارین و نوشابه‎های غیر الکلی می‎تواند به افزایش چربی شکمی منجر شود. دکتر یا متخص تغذیه می‎تواند اطلاعات بیشتری در مورد چگونگی کاهش وزن در اختیار افراد قرار دهد.

ملاحظات
اگرچه نسبت کمر به باسن مقیاس مفیدی برای اندازه‎گیری برخی اختلالات مربوط به سلامت است به یاد داشتن این موضوع مهم است که این مقیاس پوشش کاملی در این مورد ارائه نمی‎دهد.
مردم ممکن است اندازه‎گیری را به صورت درست انجام ندهند یا در هنگام محاسبه مرتکب خطا شوند. به علاوه، اگر فردی دارای BMI بالا باشد یا قد وی کمتر از 152 سانتی‎متر باشد، نسبت کمر به باسن در مورد وی ممکن است کمتر معنی‎دار باشد.
این موضوع مهم است که به خاطر داشته باشیم نسبت کمر به باسن برای اندازه‎گیری سلامت کودکان طراحی نشده است و فقط باید در مورد افراد بزرگسال از آن استفاده کرد.

جمع‎بندی
اندازه‎گیری نسبت کمر به باسن فرد راهی سریع برای رسیدن به نشانه‎هایی در مورد مسایل زیر است:
• سلامت کلی
• سطح چاقی
• ریسک اختلالات سلامت وابسته به وزن
به هر حال از آنجا که امکان اندازه‎گیری نادرست نسبت کمر به باسن وجود دارد، آن را نباید به عنوان مقیاس اندازه‎گیری چاقی یا ریسک سلامت فرد مورد لحاظ قرار داد.
صحبت با دکتر در مورد موضوع وزن و هر ریسک مرتبط با سلامت همیشه بهترین راه برای رسیدن به تصویری کامل از مسأله است.

در همین زمینه مطالعه لینک زیر در وبسایت مهرین - اخبار سلامت قابل توصیه است:
وزن سالم یعنی چه؟

Source:
Waist-to-hip ratio: How does it affect your health?
Last reviewed Sun 17 September 2017
By Lana Burgess
Reviewed by Daniel Bubnis, MS, NASM-CPT, NASE Level II-CSS