خارش چشم: علل و گزینه‌های درمانی

• لوری اسمیت، دکتر دبرا رُز ویلسون
• ترجمة هستی فراست‌فر

خارش چشم مبتلابه بسیاری از مردم و یکی از علل شایع مراجعه به چشم‌پزشک است. این عارضه می‌تواند ناشی از عوامل متعدد شامل آلرژی‌ها و انواع عفونت باشد.     
در این مقاله، نگاهی به برخی از علل خارش چشم خواهیم انداخت. همچنین به بررسی این موضوع می‌پردازیم که مردم چه وقتی باید به دکتر مراجعه کنند و چه گزینه‌های درمانی در دسترس قرار دارد.

مطالب این مقاله:
• علل خارش چشم
• چه وقت باید به دکتر مراجعه کرد
• درمان‌های خارش چشم

علل خارش چشم
برخی اختلالات پزشکی همراه دیگر علایم مرتبط به خود می‌توانند سبب خارش چشم شوند. برخی از این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:

ملتحمة اتوپیک
ملتحمة اتوپیک التهاب قرنیه و ملتحمه (غشاء پوشانندة بخش پیشین چشم) است. این بیماری اختلالی است که در آن فرد به صورت ژنتیکی آمادة واکنش غیر نرمال آلرژیک به یک مادة آلرژی‌زای خاص است. افراد دچار این اختلال بیش از حد متوسط آنتی‌بادی تولید می‌کنند، و این موضوع می‌تواند در سراسر طول سال باعث آزار آنها شود.
در صورت درمان نشدن بیماری، علایم زیر امکان بروز دارند:
• زخم
• جراحت
• کاتاراکت
• قوز قرنیه، که در آن قرنیه نازک شده و سبب شکل گرفتن یک برآمدگی مخروطی شکل می‌شود
• عروق قرنیه، که در آن رگ‌های خونی درون قرنیه رشد می‌کنند

کراتوکنژنکتیویت بهاره (VKC)
VKC اختلال دیگری است که در آن غشاء محافظ بخش پیشین چشم ملتهب می‌شود. این اختلال اغلب اوقات دچار پسران کم‌سن می‌شود و افراد دچار VKC معمولاً دچار برجستگی‌های برجستگی های سنگ فرش مانند در پلک بالایی چشم می‌گردند.
اگرچه معمولاً این عارضه نوعی بیماری فصلی است، برخی از افراد آن را در تمام طول سال تجربه می‌کنند. برخی از مردم که دچار اشکال شدید VKC می‌شوند ممکن است دچار زخم‌ها و جراحات قرنیه گردند.

ملتحمة آلرژیک
ملتحمة آلرژیک وقتی بروز می‌کند که غشاء محافظ بخش داخلی چشم توسط مادة آلرژی‌زا دچار خارش می‌شود. برخی علل رایج این واکنش آلرژیک شامل موارد زیر است:
• گرده
• قارچ انگلی گیاهان
• علف یا چمن
• دانه‌ها
• شورة حیوانات خانگی
• غبار
• غبار کنه
• مواد خارش‌آور نظیر مواد آرایشی، لوسیون‌ها یا لنزهای تماسی

درماتیت اتوپیک
درماتیت اتوپیک نوعی از اگزما است که باعث ایجاد تکه‌های پوست خشک و پوسته پوسته می‌شود. این عارضه می‌تواند برای پوست اطراف چشم و همچنین دیگر قسمت‌های بدن خارش‌آور باشد.
 
سندرم چشم خشک
وقتی چشم فاقد مواد مرطوب و لیز کننده باشد، خشکی چشم‌ می‌تواند بروز کند. در این حالت چشم‌ها محافظت کمتری دارند و در مقابل غبار و دیگر ذرات آلودة هوا حساس‌ترند. این وضعیت می‌تواند به التهاب و جراحت منجر شود.

اختلال غدة میبومیان
غده‌های میبومیان در میان پلک‌های بالایی و پایینی چشم‌ها جای دارند و مسؤول رها کردن روغن محسوب می‌شوند. وقتی این غدد مسدود شده یا دچار ناهنجاری می‌شوند، اشک‌های ایجاد شده توسط چشم دارای مقدار کافی روغن برای مرطوب نگه داشتن چشم نخواهد بود.

بلفاریت
بلفاریت اختلالی است که در پاسخ به آنتی‌ژن‌های تولید شده توسط میکرب‌های استافیلوکوکی و احتمالاً غبار کنه‌ها سبب التهاب پلک چشم می‌شود.

ورم ملحتمة ناشی از لنزهای تماسی
استفاده کنندگان از لنزهای تماسی ممکن است در برخی مواقع التهاب ناشی از استفاده از لنزها را تجربه کنند. در این مواقع، قرنیه ممکن است صدمه دیده دچار جراحت شود.

ورم ملتحمة پاپیلاری غول‌آسا
این اختلال چشمی اغلب مرتبط به یک واکنش آلرژیک بوده و ممکن است به صورت توده‌های بزرگ زیر پلک چشم ظاهر شود.
علل این عارضه شامل موارد زیر است:
• VKC
• ملتحمة اتوپیک
• کاربرد لنزهای تماسی
• استفاده از چشم مصنوعی
• قرار گرفتن در معرض بخیه

ورم ملتحمة عفونی
چشم‌ها در مقابل باکتری‌ها و عفونت‌های ویروسی ایمن نیستند. برخی از باکتری‌های شایع موجود در ورم ملتحمة عفونی شامل موارد زیر است:
• ان. گونوره‌آ
• نیسیریا مننژیتیس
• استافیلوکوک پنومونیا
• هموفیلوس آنفولانزا
• استافیلوکوک ارئوس
• کلامیدیا تراکوماتیس
عفونت‌های ویروسی نسبتاً شایع هستند و می‌توانند بر اثر ادنوویروس‌ها، بیماری تبخال و تبخال زوستر ایجاد شوند.

علل دیگر
در برخی مواقع، برخی داروها می‌توانند سبب بروز مشکلات چشمی و عوارض جانبی نظیر خارش چشم شوند. این داروها شامل موارد زیر هستند:
• قرص‌های کنترل بارداری
• برخی آنتی‌بیوتیک‌ها نظیر پنی‌سیلین
• داروهای ضد درد غیر نسخه‌ای نظیر ایبوپروفن و استامینوفن
• دکونژستانت‌ها شامل آنتی‌هیستامین‌ها
• بتا بلوکرها
• داروهای ضد افسردگی
• اشک‌های مصنوعی
• برخی داروهای آکنه
سندرم چشم خشک، که باعث خارش چشم نیز می‌شود، می‌تواند همراه عوامل محیطی و پزشکی دیگر شامل موارد زیر باشد:
• کار با کامپیوتر
• سالخوردگی متعارف، مخصوصاً در افراد سنین بالای پنجاه سال
• یائسگی
• عوامل محیطی نظیر باد، هوای خشک، تهویة مطبوع، سیگار و مسافرت هوایی
• اختلالات پزشکی نظیر دیابت، لوپوس، ارتریت روماتوئید و عدم بسته شدن کامل پلک چشم

چه وقت باید به دکتر مراجعه کرد
مشکلات چشم می‌تواند گاهی از اوقات نیازمند ارزیابی از سوی چشم پزشک باشد، یا حتی در مواقعی نیاز به مراجعه به اورژانس داشته باشد. بیمارستان چشم‌پزشکی ویلز توصیه می‌کند که مردم در صورت ابتلاء به نشانگان زیر به اورژانس مراجعه کنند:
• درد شدید
• از دست دادن بینایی به صورت ناگهانی
• قرمزی توأم با درد در چشم
• تغییرات بینایی نظیر دیدن دوایری دور چراغ
• دیدن سایه‌ها، تار عنکبوت یا رشته‌ها
• تاری دید ناگهانی
• دوبینی
• آغاز ناگهانی عبور از چشم یا بروز چشم سرگردان
• برآمدگی چشم
• تورم چشم
• علایم عفونت نظیر پوسته پوسته شدن یا ترشح و تخلیه
• اشکریزی بیش از حد
• چسبیدن پلک‌های چشم به همدیگر مخصوصاً در هنگام بیدار شدن از خواب

درمان‌ها
گزینه‌های درمانی برای خشکی چشم به علت بروز عارضه بستگی دارد. گزینه‌های مزبور می‌تواند شامل برخی داروها و توصیه‌هایی از جمله موارد زیر باشد:
• شناسایی علت عارضه و اجتناب از آن
• استفاده از کمپرس گرم یا سرد
• رعایت بهداشت چشم به صورت مناسب
• عدم استفاده از لنزهای تماسی یا استفاده از نوع متفاوتی از آن
• تنظیم درجه حرارت محیط و رطوبت
• استفاده از اشک مصنوعی
• تمیز کردن چشم با استفاده از محلو‌ل‌های نمکی
• استفاده از آنتی‌بیوتیک یا سایر داروها
• استفاده از دکونژستانت‌های غیر نسخه‌ای
• تلفیق دکونژستانت‌ها و آنتی‌هیستامین‌ها
• استفاده از داروهای ویژة چشمی برای افزایش تولید اشک
• استفاده از آنتی‌هیستامین‌های خوراکی یا بینی و تثبیت کننده ماست سل سلول
• استفاده از تزریق استروئیدها در قسمت بالای پلک‌های بالایی
متخصص مراقبت‌های پزشکی درمان‌های توصیه شده را بر اساس اختلال مورد درمان و تاریخچة پزشکی فرد مورد نظر قرار می‌دهد.

پیشگیری
پیشگیری از خشکی چشم به علت ریشه‌ای ایجاد مشکل بستگی دارد. این موضوع اهمیت دارد که مردم با چشم‌پزشک در مورد یافتن اختلال موجود مشکلات چشمی خود مشاوره کنند. دکتر یا متخصص چشم همچنین می‌تواند در مورد موازین پیشگیرانه‌ای که سبب کاهش فرکانس یا شدت عارضه در فرد می‌شوند توصیه‌های لازم را ارائه دهد.
چندین مرحله وجود دارد که مردم برای حفظ سلامت چشم باید به آنها توجه کنند. افراد باید:
• رطوبت هوای خانه را در صورت زندگی در محیط خشک یا استفاده از گرمای خشک در زمستان تأمین کنند.
• صافی‌های دستگاه‌های مرطوب کننده را به طور منظم تمیز کنند.
• بنا به توصیة کارخانه‌های سازنده فیلتر تهویة مطبوع یا سیستم‌های گرمایشی را عوض کنند.
• از مالیدن چشم‌های خود خودداری کنند. اگر دچار درد چشم شده‌اند، باید بنشینند و از کمپرس خنک به مدت ده دقیقه استفاده کنند.
• از سیگار دوری و از سیگار کشیدن خودداری کنند. از شمع‌های معطر، که می‌توانند سبب آزردگی چشم‌ها شوند، خودداری کنند. هر شمعی با دوده و مواد محرک سبب آلودگی هوا می‌شود.
• همیشه از مواد ضد حساسیت نزدیک چشم‌های خود استفاده کنند.
• از رژیم غذایی سالم شامل ویتامین A و اسیدهای چرب امگا -3 استفاده کنند.
• در صورتی که دچار آلرژی هستند در هنگام ازدیاد گرد و غبار در بیرون در محیط محصور بمانند.
• از محافظ‌های چشمی در صورت سر و کار داشتن با غبار و شن استفاده کنند. استفاده از عینک آفتابی در باد و آفتاب تأثیری بیش از خنک شدن دارد.
رایحه‌های قوی نظیر مواد تمیز کنندهة عطرها، خوشبوکننده‌ها، یا حتی انواع پیاز می‌توانند تولید خارش کرده، سبب التهاب شوند، و محیط زیست دردناک کاملاً بکر برای حضور باکتری‌ها ایجاد کنند. مردم باید از این موارد در حد امکان اجتناب کنند./

در همین زمینه مطالعۀ لینک زیر در وبسایت مهرین - اخبار سلامت پیشنهاد می‎شود:
خارش پوست - 70 علت محتمل، و تصاویر

Source:
Itchy eyes: Causes and treatment options
Written by Lori Smith BSN MSN CRNP
Reviewed by Debra Rose Wilson, PhD, MSN, RN, IBCLC, AHN-BC, CHT
Last reviewed: Thu 23 March 2017