• کریستین نوردکویست؛ دکتر آن مری گریف
• ترجمه هامیک رادیان
تنبلی چشم (چشم تنبل) که به نام امبلیوپی نیز شناخته میشود، یک عارضۀ مرتبط به دوران اوایل کودکی است که در آن بینایی یک چشم در فرد به اندازهای که باید، رشد نمیکند. تنبلی چشم میتواند از علل متعددی ناشی شود که از جملۀ آنها میتوان دوربینی، عدم تعادل عضلانی یا جراحت چشم را نام برد.
وقتی بیماری دچار امبلیوپی باشد، مغز بر یکی از چشمها بیش از دیگری تمرکز میکند، که این در نهایت به "تنبلی" چشم منجر میشود. اگر چشم مزبور به طور کامل تحریک نشود، سلولهای عصبی مسؤول بینایی به طور کامل رشد نمیکنند.
در سطح ایالات متحد آمریکا تقریباً 2 درصد کودکان دچار امبلیوپی هستند و این اختلال علت غالب در موارد کوری کامل یا نسبی در یک چشم (کوری مونوکولار) در آمریکا است.
اصطلاح تنبلی چشم اصطلاح درستی نیست زیرا چشم مورد بحث تنبل نیست. در واقع امبلیوپی یک مشکل رشد در اتصال عصبی چشم به مغز است و نه مشکلی مربوط به خود چشم.
مطالب این مقاله:
• علل
• علایم
• تشخیص
• درمانها
• پیامدها
علل تنبلی چشم (چشم تنبل)
هر چیزی که بینایی را در هر یک از چشمها در دوران رشد کودک دچار محدودیت کند پتانسیل ایجاد چشم تنبل را دارد. اگرچه دلایل این موضوع روشن نیست، مغز تصاویر برآمده از سوی چشم آسیب دیده را سرکوب میکند. در زیر برخی از دلایل محتمل در این مورد ذکر شده است:
وجود عدم تعادل در عضلات تعیین وضعیت چشم (استرابیسموس)
استرابیسموس باعث میشود تا چشمها به داخل یا خارج بچرخند. عدم وجود تعادل عضلانی امکان ردگیری همزمان اشیاء را برای دو چشم مشکل میکند. استرابیسموس ممکن است ارثی، یا نتیجۀ دوربینی و یا نزدیکبینی، یا نتیجۀ یک بیماری ویروسی و یا جراحت باشد.
امبلیوپی انیزومتروپیک
خطای انکسار یا شکست نور وقتی بروز میکند که نور در خلال سفرش از طریق عدسی چشمها به شکل درست متمرکز نشود. خطاهای انکساری به علت میوپی (نزدیکبینی)، هیپرمتروپی (دوربینی)، یا آستیگماتیسم (ناهمواری سطح قرنیه یا عدسی چشم، که باعث تاری دید میشود) بروز مییابند.
کودک دچار امبلیوپی انیزومتروپیک در یکی از چشمها نسبت به دیگری بیشتر دوربین خواهد بود تا نزدیکبین، که باعث میشود امبلیوپی در چشمی که بیشترین صدمه را دیده است توسعه یابد.
امبلیوپی محرومیت از محرک
این کمشیوعترین شکل امبلیوپی است. یک چشم (یا گاهی هر دو چشم) از دیدن منع و دچار تنبلی میشوند. این بیماری میتواند ناشی از موارد زیر باشد:
• اولسر قرنیه، یا زخم، یا سایر بیماریهای چشم
• کاتاراکت مادرزادی (بچه با لنزهای چشمی کدر به دنیا میآید)
• پتوزیس (افتادگی پلک چشم)
• گلوکوم یا آب سیاه
• جراحت چشم
• جراحی چشم
علایم چشم تنبل (تنبلی چشم)
کودک دچار تنبلی چشم نخواهد توانست تا بر یکی از چشمهایش به طور کامل تمرکز کند.
چشم دیگر برای مقابله با مشکل آماده میشود، آنقدر که در نتیجه چشم آسیب دیده رنجور خواهد شد.
چشم دچار اختلال بینایی (امبلیوپی) دیگر تصاویر واضح دریافت نمیکند؛ به مغز دادههای روشنی نمیرسد و در نهایت مغز شروع به نادیده گرفتن چشم آسیب دیده میکند.
در بسیاری از موارد مغز و چشم "خوب" کمبود موجود را جبران میکنند به شکلی که بچه اصلاً متوجه مشکلی که دارد نمیشود. دلیل اینکه اغلب اوقات تنبلی چشم در کودکان پیش از تست چشم مشخص نمیشود، همین موضوع است.
علایم تنبلی چشم میتواند شامل موارد زیر باشد:
• تاری دید
• دوبینی
• بینایی با درک بصری سطحی
• به نظر نمیرسد که دو چشم با همدیگر عمل میکنند
• یک چشم دچار چرخش (انحراف) میشود (به سمت بالا، پایین، بیرون، داخل)
بررسی بینایی کودکان اهمیت دارد. در اغلب کشورها، نخستین معاینه در این مورد در سنین 3 تا 5 سالگی کودکان انجام میشود. این معاینه به ویژه در مواردی که سابقۀ انحراف چشم، کاتاراکت دوران کودکی یا دیگر اختلالات چشم در خانوادۀ کودک وجود داشته باشد به ویژه اهمیت خواهد داشت. والدینی که چند هفته پس از تولد فرزند خود متوجه وجود بیهدفی یا سرگردانی در حرکت چشم بچه میشوند باید بچه را به پزشک نشان دهند.
تشخیص چشم تنبل (تنبلی چشم)
تشخیص زودهنگام در این مورد حیاتی است؛ و ترجیحاً این تشخیص باید پیش از 6 سالگی کودک انجام شد. از آنجا که بچهها اغلب متوجه وجود چنین مشکلی در مورد خود نمیشوند انجام تشخیص در این سنین همیشه امکانپذیر نیست.
معاینۀ منظم چشم
در کشورهای پیشرفته، اولین معاینۀ چشم کودکان در سنین 3 تا 5 یعنی پیش از رفتن آنها به مدرسه انجام میشود.
این امر بدین معنی است که اغلب موارد امبلیوپی تشخیص داده شده و به تبع درمان میشود.
اگر متخصص چشم یا چشمپزشک مظنون به ابتلا کودک به تنبلی چشم باشد، پیش از رسیدن به تشخیص قطعی تستهای دیگری انجام میشود.
هر چشم به طور جداگانه بررسی میشود تا وجود دوربینی یا نزدیکبینی احتمالی، و میزان جدی بودن این عوارض مشخص گردد. بچه در عین حال به دقت معاینه میشود تا مشخص گردد که آیا دچار چرخش چشم است یا خیر.
درمانهای تنبلی چشم
درمانها گرایش به مؤثرتر بودن بر مبنای سن کودک نشان میدهند و هر قدر سن بچه کمتر باشد، درمان مؤثرتر خواهد بود. پس از رسیدن کودک به سن 8 سالگی میزان بهبود بینایی به شکل قابل ملاحظهای کاهش خواهد یافت اما هنوز امکان اثربخشی درمان وجود دارد.
در درمان تنبلی چشم دو رویکرد مطرح است:
• درمان مشکل زیربنایی چشم
• به کار گرفتن چشم آسیب دیده به شکلی که میزان بینایی آن بهبود یابد.
درمان مشکلات زیربنایی چشم
بسیاری از کودکان دچار عدم تساوی میزان بینایی در دو چشم - انیزومتروپی - در مورد وجود مشکل در یک چشم خود چیزی نمیدانند زیرا چشم سالم و مغز آنها کمبود بینایی در چشم دوم را جبران میکنند. متأسفانه چشم ناقص به شکل پیشروندهای آسیب میبیند، و امبلیوپی گسترش پیدا میکند.
عینک - به کودکان دچار میوپی (نزدیکبینی) یا هیپرمتروپی (دوربینی) عینک تجویز میشود. کودک باید عینک را تمام مدت مورد استفاده قرار دهد تا متخصص چشم بتواند میزان اثربخشی استفاده از عینک و بهبود مشکلات مربوط به تنبلی چشم را پایش کند. عینک در عین حال ممکن است شامل فقط یک چشم باشد.
گاهی از اوقات عینک مشکل امبلیوپی را رفع میکند، و به درمان دیگری نیاز نیست.
این موضوع ناشایع است که کودکان از این شاکی باشند که دید چشمان آنان در هنگام عدم استفاده از عینک بهتر است. برای اثربخشی درمان باید کودک را تشویق کرد که به طور مداوم از عینک خود استفاده کند.
آب سیاه - کاتاراکت را میتوان با استفاده از جراحی تحت بیهوشی عمومی یا موضعی مورد عمل قرار داد.
پتوزیس (افتادگی پلک چشم) - درمان معمول در این مورد انجام عمل جراحی است.
به کار گرفتن چشم تنبل
اکلوژن (استفاده از پچ یا چشمبند) - یک پچ روی چشم "خوب" جاگذاری میشود به شکلی که چشم تنبل مجبور به کار کردن شود. از آنجا که در این حالت مغز اطلاعات را فقط از همین چشم دچار مشکل دریافت میکند، دیگر نمیتواند آن را نادیده بگیرد. پچ باعث خلاصی چشم از مشکل چرخش نمیشود اما میتواند میزان بینایی چشم تنبل را بهبود ببخشد.
طول مدت درمان به عوامل مختلفی شامل سن بچه، شدت مشکل ایجاد شده در چشم، و میزان پیروی بچه از دستورات متخصص چشم بستگی دارد. پچ معمولاً برای چند ساعت در روز برداشته میشود. بچه باید تشویق شود که فعالیتهای روزمرۀ خود مثل خواندن، رنگآمیزی یا تکالیف مدرسه را در زمان به چشم داشتن پچ انجام دهد.
قطرههای چشمی آتروپین - این قطرهها برای تاری دید در چشم غیر آسیب دیده استفاده میشود. آتروپین باعث گشاد شدن مردمک چشم میشود که نتیجۀ آن ایجاد تاری دید در هنگام نگاه کردن به اشیاء از فاصلۀ نزدیک است - این وضعیت باعث میشود تا چشم تنبل مجبور به کار کردن شود. در مقایسه با پچ (چشمبند) آتروپین معمولاً کمتر به چشم بچه آشکار و برای وی ناخوشایند است و در عین حال میتواند به همان اندازه مؤثر باشد. برای بچههایی که قادر به تحمل چشمبند نیستند ممکن است آتروپین تجویز شود.
ورزش چشم - این شامل انواع مختلف ورزش و بازی با هدف بهبود بینایی در چشم آسیب دیدۀ کودک است. کارشناسان میگویند که ورزش چشم در مورد کودکان بزرگتر مفیدتر است. از ورزش چشم میتوان در کنار سایر روشهای درمانی استفاده کرد.
جراحی - برخی اوقات جراحی چشم برای بهبود نمای ظاهری چشم دچار چرخش انجام میشود، که نتیجۀ آن بهتر شدن حالت قرارگیری چشم است. این کار ممکن است به بهبود بینایی منجر شود یا نشود.
پیامدهای تنبلی چشم
کوری - در صورت عدم درمان، بیمار در نهایت بینایی خود را در چشم آسیب دیده از دست خواهد داد. از دست دادن بینایی معمولاً عارضهای دایمی است. بر مبنای اعلام "انستیتو ملی چشم" تنبلی چشم شایعترین علت اختلال در بینایی یک چشم در جوانان و بزرگسالان میانسال در ایالات متحد آمریکا است.
چرخش یا انحراف چشم - استرابیسموس، که در آن چشمها فاقد تنظیم کامل هستند، میتواند اختلالی دایمی باشد.
بینایی مرکزی - اگر امبلیوپی در طول دوران کودکی درمان نشود، بینایی مرکزی بیمار به طور کامل رشد نخواهد یافت. این مشکل میتواند به توانایی فرد در انجام برخی تکالیف آسیب بزند.
Source:
Lazy eye (amblyopia): Symptoms, causes, treatments
Last updated Tue 22 August 2017
By Christian Nordqvist
Reviewed by Ann Marie Griff, OD
مطالب پیشنهادی ما برای مطالعه

کدئین برای کودکان بسیار خطرناک است

یک بار بیهوشی به بهرة هوشی کودکان خردسال آسیب نمی زند

کرم بیحسی مؤثرترین کاهش دهندة درد برای واکسیناسیون اطفال است

مصرف آنتیبیوتیک در اوایل کودکی ریسک آلرژی غذایی را در کودکان بالا میبرد

تأثیر رژیم غذایی مادر در دوران بارداری بر بیماریهای ارثی فرزند

فشار خون بالا در کودکان و نوجوانان باعث تضعیف مهارتهای شناختی میشود

آیا مصرف استامینوفن در دوران حاملگی با مشکلات رفتاری فرزندان مرتبط است؟

چهارده اختلال ژنتیکی جدید در کودکان کشف شد

انواع، علایم و درمان میلیا

عدم تحقق پتانسیل وجودی کودکان بر اثر فقر زیاد و کمبود رشد

آنتیاکسیدان شیر مادر از بیماری کبدی در فرزند پیشگیری می کند

داروی جدید پیشرفت بیماری "تباهی عصبی" را متوقف میکند

کودکان دارای مخمر روده در معرض خطر آسم قرار دارند

اُمگا – 3 از آسم دوران کودکی پیشگیری میکند

استرس دوران بارداری باعث مشکلات مادامالعمر برای فرزند میشود

داروهای مخدر نسخهای مسؤول افزایش مسمومیت در کودکان است

توضیح علت خیزش چاقی در نوجوانی با کاهش مصرف کالری در دوران بلوغ!

جنگ بر سر شکر: کودکان باید روزانه کمتر از 6 قاشق چایخوری شکر بخورند

چرا چشمهای من زردند؟ بررسی علل زردی چشم در کودکان و بزرگسالان

نقشهبرداری مغز نوزادان نارس ناتوانی دوران کودکی را پیشبینی میکند

شیر مادر علایم آسم را در کودکان در معرض خطر کاهش میدهد

بازماندگان سرطان دورة کودکی، فقر تغذیه و خطر بیماریهای مزمن

هشدار FDA در مورد کاربرد داروهای بیهوشی عمومی و آرامبخش در کودکان

تبلیغ مواد غذایی،ذائقة کودکان را تغییر میدهد

دیر خوابیدن کودکان پیشدبستانی ریسک چاقی را افزایش میدهد

والدین "سخت گیر" برای آموزش کودکان بیشتر مُضرند تا مفید

شیوع سندرم خستگی مزمن در کودکان بیش از برآوردهای پیشین است

اسکن مغزی و امکان کشف افسردگی در کودکان در معرض خطر

فقر دوران کودکی به تغییرات مغزی منجر به افسردگی مرتبط است

موزیک ویدیوهای یوتیوب منبع تبلیغ الکل و تنباکو در نوجوانان

خطر چاقی بچههای فقیر را بیشتر تهدید میکند

نوزادان نارس بیشتر در معرض ابتلاء به اتیسم قرار دارند

طب سوزنی برای درد مزمن در کودکان ایمن و مؤثر است

آیا افسردگی در اوایل کودکی رشد مغز را دگرگون میکند؟

پوست بچههای سالم را از روغن آفتابگردان و زیتون دور نگه دارید

سیگاری بودن مادر باردار به سلامت کودک در ادامة زندگی آسیب میرساند

سندرم تخمدان پلیکیستیک مادر خطر اُتیسم در فرزند را افزایش میدهد

مواد غذایی آلوده سالانه 125000 کودک را میکشد

آیا بچه من پسوریازیس دارد؟ علایم و درمان

لباس ابریشم برای بچههای دچار اگزما هیچ فایدهای ندارد

مثانه بیشفعال در کودکان - علل، علایم، و درمان

میکرب روده کودکان را در برابر عفونت روده محافظت میکند

غذاهای بدون گلوتن سالم نیستند

یک تخم مرغ در روز کوتاهی قد در کودکان را کاهش میدهد

اختلالات تیک: علل، انواع، و تشخیص

فعالیت جسمانی نوجوانان در حد افراد 60 ساله است!

ارتباط پرهاکلامپسی با DNA نوزادان

مصرف جنینی استامینوفن به مردانگی آسیب میزند

درماتومیوزیت: علایم، علل، و درمان

فقر دوران کودکی بر سلامت قلب در دوره بزرگسالی صدمه میزند

مصرف حشیش در نوجوانان با افزایش خطر جنون مرتبط است

داروی بیهوشی عمومی رشد مغز را در کودکان مختل میکند

مصرف قند مادران باردار با آسم آلرژیک فرزند مرتبط است

هرپانژینا - علایم، علل، و درمان

کاپوت ساکسیدنوم و سفالوهماتوم نوزادان - علایم، علل، و دورنما

کمبود خواب خطر دیابت نوع 2 را در کودکان افزایش میدهد

اختلال دوقطبی در کودکان – ریسک فاکتورها و علایم

چگونه والدین بر جهشهای ژنتیکی جدید در کودکان تأثیر میگذارند؟

دیستروفی عضلانی یا بیماری اتلاف عضلات - علل، علایم، و درمانها

بچههای در معرض خطر اختلالات روانی به شکل متفاوتی میخندند

سیگار کشیدن مادر باردار به فلج مغزی فرزند منجر میشود

چاقی کودکان از دهه 70 تاکنون ده برابر شده است

چگونه سزارین به چاقی فرزند منجر میشود

گیر کردن زبان یا انکیلوگلوسیا - آنچه به دانستنش نیاز است

اختلال بیشفعالی کمبود تمرکز در کودکان و بزرگسالان - علل و تشخیص

کلوئید یا رشد بیش از حد بافت همبند در محل زخم - چطور از دستش خلاص شویم؟

دیسلکسی یا ناتوانی در خواندن بر اثر نقص پردازش نمادهای گرافیکی در مغز – علایم، درمانها، و تشخیص

سندرم داون - واقعیات، علایم، و تشخیص

سیتومگالوویروس - انواع، علل، علایم، و تشخیص

بیماری پنوموکوکال، علت شماره 1 مرگ قابل پیشگیری در کودکان زیر 5 سال

فلج مغزی یا سربرال پالزی در کودکان و بزرگسالان - علایم، علل، و درمان

ریفلاکس اسید در نوزادان و کودکان خردسال - علل، علایم، و درمان

اریتروبلاستوزیس فتالیس یا کمخونی همولیتیک - علل، علایم، و درمان

اختلال سلوک یا اختلال مدارا در کودکان و نوجوانان - آنچه دانستنش نیاز است

متهموگلوبینمیا یا کمبود شدید اکسیژن در سلولهای بدن

بیماری دست، پا، و دهان در کودکان و بزرگسالان

خناق یا التهاب نای و حنجره - چیست، و چگونه درمان میشود؟

شب ادراری در کودکان یا بیاختیاری ادراری شبانه در کودکان

بلوغ در پسران و دختران - آنچه دانستنش نیاز است

عفونت گوش در کودکان - علایم، علل، درمان، و ملاحظات

بیماریهای عفونی شایع در کودکان - علایم، تصاویر، پرهیزها

درد در نوزادان و کودکان نوپا - بچه من کجایش درد میکند؟

اختلال نعوظ در نوجوانان - علل، تشخیص، و درمان

هیپوسپادیاس یا قرار گرفتن دهانه آلت تناسلی مردانه در زیر آلت به جای سر آن

ولولوس یا پیچخوردگی غیر نرمال روده بزرگ یا روده کوچک در کودکان و بزرگسالان

همانژیوم خارجی - آنچه دانستنش نیاز است

اختلال نافرمانی ستیزهجویانه - علایم، علل، تشخیص، و درمان

بیماری قلبی مادرزادی یا بیماری مادرزادی قلب - انواع، علایم، علل، و درمان

آنچه والدین در مورد یبوست در کودکان باید بدانند

علایم و علل آسم در کودکان

تشخیص و درمان آسم در کودکان

چرا گرسنگی شدید باعث باد کردن معده میشود؟

انسداد یا گرفتگی مجرای اشکی در نوزادان - علل، درمان، و مداوای خانگی

آیا روغنهای ضروری برای نوزادان ایمن است؟

شپش سر - علایم، علل، تشخیص، و درمان

آیا آبریزش بینی بچهها در زمان دندان درآوردن نرمال است؟

نشانههای ضربه مغزی در کودکان

افسردگی در نوجوان یا افسردگی نوجوانی – علایم، علل، تشخیص، و درمان

علایم، علل، تشخیص، و درمان عفونت نوروویروس

علل و درمان یرقان نوزادان یا زردی در نوزاد
نظرات (0)