• الیس وکسلر، دکتر النا بیگرز
• ترجمه هامیک رادیان
پرش پلک چشم میتواند ناراحت کننده و عامل ایجاد تحریک باشد. به هر جهت، وقتی پرش یا لرزش پلک چشم با علایم دیگری همراه نباشد به ندرت خطرناک محسوب می‌شود.
مطالب این مقاله:
• چرا چشمها دچار پرش پلک میشوند؟
• وضعیتهای مرتبط
• تشخیص و درمان
• آیا باید نگران بود؟
چرا چشمها دچار لرزش پلک میشوند؟
برخی از اوقات فعالیت الکتریکی مغز باعث می‌شود تا سلولهای عصبی پیامهایی برای عضلات ارسال کنند که سبب اسپاسم می‌شود. این اسپاسمها نتیجۀ محرکهای داخلی یا خارجی نیستند، و زمان زیادی ادامه پیدا نمیکنند.
یک بار پرش پلک چشم میتواند نتیجۀ چنین پدیدهای باشد.
اگر پرش پلک چشم به مدت چند دقیقه در طول چند روز ادامه داشته باشد این میتواند نتیجۀ تحریک بیش از حد عضله یا خستگی مفرط به علت موارد زیر باشد:
• مصرف بیش از حد کافئین
• داشتن الگوهای خواب دچار اختلال یا خواب ناکافی
• استرس
• خشکی چشم
بهبود الگوهای خواب، نوشیدن کافئین کمتر یا استفاده از قطرههای لیز کنندۀ چشمی معمولاً میتواند بدون مداخلۀ پزشکی به مشکل لرزش پلک چشم پایان دهد.
اگر پرش پلک چشم ادامه‌دار باشد فرد باید به چشم‌پزشک مراجعه کند زیرا ممکن است مبتلا به اختلال پزشکی جدی‌تری باشد که نیاز به درمان دارد.
وضعیتهای مرتبط
شایع‌ترین اشکال پرش پلک چشم نتیجۀ بلفارواسپاسم خودبه‌خودی خوش‌خیم و اسپاسم همیفاسیال است.
بلفارواسپاسم خودبه‌خودی خوش‌خیم یک اختلال نورولوژیک نادر است که سبب بروز اسپاسم و انقباضاتی در اطراف چشم می‌شود.
این اختلال ممکن است در ابتدا آغازی مشابه پرش پلک چشم ساده داشته باشد اما در صورت عدم درمان میتواند تشدید شود. در برخی موارد اسپاسمها ممکن است به قدری شدید گردند که برای ساعتها باعث بسته شدن پلک چشم شوند.
پژوهشگران هنوز در مورد علل بلفارواسپاسم خودبه‌خودی مطمئن نیستند. اغلب آنان بر این باورند که بلفارواسپاسم اساسی نتیجۀ ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی است.
یک نظریۀ رایج در این مورد بر آن است که عوامل مزبور باعث میشوند تا گانگلیای بازال مغز دچار سوءعملکرد شود. گانگلیای بازال در تنظیم عملکرد حرکتی دخالت دارد و نقش مهمی در مهار حرکات متلون یا بینظم بازی میکند.
بر مبنای اعلام "سازمان ملی اختلالات نادر"، بلفارواسپاسم خودبه‌خودی چند علامت اولیه دارد که میتوانند به تمایز آن از پرش پلک چشم ساده کمک کنند:
• هر دو چشم در آن درگیرند
• فرد به طور مداوم پلک پلک میزند
• دیگر عضلات ناحیۀ صورت دچار اسپاسم میشوند
• چشمها در نور روشن و موقعیتهای استرسزا دچار حالت تحریکپذیری میشوند
• اسپاسمها معمولاً به مدت یک ساعت ادامه پیدا می‌کنند
اسپاسم همیفاسیال ممکن است در ابتدا با پرش سادۀ پلک چشم اشتباه گرفته شود زیرا هر دو وضعیت معمولاً با تأثیر بر عضلات اطراف چشمها آغاز میشوند.
به هر جهت این اسپاسمها در نهایت به دیگر عضلات همان سمت صورت گسترش پیدا می‌کنند و باعث میشوند تا عضلات فک، دهان، گونه و گردن دچار انقباضات خود به خودی گردند.
اسپاسم همیفاسیال نیز وضعـیت نادری است اما علت بروز آن سوءعملکرد ساختارهای عمقی مغز نیست. در عوض، محققان معتقدند که اسپایم همیفاسیال بر اثر تحریک عصب صورت ایجاد می‌شود. این تحریک ممکن است نتیجۀ وارد آمدن فشار زیاد از ناحیۀ رگ خونی مجاور عصب باشد.
برخی تفاوتهای دیگر که ممکن است در ایجاد تمایز میان اسپاسم همیفاسیال از بلفارواسپاسم و لرزش پلک چشم مفید باشد عبارتند از:
• این اختلال معمولاً یک چشم را درگیر میکند
• فرد ممکن است در فاصلۀ بین اسپاسمها دچار ضعف عضلۀ صورت شود
• اسپاسمهای همیفاسیال گرایشی به پایداری در شدت از خود نشان میدهند
• برخی از مردم در گوش سمت آسیب دیدۀ سر صدای کلیکی میشوند
• اسپاسم همیفاسیال ممکن است در هر نقطه‌ای از چند روز تا چند ماه ادامه یابد
در این زمینه بیشتر بخوانیم:
اختلالات دیگر
دیگر اختلالات حرکتی که دارای ویژگیهای مشابه با بلفارواسپاسم خوش‌خیم و اسپاسم همیفاسیال هستند شامل موارد زیرند:
• فلج بل: این اختلال بر اثر تروما یا التهاب عصبهای صورت سبب ایجاد فلج موقتی در یک سمت صورت میگردد. اغلب دانشمندان بر این باورند که فلج بل بر اثر یک عفونت ویروسی ایجاد می‌شود.
• سندرم میگ: این نوعی اختلال نورولوژیک نادر است که سبب ایجاد اسپاسمهای خود به خودی در گونهها، دهان، زبان و گردن می‌شود.
• دیسکنزی تأخیری: این نوعی اختلال حرکتی است که با پیچ خوردگی غیر ارادی زبان، دهان یا لب‌ها و همچنین افزایش تعداد پلک زدن مشخص می‌شود. اغلب موارد اختلال مزبور ناشی از عوارض جانبی مصرف درازمدت داروهای ضد روانپریشی است.
مردم مبتلا به بیماری‌های انحطاط عصبی مثل مالتیپل اسکلروزیس یا بیماری پارکینسون نیز ممکن است دچار اسپاسمهای پلک چشم شوند. به هر جهت، فرد دچار هر یک از این اختلالات بسیاری از دیگر علایم نظیر مشکلات شناختی، رعشه یا دشواری حرکت را تجربه خواهد کرد.
سندرم تورِت نیز ممکن است شامل یک الگوی تکراریتر پرش پلک چشم باشد که احتمالاً با دستکم یک تیک حرکتی یا صوتی همراهی می‌شود.
در برخی موارد، پرش پلک چشم بر اثر یک جراحت یا تحریک فیزیکی به خود چشم ایجاد می‌شود تا اینکه به دلیل تحریک عصب یا اختلال عملکرد نورولوژیک ایجاد شده باشد. مثالهای متعارف در این مورد عبارتند از:
• خراش قرنیه
• مژه چشم درونرشد یا تریکیازیس
• التهاب پلک چشم یا بلفاریت
• پلک چشم تا خورده به سمت داخل یا انتروپیون
تشخیص و درمان
تشخیص و درمان بلفارواسپاسم و اسپاسم همیفاسیال نیاز به دخالت متخصص دارد.
بلفارواسپاسم
هیچ تست خاص آزمایشگاهی برای تشخیص بلفارواسپاسم وجود ندارد بنابراین مراجعه به متخضض چشم ضروری است.
متخصص چشم یک ارزیابی بالینی انجام داده و تاریخچۀ پزشکی فرد دچار پرش پلک چشم را در ارزیابی خویش لحاظ خواهد کرد.
در صورتی که تشخیص بلفارواسپاسم قطعی شود چند گزینۀ درمانی در این مورد وجود دارد که عبارتند از:
• تزریق بوتاکس (سم بوتولینوم): تزریق بوتاکس بهترین درمان برای این مورد تلقی می‌شود. تزریقها باعث تضعیف عضلات کنترل کنندۀ پلک چشم شده به تخفیف اسپاسمها کمک می‌کنند. اثرات بوتاکس معمولاً به مدت سه ماه ادامه پیدا میکند و بنابراین این درمان نیاز به تکرار دارد.
• داروهای خوراکی: اگر تزریق بوتاکس قادر به تخفیف علایم نباشد این احتمال وجود دارد که پزشکان برای کمک به مهار پیامهای حرکتی بیش از حد مغز داروهایی برای بیمار تجویز کنند.
• جراحی: جراحی هنگامی ضروری خواهد شد که هیچ درمان دیگری در مورد بیمار کارآیی نداشته باشد. بر مبنای اعلام "بنیاد تحقیقات بلفارواسپاسم خودبه‌خودی خوش‌خیم" ماکیتومی مؤثرترین ترمیم جراحی در مورد بلفارواسپاسم است. این عمل شامل برداشتن یکی از عضلات یا تمامی عضلات درگیر در بسته شدن پلک چشم است. جراحی گزینۀ درمانی آخر محسوب می‌شود و پزشکان فقط زمانی به انجام آن اقدام می‌کنند که بلفارواسپاسم سبب کاهش بینایی عملکردی شده باشد.
درمان دیگری که اکنون در دست بررسی است تحریک عمقی مغز نامیده می‌شود.
در این روش، برای کمک به تنظیم سوء عملکرد نواحی حرکتی، یک یک الکترود درون سر کارگذاری می‌شود. مطالعات کارآیی این روش در درمان بلفارواسپاسم را نشان داده‌اند.
اسپاسم همیفاسیال
اسپاسم همیفاسیال بر مبنای یک تست منفرد قابل تشخیص نیست و نیاز به ارزیابی جامع از سوی متخصص دارد.
درمان اسپاسم همیفاسیال مشابه درمان بلفارواسپاسم است. رایج‌ترین گزینههای درمانی در این مورد عبارتند از:
• تزریق بوتاکس: رایج‌ترین درمان اسپاسم همیفاسیال محسوب می‌شود.
• جراحی: مؤثرترین گزینۀ جراحی برای اسپاسم همیفاسیال دکمپرشن میکروواسکولر نامیده می‌شود. در این عمل یک اسفنج کوچک در امتداد عصب صورت برای ایجاد زیرسازی جهت آن در راستای ممانعت از تحریک ناشی از رگ خونی ایجاد می‌شود.
جراحات فیزیکی یا تحریکهای وارد شده بر پلک چشم یا چشم معمولاً جدی نیستند. درمان در این موارد ممکن است شامل تجویز پماد آنتیبیوتیک و استروئیدها برای کاهش التهاب یا جراحیهای کوچک برای تصحیح تا خوردگی پلک چشم باشد.
آیا باید نگران بود؟
اگرچه اهمیت بررسی پرش پلک چشم در صورت ادامۀ آن به مدت یک هفته توسط متخصص چشم به جای خود باقی است، هیچ دلیلی برای هشدار نیست. پرش پلک چشم به صورت یک علامت منفرد به ندرت نشانهای از یک اختلال نورولوژیک جدی است و به طور معمول خود به خود رفع می‌شود.
در موارد نادر بروز بلفارواسپاسم یا اسپاسم همیفاسیال، به یاد داشتن این موضوع اهمیت دارد که هیچیک از این دو اختلال تهدید کنندۀ زندگی نیست و هر دو را میتوان به آسانی مدیریت کرد./
در همین زمینه مطالعه لینک زیر در وبسایت مهرین - اخبار سلامت پیشنهاد می‌شود:
اختلالات تیک - علل، انواع، و تشخیص
Source:
Eyelid twitch: Common causes, treatment, and prevention
Last reviewed Sat 8 July 2017
By Alyse Wexler
Reviewed by Alana Biggers, MD, MPH
نظرات (0)