میدریازیس یا گشاد شدن مردمک چشم

• میدریازیس چیست؟
• علل میدریازیس
• نشانه‌ها و علایم میدریازیس
• عوارض میدریازیس
• درمان میدریازیس
• چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
• دورنما

مایدریاسیس [میدریازیس] اصطلاح پزشکی برای اتساع یا گشاد شدن غیر معمول مردمک چشم است. در حالت معمول، مردمک چشم در شرایط کاهش میزان نور گشاد می‌شود تا نور بیشتری داخل چشم گردد. میدریازیس توصیف‌گر حالتی است که در آن مردمک چشم بدون تغییر در میزان نور متسع می‌شود.

میدریازیس چیست؟
وقتی مردمک چشم کسی به روالی غیر معمول گشاد ‌شود این وضعیت میدریازیس نامیده می‌شود. میدریازیس ممکن است بر اثر آسیب‌دیدگی، عوامل روان‎شناختی، یا بر اثر مصرف برخی مواد مخدر یا داروها بروز کند.
پزشکان گاهی اوقات به میدریازیس بارز، زمانی که مردمک‌ها در حالت گشاد شده باقی می‌مانند، زیر عنوان "مردمک متورم" اشاره می‌کنند. این وضعیت می‌تواند علامت یک آسیب‌دیدگی مغز بر اثر ترومای فیزیکی یا استروک باشد.
نقطه مقابل میدریازیس، میوزیس نام دارد که در آن عنبیه چشم منقبض شده باعث ریز یا نقطه‌ای شدن مردمک‎ها می‌شود.
میدریازیس ممکن است در یک زمان عارض یک چشم یا هر دو چشم گردد. میدریازیس مبتلابه یک چشم انیسوکوریا نامیده می‎شود.
تقریباً 1 نفر از هر 5 نفر با مردمک‎هایی دارای اندازه اندک متفاوت از یکدیگر متولد می‌شوند، و چشم‌های آنها نسبت به تغییرات نور واکنش متعارف نشان می‎دهد. این وضعیت انیسوکوریای فیزیولوژیک، ساده، یا ذاتی نامیده می‎شود.
در اغلب موارد داشتن مردمک‌های گشاد به این معنی نیست که شخص دچار یک مشکل جدی در سلامت است و این شرایط نسبتاً به سرعت خود به خود از بین می‌رود. مردم در صورتی که گشادی مردمک چشم برطرف نشود یا با علایم دیگری مثل سردرد یا گیجی همراه باشد باید به پزشک مراجعه کنند.

علل میدریازیس
میدریازیس به دلایل مختلفی امکان بروز دارد که عبارتند از:

داروها
داروهای متعددی می‌توانند باعث ایجاد میدریازیس در یک چشم یا هر دو چشم شوند.
آنتی‌هیستامین‌ها، بوتاکس، شل کننده‌های عضلانی، و داروهای مورد استفاده برای بیماری پارکینسون همگی می‌توانند باعث گشاد شدن مردمک چشم شوند.
داروهای آنتی‌کولینرژیک که برای بلوک کردن انتقال دهنده‌های عصبی (نوروترانسمیترها) در افراد دچار بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)، بی‌اختیاری ادراری و اختلالات دیگر به کار می‌روند نیز می‌توانند چنین تأثیری ایجاد کنند.
مواد مخدر شامل کوکائین، LSD، اکتسازی، و آمفتامین‎ها نیز قادرند تا باعث گشاد شدن مردمک چشم شوند.

گیاهان
برخی گیاهان مثل بذر جیمسون، گل شیپوری، و اعضاء خانواده بلادونا می‌توانند باعث اتساع مردمک چشم شوند.
شخص ممکن است با این گیاهان به صورت ناخودآگاه از طریق استنشاق ذرات یا لمس آنها در محیط باغ مواجه گردد.

میدریازیس مردمکی خوش‌خیم ادواری
این اختلال هنگامی بروز می‌کند که شخص سالم از لحاظ دیگر با تاریخچه ابتلاء به سردرد به شکل ناگهانی دچار گشادی مردمک چشم می‌شود.
این افراد همچنین ممکن است دچار ناراحتی داخل، اطراف یا پشت چشم شوند و به تاری دید دچار گردند.
دوره‌های این اختلال به طور معمول زمان کوتاهی ادامه می‌یابد و خود به خود از بین می‌رود.

آزمون‌های اتساع مردمک چشم
متخصصان چشم ممکن است از قطره‌های چشمی مخصوص به نام میدریاتیک‌ها برای اتساع مردمک در طول معاینه چشم استفاده کنند.
در حدود 15 تا 30 دقیقه پس از استفاده از این دارو مردمک‌ چشم گشاد می‌شوند و امکان آن به وجود می‌آید که متخصص نگاهی از نزدیک به شبکیه و عصب بینایی داشته باشد. فراهم بودن امکان مشاهده این اجزاء چشم می‌تواند اطلاعات کلیدی در مورد سلامت چشم و نشانه‌های مشکلات جدی به دست دهد.
معاینه چشم برای جستجو در مورد مشکلاتی مثل گلوکوما (گلوکوم)، انحطاط عضلانی، و دیگر اختلالات تهدید کننده بینایی انجام می‌شود. اثرات قطره‌های چشمی معمولاً به فاصله 4 تا 6 ساعت از بین می‌رود.

اکسی‌توسین
افزایش میزان اکسی‌توسین گرایشی به اتساع مردمک نشان می‌دهد. اکسی‌توسین هورمونی است که تولید مثل و ارتباطات انسانی را حمایت می‌کند. این هورمون زنان را در طول وضع حمل تقویت کرده ارتباط با نوزاد را تحکیم بخشیده و بر سطح تستوسترون نیز تأثیر می‌گذارد. مطالعات اکسی‌توسین و اتساع مردمک را در پیوند با جذابیت و فعل و انفعال‌های مثبت اجتماعی مرتبط دانسته‌اند.

نوروپاتی عصب کرانیال
صدمه دیدن عصب سوم داخل جمجمه‌ای می‌تواند باعث فلج عصب سوم شود، که این در توانایی بدن برای کنترل عضلات چشم تداخل ایجاد کرده و باعث بروز میدریازیس می‌شود.
عفونت، آسیب‌دیدگی، و میگرن می‌تواند باعث آسیب دیدن این عصب شوند، و نیز ممکن است مردم با این آسیب‌دیدگی از مادر متولد گردند.

آسیب‌دیدگی مغز
آسیب دیدن مغز می‌تواند بـاعث افزایش فشار درون مغز شود که این می‎تواند بر سلامت چشم تأثیر منفی گذاشته و به عصب‌ها آسیب برساند. فشار ممکن است از ناحیه ترومای فیزیکی یا آسیب‎دیدگی داخلی مغز مثل استروک ایجاد شود.

ترومای چشم
وقتی کسی دچار آسیب‌دیدگی چشم شود این آسیب‌دیدگی می‌تواند به عصب‌های کنترل کننده اتساع مردمک صدمه بزند.

تمرکز
وقتی مردم بر چیزی متمرکز می‎شود این ممکن است با اتساع مردمک‌ها مرتبط باشد.
محققان در حال استفاده از تمرین پوپیلومتری یا اندازه‌گیری اندازه مردمک‌ها برای آنالیز احساسات و اعمال روشنفکرانه هستند که باعث اتساع و انقباض مردمک‌ها می‌شوند.

نشانه‌ها و علایم میدریازیس
علامت مشخصه میدریازیس اتساع مردمک‌ها است که در پاسخ به تغییرات نور بزرگ‌تر یا کوچک‌تر نمی‌شود.
وقتی مردمک‎ها متسع می‌شوند، چشم‌ها نسبت به نور حساسیت بیشتری پیدا می‌کنند. این وضعیت می‌تواند به تاری دید و همچنین در برخی مواقع به احساس انقباض کلی اطراف پیشانی و چشم منجر شود.
برخی افراد همچنین ممکن است به سردرد، سرگیجه، آزردگی چشم و مشکلات خواب در طول میدریازیس دچار شوند.
دشواری در حرکت دادن چشم و افتادگی پلک چشم می‌تواند نشانه‌هایی از آن باشد که میدریازیس بر اثر فلج عصب سوم رخ داده است.

عوارض میدریازیس
بسیاری از موارد میدریازیس به ویژه آنهایی که بر اثر واکنش به گیاهان یا داروها ایجاد می‌شوند خود به خود در طول چند ساعت تا چند روز از بین می‌روند.
افراد دچار میدریازیس تا زمان اتساع مردمک نسبت به نور حساس‌ترند. در این مدت بهترین کار این است که شخص از عینک آفتابی در زمان حضور در فضای خارج از خانه استفاده کند تا چشم‌ها از درخشش نور بیرون مصون بمانند. در این حال محدود کردن رانندگی تا حد امکان مفید خواهد بود.
اگر کسی پس از مصرف دارو دچار میدریازیس شود، باید از مصرف آن دارو در آینده اجتناب کند. مردم در این موارد می‌توانند در مشورت با پزشک داروی جایگزینی را دریافت نمایند.
اشخاص دچار میدریازیس بر اثر واکنش آلرژیک نسبت به گیاهان مثل گل شیپوری باید قدم‌هایی را در راستای محدود کردن تماس با این گیاهان در آینده بردارند.
از آنجا که گشاد شدن مردمک چشم می‌تواند بر اثر مصرف مواد مخدر رخ دهد، مردم دچار میدریازیس ممکن است خود را در وضعیتی مأیوس کننده یا سؤال‌برانگیز در این مورد که آیا "اهل موادند"، ببینند.

درمان میدریازیس
درمان میدریازیس بر اساس این موضوع که برای اولین بار چه عاملی سبب آن شده است تعیین می‌شود. رویکردهای درمانی متمرکز بر حفظ عملکرد کامل چشم‎ها خواهد بود.
برای مثال، اگر گشادی مردمک بر اثر واکنش نسبت به یک دارو ایجاد شده باشد، جتی با وجودی که چندین دارو می‌توانند به سرعت اندازه نرمال مردمک را به آن برگردانند، بسیاری از متخصصان پزشکی صرفاً توصیه می‌کنند که مردم در انتظار فروکش اثرات داروی مصرف شده بمانند و از مصرف آن در آینده خودداری کنند.
در صورتی که میدریازیس بر اثر آسیب‌دیدگی مغز ایجاد شده باشد، استفاده از درمان‌های جدی‌تری مورد نیاز است. در موارد شدید، فرد نیاز به عمل جراحی برای ترمیم صدمه وارد شده به عصب‌ها یا ساختار چشم دارد.
دوزهای پایین پیلوکارپین، دارویی که معمولاً برای درمان گلوکوم به کار می‌رود می‎تواند در عین حال به انقباض یا باریک شدن مردمک چشم کمک کند.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
در صورتی که کسی متوجه شود که مردمک چشم وی بدون دلیل روشنی متسع شده است باید به پزشک مراجعه کند.
اگر میدریازیس پس از آسیب‌دیدگی چشم یا سر رخ دهد فرد دچار آسیب باید به صورت اورژانس مورد مراقبت پزشکی قرار گیرد.

دورنما
میدریازیس بر اثر علل متعددی ممکن است اتفاق بیفتد که برخی از آنها موقتی بوده و در طول چند ساعت برطرف می‌شوند.
در موارد جدی فرد می‌تواند برای تصحیح اختلال زیربنایی مسبب بزرگ شدن مردمک عمل جراحی انجام دهد، اگرچه این مورد همیشه نیاز نیست.
در صورت مواجهه با گشاد شدن بدون علت آشکار مردمک چشم مردم باید به دکتر مراجعه کنند./

• دانیل درزدن، دکتر آن مری گریف
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
Medical News Today
Causes and treatment for dilated pupils
Last reviewed Mon 30 April 2018
By Danielle Dresden
Reviewed by Ann Marie Griff, OD