کراتوکونوس یا قوز قرنیه

• علایم کراتوکونوس
• علل کراتوکونوس
• ریسک فاکتورهای کراتوکونوس
• عوارض کراتوکونوس
• تشخیص کراتوکونوس
• درمان کراتوکونوس

کراتوکونوس زمانی ایجاد می‌شود که قرنیه نازک شده و تدریجاً به سمت بیرون قوز کرده حالتی مخروطی به خود می‌گیرد.
ایجاد این شکل در قرنیه باعث تاری دید می‌شود و ممکن است حساسیت به نور و روشنایی ایجاد گردد. کراتوکونوس به طور معمول مبتلابه هر دو چشم می‌شود و عموماً نخستین نشانه‌های آن در سنین 10 تا 25 سالگی بروز می‌کند. این اختلال می‌تواند به کُندی در مدت 10 تا سال یا بیشتر به پیشرفت خود ادامه دهد.
در مراحل اولیه کراتوکونوس، مبتلایان می‌توانند تاری دید خود را با استفاده از عینک یا لنزهای تماسی نرم تصحیح کنند. بعدتر برای تصحیح بینایی به استفاده از لنزهای تماسی سخت یا دیگر انواع لنز نیاز است. اگر بیماری به مراحل پیشرفته برسد، آنگاه شخص ممکن است به پیوند قرنیه نیاز داشته باشد.

علایم کراتوکونوس
نشانه‌ها و علایم کراتوکونوس ممکن است در سیر پیشرفت بیماری تغییر یابند. این نشانه‌ها و علایم عبارتند از:
• تاری دید یا تحریف بینایی
• افزایش حساسیت به نور و روشنایی، که می‌تواند باعث دشوار شدن رانندگی در شب شود
• نیاز مکرر به تغییر نمره عینک
• وخامت ناگهانی وضعیت بینایی یا تار شدن دید

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
در صورتی که وضعیت دید چشم به سرعت رو به وخامت برود، که ممکن است بر اثر آستیگماتیسم باشد، مردم باید به پزشک (افتالمولوژیست یا اپتومتریست) مراجعه کنند. در عین حال ممکن است پزشک در طول معاینات روتین نشانه‌های کراتوکونوس را جستجو کند.

علل کراتوکونوس
هیچ‌کس علت کراتوکونوس را نمی‌داند، با وجود این گمان می‌رود که عوامل ژنتیکی و زیست محیطی در این مورد دخالت داشته باشند. به هر جهت یکی از والدین حدود 1 نفر از هر 10 نفر مبتلایان کراتوکونوس دچار این بیماری هستند.

ریسک فاکتورهای کراتوکونوس
عوامل فهرست شده در زیر می‌توانند شانس ابتلاء به کراتوکونوس را در شخص افزایش دهند:
• داشتن تاریخچه خانوادگی ابتلاء به کراتوکونوس
• مالش دادن شدید چشم
• ابتلاء به برخی اختلالات مثل رتینیت پیگمنتوسا، سندرم داون، سندرم اهلرز-دانلوس، تب یونجه و آسم

عوارض کراتوکونوس
در برخی شرایط قرنیه ممکن است به سرعت متورم شود و باعث کاهش ناگهانی بینایی و جراحت قرنیه گردد. این وضعیت بر اثر اختلالی ایجاد می‌گردد که در آن جدار داخلی قرنیه پاره می‌شود و به مایع چشم امکان ورود به داخل قرنیه را می‌دهد (هیدروز).
در موارد پیشرفته کراتوکونوس، قرنیه ممکن است به ویژه در قسمت قوز برداشته دچار زخم شود. زخم قرنیه سبب وخامت مشکلات بینایی شده و ممکن است به عمل جراحی پیوند قرنیه نیاز داشته باشد.

تشخیص کراتوکونوس
برای تشخیص کراتوکونوس چشم‌پزشک تاریخچه پزشکی شخصی و خانوادگی فرد را مرور کرده و معاینه چشم انجام می‌دهد. این امکان وجود دارد که برای رسیدن به جزئیات در مورد شکل قرنیه پزشک تست‌های دیگر انجام دهد. تست‌های مورد استفاده در تشخیص کراتوکونوس عبارتند از:
• انکسار چشم. در این تست پزشک از وسایل مخصوصی برای اندازه‌گیری مشکلات بینایی در چشم استفاده می‌کند. چشم‌پزشک ممکن است از شخص بخواهد تا از درون یک دستگاه به مجموعه‌ای از لنزها (فوراپتر) نگاه کند تا بتواند تعیین نماید که کدام ترکیب از لنزها بهترین بینایی ممکن را برای وی ایجاد می‌کنند. برخی از دکترها ممکن است از یک وسیله دستی (رتینوسکپ) برای ارزیابی چشم استفاده کنند.
• آزمون اسلیت-لامپ. در این تست دکتر یک پرتو نور را به شکل عمودی به سطح چشم می‌تاباند و از میکروسکپ کم‌توان برای بررسی چشم استفاده می‌کند. پزشک شکل قرنیه را مورد ارزیابی قرار داده و به بررسی دیگر مشکلات بالقوه چشم می‌پردازد.
• کراتومتری. در این تست چشم‌پزشک یک دایره نور را بر قرنیه متمرکز کرده و بازتاب آن را برای تعیین شکل پایه‌ای قرنیه بیمار اندازه‌گیری می‌کند.
• نقشه‌برداری کامپیوتری قرنیه. تست‌های فتوگرافیک خاص مثل توموگرافی انجسام نوری و توپوگرافی قرنیه، تصاویری از قرنیه می‌گیرند که برای ایجاد یک نقشه دقیق از شکل سطح قرنیه به کار می‌روند. این تست‌ها در عین حال برای اندازه‌گیری ضخامت قرنیه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

درمان کراتوکونوس
درمان کراتوکونوس به شدت این اختلال و سرعت پیشرفت آن بستگی دارد.
موارد خفیف تا متوسط کراتوکونوس را می‌توان با استفاده از عینک یا لنزهای تماسی درمان کرد. در مورد بسیاری از مردم، قرنیه پس از گذشت چند سال به شرایط پایدار می‌رسد. اگر کسی دچار این نوع از کراتوکونوس باشد احتمالاً مشکلات شدید بینایی را تجربه نکرده یا نیاز به درمان بیشتر نخواهد داشت.
در مورد برخی مردم دچار کراتوکونوس، قرنیه مجروح شده یا استفاده از لنزهای تماسی دشوار خواهد شد. در این موارد انجام عمل جراحی ضروری است.

لنزها
• عینک یا لنزهای تماسی نرم. عینک یا لنزهای تماسی نرم می‌توانند در مراحل اولیه کراتوکونوس تحریف بینایی ایجاد شده یا تاری دید را تصحیح کنند. اما در این مورد مردم نیاز دارند تا مکرراً بر مبنای تغییرات ایجاد شده در قرنیه عینک یا لنز خود را تغییر دهند.
• لنزهای تماسی سفت. این لنزها اغلب اوقات مرحله دوم درمان را در سیر پیشرفت کراتوکونوس تشکیل می‌دهند. لنزهای سخت ممکن است در ابتدا ناراحت کننده باشند اما بسیاری از مردم خود را با آنها انطباق می‌دهند و این لنزها می‌توانند بینایی عالی ایجاد کنند. لنزهای مزبور را می‌توان بر مبنای شرایط خاص قرنیه هر بیمار ساخت.
• لنزهای پیگی‌بک یا پشت‌سوار. در صورت ناراحت کننده بودن لنزهای سخت، پزشک ممکن است توصیه کند که یک لنز سخت به شکل قرار گرفته بر پشت یک لنز نرم استفاده شود.
• لنزهای هیبریدی. این لنزهای تماسی دارای یک مرکز سخت و یک حلقه نرم‌تر در اطراف این مرکز برای افزایش راحتی هستند. مردمی که قادر به تحمل لنزهای تماسی سخت نیستند ممکن است استفاده از لنزهای هیبریدی را ترجیح دهند.
• لنزهای اسکلرال. این لنزها برای موارد تغییرات شکل بسیار نامنظم در کراتوکونوس پیشرفته مفید هستند. به جای قرار گرفتن روی قرنیه مشابه موارد مربوط به لنزهای مرسوم، لنزهای اسکلرال روی قسمت سفیدی چشم قرار داده می‌شوند و بدون تماس با قرنیه گنبدی بر روی آن ایجاد می‌کنند.
اگر کسی از لنزهای تماسی سخت یا اسکلرال استفاده می‌کند باید از متناسب بودن آنها با چشم خود به واسطه بررسی موضوع توسط چشم‌پزشک خبره در درمان کراتوکونوس مطمئن شود. لنزهای نامناسب می‌توانند باعث آسیب دیدن قرنیه شوند.

مداوا
• پیوند متقاطع قرنیه. در این عمل قرنیه با قطره ریبوفلاوین اشباع شده و با نور ماوراء بنفش درمان می‌شود. عمل مزبور به کاهش خطر پیشرفت کاهش بینایی از طریق ایجاد وضعیت پایدار در مراحل اولیه بیماری کمک می‌کند.

جراحی
در صورت بروز جراحت قرنیه، باریک شدن بیش از حد قرنیه، کاهش دید حتی در شرایط استفاده از قوی‌ترین لنزهای تجویزی یا ناتوانی در استفاده از لنزهای تماسی، بیمار نیاز به عمل جراحی دارد. رویکردهای مختلفی در این مورد وجود دارد، که بسته به محل ایجاد قوز قرنیه و شدت اختلال انتخاب لازم صورت می‌گیرد.
گزینه‌های جراحی عبارتند از:
• الحاق قرنیه‌ای. در این عمل، پزشک تراشه‌های پلاستیکی هلالی شکل شفاف و ریز را داخل قرنیه قرار می‌دهد تا قوز ایجاد شده اصلاح شده شکل قرنیه تقویت گردد و بینایی بیمار بهبود یابد.
این روش می‌تواند شکل قرنیه را به حالت نرمال نزدیک‌تر کرده، روند پیشرفت کراتوکونوس را کُند کند و نیاز به پیوند قرنیه را کاهش دهد. این عمل همچنین می‌تواند جاگذاری، تناسب و تحمل لنزهای تماسی را آسان‌تر سازد. الحاق قرنیه‌ای را می‌توان از چشم خارج کرد بنابراین عمل مزبور را می‌توان یک رویکرد موقتی تلقی کرد.
• پیوند قرنیه. اگر کسی دچار جراحت قرنیه یا نازک شدن بیش از حد آن شده باشد احتمالاً به عمل پیوند قرنیه نیاز خواهد داشت (کراتوپلاستی).
کراتوپلاستی نفوذ کننده پیوند کامل قرنیه محسوب می‌شود. در این عمل، پزشک یک بخش دارای ضخامت کامل مرکز قرنیه را برداشته و با بافت گرفته شده از اهداء کننده جایگزین می‌کند.
کراتوپلاستی لاملار قدامی عمقی (DALK) جدار داخلی قرنیه (اندوتلیوم) را حفظ می‌کند. DALK به اجتناب از پس زدن این جدار داخلی حیاتی که در پیوند با ضخامت کامل رخ می‌دهد کمک می‌نماید.
پیوند قرنیه برای کراتوکونوس به طور معمول بسیار موفقیت‌آمیز است، اما عوارض محتمل در این مورد پس زدن پیوند، ضعف بینایی، آستیگماتیسم، ناتوانی استفاده از لنزهای تماسی و عفونت را شامل می‌شود./

• مایو کلینیک
• ترجمه هامیک رادیان

Source:
Mayo Clinic
Keratoconus
March 20, 2019