• دیوید ریلتون، دکتر جودیت مرسین
• ترجمة هستی فراست‌فر
عمل جراحی ضخامت قرنیه که به نام لیزیک شناخته می‌شود شایع‌ترین نوع عمل جراحی چشم است. این نوع جراحی برای درمان نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم به کار می‌رود.
بر مبنای نظر سازمان غذا و داروی ایالات متحد آمریکا (FDA)، این عمل برخی خطرات و پیامدهای غیر قابل اجتناب را در برخی از بیماران به دنبال دارد.
شایع‌ترین عارضه در مورد این عمل خشکی چشم است.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
1. لیزیک چیست؟
2. چرا لیزیک می‌تواند به خشکی چشم منجر شود؟
3. چه کسانی در معرض بیشترین خطرات قرار دارند؟
4. درمان و پیشگیری از خشکی چشم در پی انجام لیزیک
لیزیک چیست؟
عمل لیزیک با بی‌حس کردن چشم توسط قطره‌ای که جراح مورد استفاده قرار می‌دهد و در پی آن استفاده از ابزاری به اسپکولوم برای باز نگه داشتن کامل پلک چشم آغاز می‌شود.
جراح فلپ باریکی در قرنیه – لایة بیرونی چشم - ایجاد می‌کند.
با استفاده از یک لیزر تحت کنترل کامپیوتر، پالس‌های نور لیزر بر چشم متمرکز می‌شود و این کار باعث تجدید شکل و وضعیت قرنیه می‌گردد.
در نهایت جراح لیزیک فلپ قرنیه را تجدید وضعیت می‌کند و این فرآیند به صورت خودبخودی در طول چند ساعت التیام می‌یابد.
افرادی که تحت لیزیک قرار می‌گیرند معمولاً فشاری بر چشم یا حس خارش یا سوزش جزئی را احساس می‌کنند، اما عمل به طور معمول با درد همراه نیست.
چرا لیزیک می‌تواند به خشکی چشم منجر شود؟
شایع‌ترین عارضة بعد از عمل لیزیک خشکی چشم است.
مطالعه‌ای در سال 2011 مستند کرده است که 95 درصد بیماران درجاتی از خشکی چشم را بلافاصله پس از انجام عمل لیزیک تجربه می‌کنند، و بخش کوچکی از این بیماران مبتلاء به خشکی چشم مزمن می‌شوند که به درمان‌های مرسوم برای بیماری خشکی چشم پاسخ نمی‌دهد.
در حدود 60 درصد بیماران بروز علایم خشکی چشم را 1 ماه پس از انجام لیزیک گزارش می‌دهند. علایم معمولاً در چند ماه اول پس از عمل جراحی لیزیک به اوج خود می‌رسد و 6 تا 12 ماه پس از انجام عمل بهبود می‌یابد.
کارشناسان دلایل مختلفی را برای بروز خشکی چشم در افراد قرار گرفته تحت عمل لیزیک عنوان می‌کنند.
یکی از این دلایل می‌تواند آسیب دیدن عصب‌های قرنیة چشم باشد. عصب‌های چشم هم در هنگامی که جراح لیزیک فلپ قرنیه‌ای را ایجاد می‌کند و هم در زمان تجدید وضعیت قرنیه دچار گسست و اختلال می‌شود.
دلیل دیگر برای بروز خشکی چشم در این مورد این است که ایجاد فلپ قرنیه همچنین می‌تواند باعث آسیب دیدن سلول‌های چشمی به نام سلول‌های گوبلت شود.
التهاب انتهای عصب در چشم پس از انجام عمل لیزیک نیز می‌تواند سبب بروز خشکی چشم شود یا علایم فعلاً موجود این عارضه را وخیم‌تر کند.
به نوبة خود تغییر اندازة قرنیه در لیزیک می‌تواند تناسب پلک‌ها با سطح چشم را دچار دگرگونی سازد. این وضعیت می‌تواند به توزیع غیر یکنواخت اشک بر سطح چشم در هنگام پلک زدن منجر شود.
چه کسانی در معرض بیشترین خطرات قرار دارند؟
هیچ راهی برای پیش‌بینی میزان شدت علایم خشکی چشم در بیمارانی که تصمیم به انجام لیزیک دارند، وجود ندارد.
در هر حال متخصصان امر می‌دانند بیمارانی که در حال حاضر و پیش از انجام عمل لیزیک دچار علایم خشکی چشم هستند در پی انجام این عمل در معرض ریسک بالاتری از ابتلاء به خشکی درازمدت و شدید چشم قرار دارند.
مطالعات نشان داده‌اند که برخی از مردم در معرض ریسک بالاتری برای ابتلاء به خشکی چشم پس از انجام لیزیک قرار دارند. این ریسک بالاتر زنان، افراد دارای نژاد از شرق آسیا، دارندگان لنزهای تماسی، افراد دچار اختلالات مزمن پلک چشم، برخی اختلالات سیستم ایمنی و دیابت را شامل می‌شود.
افرادای که در طول انجام لیزیک به تصحیح بینایی تهاجمی بیشتری نیاز دارند نیز احتمالاً دارای ریسک بالاتری برای ابتلاء به خشکی چشم هستند.
آیا افراد دچار سندرم خشکی چشم می‌توانند عمل لیزیک انجام دهند؟
افرادی که تحت عمل لیزیک قرار می‌گیرند اغلب اوقات پیش از انجام عمل دچار علایم خشکی چشم هستند. در حدود 38 تا 75 درصد مردمی که در صدد انجام لیزیک هستند اغلب اوقات به دلیل استفاده از لنز دچار آزردگی چشم هستند.
در این زمینه بیشتر بخوانیم:
سندرم خشکی چشم یا کراتیت سیکا
درمان و پیشگیری از خشکی چشم در پی عمل لیزیک
درمان‌های مرسوم برای خشکی چشم در مورد اغلب بیمارانی که پس از انجام عمل لیزیک دچار این عارضه می‌شوند، کارآیی دارند.
قطره‌های روغنی یا روان کنندة چشم که به نام اشک مصنوعی نیز شناخته می‌شوند معمولاً نخستین درمانی است که پزشک در این مورد استفاده می‌کند. در هر حال، این احتمال وجود دارد که برخی از مردم به اشک‌های مصنوعی به طور کافی و لازم پاسخ ندهند.
یک اقدام پزشکی به نام انسداد دقیق ممکن است برای این بیماران مؤثر باشد. در این عمل، پلاگ‌های سیلیکون یا کُلاژن وارد سطح چشم می‌شود. هدف از این پلاگ‌‌گذاری حفظ اشک در چشم به مدت طولانی‌تر است.
انسداد دقیق از سوی متخصصان ایمن و مؤثر تلقی می‌شود و قابلیت معکوس شدن را دارد.
از آنجا که التهاب جزئی از بیماری خشکی چشم است، داروهای ضد التهابی در اغلب اوقات برای درمان علایم متوسط تا شدید این عارضه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مشخص شده است که قطرة سیکلوسپورین باعث افزایش تولید اشک در چشم می‌شود، التهاب را کاهش می‌دهد و تعداد سلول‌های گوبلت را در افراد دچار خشکی چشم اضافه می‌کند.
اگر این درمان‌ها اثربخش نباشند آنگاه گزینه‌های دیگر شامل قطره‌های چشمی سرم اتولوگ و لنزهای تماسی اسکلرا گاز تراوا خواهد بود.
قطره‌های چشمی سرم اتولوگ شامل سرم خود بیمار است که یک عنصر خون مخلوط با محلول سالین استریل است.
لنزهای اسکلرا لنزهای تماسی عریض‌تر از لنزهای معمولی هستند. آنها بر سطح سفیدی مردمک چشم می‌نشینند و با نگه داشتن ذخیره‌ای از مایع میان لنز و قرنیه چشم را مرطوب نگه می‌دارند.
دیگر عوارض لیزیک
برخی از افراد که لیزیک انجام می‌دهند همچنین ممکن است مشکلاتی نظیر عفونت، اشک‌ریزی بیش از حد و التهاب بر اثر فلپ قرنیة ایجاد شده توسط جراح را تجربه کنند.
دیگر عوارض مرتبط به لیزیک شامل کاهش وضوح بینایی نسبت به سابق یا در موارد نادر از دست دادن بینایی است.
همچنین این امکان وجود دارد که میزان دید بیمار به آرامی به سطح پیش از عمل برگردد. این وضعیت گاهی از اوقات برای بیمارانی که باردار یا دچار عدم توازن هورمونی هستند اتفاق می‌افتد.
تابش خیره کننده، وجود هاله اطراف چراغ‌های روشن، و دوبینی نیز به عنوان برخی از عوارض جانبی پس از انجام لیزیک گزارش شده‌اند.
این نیز امکان دارد که لیزر در صورت برداشته شدن بافت به میزان بسیار زیاد یا بسیار کم به تعدیل بیش از حد بالا یا بیش از حد پایین بینایی منجر شود.
تصحیح پایین‌تر از میزان لازم در مورد افرادی که نزدیک‌بین بوده و مبادرت به لیزیک می‌کنند بیشتر رایج است. تعدیل بالاتر از میزان صحیح بیش از مورد پیشین برای تصحیح با مشکل مواجه است.
دیگر گزینه‌ها برای تصحیح بینایی
اُرتوکراتولوژی (Ortho-K)U که به زبان دیگر تحت عنوان اصلاح دید در شب (شبانه) خوانده می‌شود، یکی از جایگزین‌های جراحی لیزر چشم است. پزشکان ادعا می‌کنند که این روش تمام فواید لیزیک را دارد بدون اینکه خطرات مرتبط به جراحی را داشته باشد.
تصحیح دید در شب شامل استفاده از لنزهای تماسی ویژه‌ای است که برای هنگام خواب طراحی شده‌اند.
مشابه لیزیک این لنزهای تماسی ساخته شده بر مبنای سفارش قرنیه را برای تصحیح بینایی تغییر شکل می‌دهد بی‌آنکه در آن از جراحی استفاده شود. این روش برای به نتیجه رسیدن به یک تا چهار هفته زمان نیاز دارد، و نتایج حاصل از آن معمولاً پایدار است. در نتیجه لنزهای شبانه اغلب باید به صورت متناوب مورد استفاده قرار گیرند.
یک مرور سیستماتیک که اخیراً انجام شده است به شواهد مربوط به این روش پرداخته و جمع‌بندی کرده است که اُرتوکراتولوژی یک روش درمانی مؤثر و ایمن است اگر لنزها دارای تناسب کامل با چشم باشند و رژیم‌های مراقبتی با دقت رعایت گردد.
مرور مزبور دریافته است که شایع‌ترین عارضة ناشی از اُرتوکراتولوژی لکه‌دار شدن یا رنگ‌دار شدن قرنیه است./
