زنتلاسما یا تجمع کلسترول در چشم- علایم و درمان

• استیفن گیل، دکتر آن مری گریف
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

کلسترول می‎تواند پیرامون چشم‎ها جمع شده، توده‎های زرد رنگ چرب ایجاد کند. اگرچه این توده‎ها معمولاً بی‌ضرر هستند، گاهی از اوقات پیامی در مورد یک اختلال زیربنایی به شمار می‎روند.
چربی‎های طبیعی شامل کلسترول می‎توانند در اطراف پلک چشم جمع شوند. یکی از این توده‎ها زنتلاسما نام دارد. چند توده در کنار هم زانتلازماتا نامیده می‎شوند.
بروز زنتلاسما ممکن است هیچ علتی نداشته باشد. به هر جهت، گاهی از اوقات این وضعیت نشان دهندۀ بالا بودن کلسترول، هیپوتیروئیدیسم یا اختلالات کبد است.

[مطالب این مقاله:]
• علایم
• علل
• تشخیص
• درمان
• دورنما

علایم
تجمع کلسترول به صورت تودۀ نرم، تخت و زرد رنگ بروز می‎کند. این توده‎ها گرایشی به بروز بر روی قسمت فوقانی پلک تحتانی، نزدیک به گوشۀ داخلی چشم از خود نشان می‎دهند و اغلب به صورت متقارن در اطراف هر دو چشم ظاهر می‎شوند.
این ضایعات ممکن است اندازۀ اولیۀ خود را حفظ کنند یا اینکه به مرور زمان به کندی بزرگ‎تر شوند. گاهی از اوقات آنها به هم متصل می‎شوند و توده‎های بزرگ‎تری تشکیل می‎دهند.
زنتلاسماتا معمولاً دردناک یا دارای خارش نیست. آنها به ندرت بر بینایی یا حرکات پلک چشم تأثیر منفی می‎گذارند اما در برخی مواقع سبب بروز افتادگی در پلک چشم می‎شوند.

علل
تجمع کلسترول در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد اما احتمال بروز آن در دوران میانسالی فرد بیشتر است. این ضایعات در زنان بیش از مردان شایع است.
جامعۀ پزشکی در مورد علت دقیق بروز این توده‎ها مطمئن نیست. به هر جهت، ابتلا به زنتلاسما با میزان غیر نرمال لیپید در خون، که دیس‌لیپیدمی نامیده می‎شود، همراه است.
مردم دچار دیس‌لیپیدمی تشخیص داده می‎شوند اگر دچار موارد زیر باشند:
• بالا بودن میزان کلسترول LDL یا کلسترول "بد"
• پایین بودن میزان کلسترول HDL یا کلسترول "خوب"
• بالا بودن میزان کلسترول توتال (مجموع HDL و LDL)
• بالا بودن میزان تری‎گلیسیرید
دیس‌لیپیدمی ریسک تجمع کلسترول بر روی دیوارۀ شریان‌ها را افزایش می‎دهد. این تجمع کلسترول می‎تواند جریان خون به قلب، مغز یا دیگر نواحی بدن را دچار محدودیت کند. تجمع مزبور در عین حال ریسک بروز آنژین، حمله قلبی، استروک و بیماری شریان پیرامونی (محیطی) را افزایش می‎دهد.

در این زمینه بیشتر بخوانیم:

هیپرکلسترولمی خانوادگی، 
پردازش کلسترول و بیماری قلبی

دیس‎لیپیدمی با اختلالات ژنتیکی ارثی شامل موارد زیر مرتبط است:
• هیپرکلسترولمی خانوادگی
• هیپرتری‎گلیسیریدمی خانوادگی
• کمبود لیپوپروتئنی لیپاز
مردم دچار یکی از این وضعیت‎ها ممکن است علی‎رغم سالم بودن از جهات دیگر دارای سطح بالای لیپید در خون باشند. به این دلیل این اختلالات به عنوان علل اولیۀ دیس‎لیپیدمی شناخته می‎شوند.
علل ثانویه شامل موارد مربوط به سبک زندگی مثل فهرست زیر است:
• رژیم غذایی پر از چربی‎های اشباع شده و کلسترول
• چاق بودن یا اضافه وزن داشتن
• عدم پرداختن به ورزش یا فعالیت فیزیکی به میزان کافی
• مصرف بیش از حد مشروب الکلی
• مصرف دخانیات
دیگر ریسک‎فاکتورهای دیس‎لیپیدمی عبارتند از:
• دیابت
• بیماری مزمن کلیه
• هیپوتیروئیدیسم
• بالا بودن فشار خون
• سیروز صفراوی اولیه و برخی دیگر از اختلالات کبد
• تاریخچۀ خانوادگی سکته مغزی یا بیماری قلبی
• برخی داروها شامل بتا بلوکرها، قرص‎های خوراکی پیشگیری از بارداری، رتینوئیدها، و استروئیدهای آنابولیک
یک مطالعه پی برده است که تجمع کلسترول بر روی پلک چشم با افزایش ریسک حمله قلبی و بیماری قلبی همراه است، حتی اگر سطح لیپید در خون فرد نرمال باشد.

تشخیص
مردم دچار تجمع کلسترول باید برای اندازه‌گیری میزان لیپید خون به پزشک مراجعه کنند.
تشخیص زنتلاسماتا اغلب آسان بوده و با یک معاینۀ بصری قابل انجام است. اگر دکتر نسبت به علت بروز توده دچار شک باشد، می‎تواند از ارسال نمونۀ بافت به آزمایشگاه برای آنالیز نمونه کمک بگیرد.
دکتر در عین حال ممکن است تست‌هایی برای بررسی وضعیت دیابت و عملکرد کبد را در دستور کار قرار دهد، و احتمال توصیۀ ارزیابی ریسک بیماری قلبی عروقی وجود دارد.

درمان
توده‌های کلسترول اطراف چشم را می‎توان از طریق جراحی برداشت. این توده‎ها معمولاً هیچ‎گونه درد یا ناراحتی ایجاد نمی‎کنند، بنابراین فرد احتمالاً بر مبنای دلایل زیبایی شناختی نسبت به برداشتن آنها اظهار تمایل می‎کند.
روش برداشتن این توده به اندازه، محل قرارگیری و مشخصات خاص خود توده بستگی دارد. گزینه‌های جراحی شامل موارد زیر است:
• برش یا قطع جراحی
• قطع با لیزر و دی‎اکسید کربن
• سوزاندن توده با مواد شیمیایی
• الکترودیسیکاسیون
• کرایوتراپی
در پی انجام هر یک از اقدامات مزبور این احتمال هست که ناحیۀ پلک چشم تا چند هفته دچار ورم و کبودی باشد. ریسک‎های جراحی شامل بروز محل زخم و تغییرات رنگ پوست است.
احتمال بازگشت توده‎های کلسترول پس از برداشته شدن بسیار زیاد است، به ویژه اگر میزان کلسترول در فرد بالا باشد.
نرمال شدن سطح لیپید تقریباً هیچ اثری بر روی توده‌های کلسترول پیشتر شکل گرفته ندارد. به هر جهت، درمان دیس‌لیپیدمی ضروری است زیرا می‎تواند باعث کاهش مشکلات قلبی شود. درمان در عین حال می‏تواند از بروز توده‌های بیشتر پیشگیری کند.
دکتر به طور معمول دیس‎لیپیدمی را از طریق توصیه به ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و اصلاح رژیم غذایی درمان می‎کند. توصیه‌های محتمل در این مورد عبارتند از:

کاهش وزن
چاقی یا اضافه وزن مـــی‎تواند سبب افزایش میزان کلسترول و تری‎گلیسیرید شود. روش‎های سالم کاهش وزن می‎تواند به مردم دچار اضافه وزن مبتلا به دیس‌لیپیدمی کمک کند.
تغذیۀ سالم
فرد دچار دیس‌لیپیدمی باید از یک رژیم غذایی متعادل دارای میزان کم چربی اشباع شده، چربی‎های ترانس و کلسترول پیروی کند. دکتر یا متخصص تغذیه احتمالاً مصرف میوه، سبزی و غلات کامل بیشتر را توصیه خواهد کرد. این غذاها چربی کمی دارند و فاقد کلسترول هستند.
غذاهایی که باید از آنها اجتناب شوند شامل موارد زیرند:
• شیر پرچرب
• کره، پنیر و خامه
• گوشت‎های چرب و گوشت خوک
• انواع کیک و کلوچه
• غذاهای حاوی روغن نارگیل یا روغن پالم
فرد باید در عوض مصرف چربی‎های سالم را در دستور کار قرار دهد. این چربی‌ها را می‎توان در ماهی‎های روغنی، آجیل‎ها، دانه‎های خوراکی و روغن‎های گیاهی جستجو کرد.
غذاهای غنی از فیبر محلول نیز می‎توانند به کاهش کلسترول کمک کنند که از جملۀ آنها می‎توان موارد زیر را نام برد:
• لوبیاها، عدس
• جو و چاودار
• برنج سبوس‎دار
• مرکبات

ورزش منظم
برای درمان دیس‌لیپیدمی در عین حال فعالیت ورزشی منظم حیاتی است. ورزش می‎تواند باعث افزایش میزان کلسترول HDL شده و سطح کلسترول LDL و تری‌گلیسیریدها را کاهش دهد.
فعالیت‎هایی مثل پیاده‎روی سریع، دوچرخه‎سواری، شنا، و دویدن نیز می‎توانند سلامت قلبی را بهبود ببخشند و به فرد کمک کنند تا وزن خود را در محدودۀ سالم نگه دارد.

کاهش مصرف الکل
میزان بالای مصرف مشروب الکلی می‎تواند به افزایش سطح کلسترول و تری‎گلیسیرید منجر شود. "دستورالعمل رژیم غذایی ایالات متحد برای آمریکایی‎ها" توصیه می‎کند که زنان روزانه بیش از یک گیلاس و مردان بیش از دو گیلاس نوشیدنی الکلی مصرف نکنند.
یک گیلاس نوشیدنی الکلی به قرار زیر تعریف می‎شود:
• 12 اونس مایع آبجوی معمولی حاوی الکل 5 درصد
• 5 اونس مایع شراب با الکل 12 درصد
• 1.5 اونس مایع مشروب تقطیر شده با الکل 40 درصد

ترک سیگار
مصرف دخانیات می‎تواند باعث افزایش کلسترول LDL شود و اثرات مثبت کلسترول HDL را خنثی کند. فرد دچار دیس‎لیپیدمی که سیگار می‎کشد باید در مورد ترک سیگار به پزشک مراجعه کند.

استفاده از داروهای کاهش دهندۀ لیپید
در عین حال امکان تجویز داروهای کاهش دهندۀ لیپید مثل استاتین، ازیتیمب یا نیاسین از سوی پزشک وجود دارد.

دورنما
توده‌های کلسترول اطراف چشک به نام زانتلاسماتا شناخته می‎شوند. آنها معمولاً بی‌ضررند و بر بینایی یا حرکت پلک چشم تأثیر نمی‎گذارند. به هر جهت، برخی از مردم به دلایل زیبایی شناختی مایلند تا این توده‎ها را از صورت خود دور کنند.
زانتلاسما برخی از اوقات علامتی از یک اختلال زیربنایی جدی‎تر مثل دیس‌لیپیدمی، هیپوتیروئیدیسم، بیماری کلیه، بیماری کبد و یا دیابت است.
هر کسی که دچار تودۀ کلسترول در اطراف چشم خود شده باشد باید به پزشک مراجعه کند./

Source:
Cholesterol deposits in the eyes: Symptoms and treatment
Last reviewed Wed 21 March 2018
By Stephen Gill
Reviewed by Ann Marie Griff, OD